Poradnik przycinania roślin ogrodowych | Praktyczne porady

Zobacz w naszym sklepie pełną ofertę narzędzi do cięcia!

Po co przycinać?

Wielu ogrodników nie przycina swoich roślin z obawy przed popełnieniem błędu, jednak znacznie większym błędem jest zaniechanie cięcia! I choć w przyrodzie nikt nie przycina roślin, a i tak doskonale sobie radzą, to gatunki ogrodowe wymagają troskliwej pielęgnacji.

Jeśli rośliny ogrodowe nie będą przycinane, ich pędy będą stale się zagęszczać, co wpłynie na osłabienie ich wigoru i nadmierne zacienianie, co ma negatywny wpływ na powstawanie nowych pąków liściowych i kwiatowych. Cięcie pobudza rośliny do intensywnego wzrostu! Stymuluje obfitsze kwitnienie i owocowanie, poprawia kształt i utrzymuje pożądany rozmiar. 

Rośliny w naszych ogrodach to w większości odmiany powstałe w wyniku wielu lat selekcji, które zostały wybrane z uwagi na swoje cechy używkowe i wymagają ludzkiego doglądania, a w szczególności systematycznego cięcia.

Cięcie prowadzimy po to, by nadać roślinom odpowiedni kształt oraz regulować wzrost i kwitnienie. Przycinamy rośliny o drewniejących pędach: krzewy i drzewa owocowe oraz krzewy ozdobne (liściaste i iglaste).

Podczas zabiegu przede wszystkim pozbywamy się ognisk chorób, pędów uszkodzonych przez szkodniki, niekształtnych, suchych, starych i nadmiernie zagęszczających koronę. Prowadzimy także szczegółową selekcję, regularnie odmładzając rośliny i pozostawiając jedynie te organy (pąki lub całe pędy), które mają dla nas wartość użytkową – t.j.: "wyprodukują" ładnie wybarwione pędy (np. derenie, wierzby); liście lub igły (bukszpany, iglaki); zapewnią obfite kwitnienie (róże, forsycje, budleje, lilaki); lub dorodne owocowanie (jabłonie, grusze i inne owocowe).

Zobacz, jakie rośliny ogrodowe możesz zamówić w naszym sklepie online

Zanim przytniesz, rozpoznaj pąki

Kiedy przycinasz roślinę znajdującą się w spoczynku, powinieneś nauczyć się rozpoznawać dwa rodzaje pąków: kwiatowe i liściowe. Odróżnienie ich od siebie jest niezbędne, jeśli przycięcie rośliny ma pobudzić ją do kwitnienia i owocowania.

Fot. Jan Haerer/Pixabay	Fot. Couleur/Pixabay
Pąki liściowe Małe, zaostrzone, położone najczęściej przy ogonku liściowym	Pąki kwiatowe Pulchne, zaokrąglone i często omszone (szczególnie u krzewów owocowych i drzew).

Jak przycinać?

Samo cięcie nie jest tak trudne, jak mogłoby się wydawać. Wystarczą tylko ostre narzędzia, trochę specjalistycznej wiedzy i sporo odwagi. Na początku każdemu zadrży ręka, jednak szybko można nabrać wprawy. Nie warto zrażać się drobnymi pomyłkami. Nawet jeśli przytniemy niewłaściwie, to pędy w przyszłym roku odrosną. Lepiej przyciąć źle i dzięki temu nauczyć się na błędach, niż nie przycinać wcale!

Najważniejsze jest, by narzędzia do cięcia były odpowiednio ostre! Większość nowych sekatorów nie wymaga przygotowania, jednak stare narzędzia wymagają solidnego ostrzenia i oliwienia, a przed samym cięciem – oczyszczenia ostrzy denaturatem! Miejsce cięcia powinno być jak najbardziej równe, a skórka i kora niepostrzępiona – wpływa to na szybkość gojenia się rośliny. Jeśli powierzchnia cięcia jest nierówna, trzeba wyrównać ją ostrym nożem. Warto po cięciu zastosować specjalną maść ogrodniczą wraz z środkiem grzybobójczym (np. Funaben Plus 03 PA).

Najlepsze zabezpieczenie ran po cięciu – Maść Ogrodnicza!

Zabezpiecza rany drzew i krzewów powstałych podczas cięć, szczepień, pęknięć mrozowych oraz innych szkód. Tworzy mechaniczną barierę chroniącą przed wnikaniem patogenów chorobotwórczych.

Kup online

Cienkie pędy (do 1 cm) można bez problemu wycinać zwykłym ręcznym sekatorem, grubsze (1-3 cm) wymagają już dwuręcznego sekatora, a grube gałęzie specjalnej piły ręcznej – typu lisi ogon. Pędy przycina się 3-4 mm powyżej zdrowego pąka skierowanego na zewnątrz korony. Ważne by cięcie było wykonane tuż nad pąkiem, gdyż cięcie pomiędzy pąkami może spowodować zamieranie pędu.

Do cięcia najgrubszych konarów najlepiej zastosować mechaniczną pilarkę elektryczną lub spalinową. Żywopłoty najlepiej przycinać specjalnymi nożycami (ręcznymi lub mechanicznymi), a gałęzie wysokich krzewów sekatorem na wysięgniku. Grube konary trzeba wyciąć na tzw. obrączkę – t.j. u nasady lub na czop – pozostawiając około 10 cm przy nasadzie pędu. Aby zapobiec wyłamywaniu się grubych konarów, najpierw podpiłuj gałąź z dołu.

Fot. Dusan Kostic/Fotolia	Fot. bellakadife/Fotolia
Tylko na ostro! Używaj tylko ostrych narzędzi do cięcia. Postrzępione krawędzie sprzyjają infekcjom. Przed cięciem przetrzyj ostrza szmatką nasączoną denaturatem, a po zabiegu zabezpiecz ranę maścią ogrodniczą ze środkiem grzybobójczym.	Tnij po skosie! Przytnij pęd pod kątem 45 stopni, dzięki czemu woda szybciej będzie spływać z rany, która łatwiej się zabliźni. Zawsze tnij tuż nad ponad pąkiem. Wyszukaj pąk skierowany w tę stronę, w którą ma później być skierowany nowy pęd. (najlepiej, gdy jest skierowany na zewnątrz krzewu).

Kiedy przycinać?

Większość roślin o zdrewniałych pędach (zarówno gatunków owocowych, jak i ozdobnych) wymaga przycinania, aby móc prawidłowo się rozwijać, jednak termin zabiegu i technika cięcia różnią się znacznie w zależności od gatunku. Niektóre przycina się w pełni uśpienia, inne już w czasie wegetacji. Poznanie odpowiedniego terminu, to klucz do sukcesu.

W przypadku wszystkich roślin cięcie wykonujemy tylko w słoneczny i suchy dzień, aby ograniczyć do minimum ryzyko wniknięcia patogenów do rany.

Przestrzegaj zasad przycinania! Jeśli przytniesz pędy w niewłaściwym czasie, możesz nie doczekać się kwiatów. By mieć pewność, że przytniesz roślinę w odpowiednim terminie, sprawdź termin jej kwitnienia. Jeśli kwitnie latem – przytnij ją wczesną wiosną, jeśli zaś kończy kwitnienie późną wiosną – przytnij ją zaraz po kwitnieniu. Wiosenne przycięcie pędów pobudzi je do rozkrzewienia; letnie cięcie hamuje rozrost i pobudza zawiązywanie pąków kwiatowych; cięcie zimowe pobudza zaś do bujnego wzrostu.

Sprawdź, które rośliny ciąć w: styczniu, lutym, marcu, kwietniu, maju, czerwcu, lipcu, sierpniu, wrześniu, październiku, listopadzie, grudniu.

Wiosenne cięcie

Wczesna wiosna (jeszcze przed ruszeniem wegetacji) to doskonały czas na wykonanie cięcia pielęgnacyjnego, sanitarnego (dla wszystkich gatunków drzew i krzewów). Zabieg ten przeprowadzamy po ustąpieniu najsilniejszych mrozów, ale jeszcze przed ruszeniem wegetacji. Usuwamy wszystkie pędy suche, przemarznięte i z widocznymi ogniskami chorób lub uszkodzeniami.

Jeśli przegapimy termin wczesnowiosenny, to nie ma powodów do wielkich zmartwień. Cięcie można bez szkody dla roślin przeprowadzić nawet później. Niewskazane jest jednak przycinanie roślin w pełni sezonu wegetacyjnego, gdyż każda rana powoduje duże straty wody, co może negatywnie wpłynąć na ich kondycję. Im później i im więcej wytniemy, tym większe będzie to obciążanie dla rośliny.

• Wiosną przycinamy także krzewy kwitnące, jednak w różnych terminach, uzależnionych od kwitnienia, t.j.:
  
  Wczesną wiosną przycinamy gatunki kwitnące latem (np. budleje, hortensje bukietowe, lawendy, róże, pięciorniki, tawuły japońskie i żylistki). Są to rośliny, które kwitną na pędach tegorocznych, tzn. wytworzonych w sezonie. Pędy przycinamy nisko (15-25 cm) nad ziemią. Silne cięcie wpłynie korzystnie na powstawanie mocnych pędów i będzie stymulować obfite kwitnienie!
  
  Wczesną wiosną nie przycinamy krzewów kwitnących wiosną (np. forsycji, lilaków, jaśminowców, krzewuszki, migdałków, tamaryszków, tawuły wczesnej, wierzby iwy i złotlinów). Gatunki te kwitną na pędach zeszłorocznych i przycięcie ich spowodowałoby brak kwitnienia w tym sezonie. Pędy przycinamy dopiero po przekwitnięciu – np. forsycje (zwykle na początku maja), najlepiej jeszcze przed wypuszczeniem liści. Skracamy gałęzie przynajmniej o 1/3, a jeśli chcemy odmłodzić krzew, to nawet o 2/3 długości. Po kwitnieniu przycinamy także wrzośce.
  
  
• Wczesna wiosna to także doskonały czas na pierwsze cięcie żywopłotów liściastych (z bukszpanów, ligustrów i grabów – usuwa się większą część ostatniego przyrostu) oraz
  krzewów o ozdobnych pędach (np. dereni i wierzb) i liściach (berberysów, pęcherznicy) oraz topiarów.
  
  
• Tuje (żywotniki), cisy, cyprysiki, jałowce i inne iglaki przycinamy dopiero chwilę przed wznowieniem, gdyż ich pędy są wrażliwe na przymrozki.
  
  
• Cięcia nie wymagają kaliny, magnolie, oczary, perukowcem, azalie i różaneczniki.
  
  

Fot. rawbuffalo/Pixabay	Fot. Karen Arnold/Pixabay
Przycinanie hortensji Hortensję bukietową (Hydrangea paniculata) przycinamy wczesną wiosną, a hortensji ogrodowej (H. macrophylla), na zdjęciu, nie przycinamy wcale, gdyż kwitnie na pędach zeszłorocznych! Wycinamy jedynie zeschnięte kwiatostany wraz z 3-4 cm kawałkiem pędu. ► Dowiedz się więcej	Przycinanie lawendy Dzięki regularnemu wiosennemu przycinaniu uzyskamy więcej kwiatów i nadamy roślinie ładny kopulasty kształt. Cięcie polega wycięciu kwiatostanów i na skróceniu (ok. 5 cm) ubiegłorocznych, ulistnionych, wierzchołkowych pędów. ► Dowiedz się więcej
Fot. Jacqueline Macou/Pixabay	Fot. Andreas Lischka/Pixabay
Przycinanie róż Cięcie różanych krzewów przeprowadzamy raz w roku – na wiosnę (cięcie można rozpocząć już pod koniec marca, po ustąpieniu najsilniejszych mrozów, ale zwykle przeprowadza się je w połowie kwietnia, jeszcze przed wytworzeniem nowych pędów). W sezonie przycinamy jedynie zeschnięte kwiatostany, a jesienią tylko pędy chore i uszkodzone. ► Dowiedz się więcej	Przycinanie forsycji Forsycja to jeden z najpopularniejszych krzewów ogrodowych i jeden z najczęściej źle przycinanych. Zasada jest prosta: gałązki forsycji przycinamy dopiero po kwitnieniu (zwykle na początku maja), ale jeszcze przed wypuszczeniem liści. Pędy skracamy o połowę, a w przypadku starych krzewów, nawet o 2/3 długości. ► Dowiedz się więcej

Letnie i jesienne cięcie

• W lipcu i sierpniu przeprowadzamy drugie cięcie żywopłotów (liściastych i iglastych).
• Usuwamy suche kwiatostany lilaków i różaneczników.
• Sukcesywnie wycinamy przekwitłe kwiaty róż.
• Pod koniec lipca przeprowadzamy cięcie prześwietlające jabłoni, a w sierpniu (po zbiorze owoców) przycinamy wiśnie i czereśnie.
• Po kwitnieniu usuwamy kwiaty lawendy i hortensji, aby je zasuszyć.

Powinniśmy przyciąć pędy, ale również korzenie, by przywrócić równowagę między częścią nadziemną i podziemną rośliny. Stymuluję to roślinę do wzrostu i wypuszczania nowych korzonków.

Fot. keywest3/Pixabay

Fot. L.Bouvier/Fotolia

Przycinanie roślin owocowych Wykonuje się je zimą lub na przedwiośniu, w czasie pełnego uśpienia roślin. Jako pierwsze przycina się jabłonie i grusze, później śliwy, morele, brzoskwinie i nektaryny. Ich korony formujemy tak, aby miały jak najwięcej pędów obficie owocujących, a przy tym tak rosnących, żeby słońce docierało do wszystkich gałęzi. ► Dowiedz się więcej

Przycinanie tui Żywopłoty z żywotników przycinamy trzykrotnie w ciągu sezonu. Pierwsze cięcie przeprowadzamy na wiosnę, kiedy nabrzmiewają młode pąki (przed rozpoczęciem wegetacji, w drugiej połowie marca lub na początku kwietnia), kolejne latem gdy ciemnieją młode przyrosty (w czerwcu). Ostatni raz tuje możemy przycinać w sierpniu, jednak zbyt późne przycięcie pędów może sprawić, że młode gałązki nie zdążą zdrewnieć przed zimą. ► Dowiedz się więcej

Zimowe cięcie

Większość drzew i krzewów owocowych przycina się zimą lub na przedwiośniu. Zabieg ten nazywany jest cięciem zimowym, bo pędy przycina się w tzw. "okresie uśpienia". Sadownicy wykonują je już od początku lutego, jednak w ogrodzie można z powodzeniem zaczekać do marca, gdy miną już największe mrozy. Cięcie wykonujemy tylko w dni słoneczne, bezdeszczowe, gdy temperatura przekroczy 0ºC.

Zwykle, podczas jednego cięcia prześwietlającego, wycina się około 15% pędów! Przycięcie wpłynie korzystnie na rozwój pąków kwiatowych i wpłynie na obfite owocowanie.

Zimowe cięcie przeprowadza się dla większości drzew owocowych (t.j. jabłoni, gruszy, śliwy, moreli, brzoskwini i nektaryny). To doskonały czas na wycięcie wszystkich chorych pędów, tych nadmiernie zagęszczających koronę oraz tzw. "wilków", czyli jednorocznych, pionowych pędów, wyrastających z gałęzi.

Wiśnie i czereśnie, również przycinamy zimą, gdyż są podatne na zakażenie rakiem bakteryjnym. Cięcie przeprowadza się dopiero w sierpniu, po zbiorze owoców. Podobnie postępujemy w przypadku krzewów owocowych – np. porzeczek i agrestu. Wycinamy wszystkie stare pędy, gdyż porzeczki owocują na młodych (czarna na jednorocznych i dwuletnich, a czerwona, biała i agrest na dwu i trzyletnich). Przycinamy także stare pędy borówek oraz wszystkie pędy letnich malin, które owocują na pędach jednorocznych.