Rośliny iglaste do ogrodu: poradnik uprawy i pielęgnacji

Zobacz, jakie rośliny ogrodowe możesz zamówić w naszym sklepie online

ROŚLINY IGLASTE W OGRODZIE:
charakterystyka, zastosowanie

Charakterystyka:
czym wyróżniają się rośliny iglaste

Rośliny iglaste to jedna z ciekawszych i bardzo zróżnicowana grupa roślin ozdobnych. Niewątpliwym walorem tej grupy roślin są w wielu wypadkach małe wymagania uprawowe, dobre dostosowanie do klimatu Polski, a także mała podatność na choroby i szkodniki.

Bardzo ważnym atutem większości roślin iglastych w naszym klimacie jest zdolność utrzymywania zmodyfikowanych liści w okresie zimowym – mówiąc krócej, są one zimozielone. W porównaniu do drzew i krzewów liściastych zimozielonych, gatunki iglaste są zdecydowanie lepiej przystosowane do klimatu kontynentalnego, który często ma bardzo silny wpływ na pogodę w Polsce szczególnie w okresie zimowym.

Walorem drzew i krzewów iglastych jest także ogromna zmienność kształtów, barw, ulistnienia czy siły wzrostu występująca nie tylko pomiędzy poszczególnymi gatunkami, ale także w obrębie rodzaju a nawet gatunku.

W wielu ogrodach botanicznych, a także prywatnych, można spotkać wspaniałe kolekcje tych roślin. Zmienność ta bywa tak duża, że nawet dla specjalistów określenie przynależności systematycznej bywa bardzo trudne i dosyć często ulega zmianom.

Wielkość i dynamika wzrostu drzew i krzewów iglastych jest zależna głównie od cech odmianowych, a także od warunków uprawowych. Ogólnie można stwierdzić, że gatunki iglaste w porównaniu do liściastych rosną wolniej, a uzyskiwane roczne przyrosty mieszczą się zwykle w przedziale od 10 do 30 cm. Chociaż przypadku wielu odmian karłowych wynoszą zaledwie 2-5 cm, a niektóre drzewa mogą uzyskiwać roczne przyrosty nawet w granicach 1 m (daglezja, świerk serbski, metasekwoja).

Zastosowanie:
wszechstronność roślin iglastych

Wielkość i dynamika wzrostu drzew i krzewów iglastych jest zależna głównie od cech odmianowych, a także od warunków uprawowych. Ogólnie można stwierdzić, że gatunki iglaste w porównaniu do liściastych rosną wolniej, a uzyskiwane roczne przyrosty mieszczą się zwykle w przedziale od 10 do 30 cm. Chociaż przypadku wielu odmian karłowych wynoszą zaledwie 2-5 cm, a niektóre drzewa mogą uzyskiwać roczne przyrosty nawet w granicach 1 m (daglezja, świerk serbski, metasekwoja).

Ponieważ wiele gatunków świetnie znosi cięcie i strzyżenie mogą być one stosowane do tworzenia drzewek bonsai.

Rośliny iglaste znajdują szerokie zastosowanie w parkach, ogrodach i zieleni miejskiej. Wiele odmian żywotników, jałowców czy cisów stanowi świetny materiał żywopłotowy.

Gatunki i odmiany drzewiaste, szczególnie świerków, modrzewi czy daglezji mogą być wykorzystywane jako szpalery i osłony przeciwwiatrowe. Ważnym zastosowaniem jest wykorzystywanie krzewów iglastych jako roślin okrywowych. Największe znaczenie mają tu liczne odmiany jałowców a także mikrobiota syberyjska.

Gatunki iglaste to także wspaniała grupa roślin do zastosowania w ogrodach skalnych i alpinariach. Na uwagę zasługują szczególnie karłowe odmiany cyprysików, jałowców czy świerków.

Ważnym, chociaż rzadko podkreślanym zastosowaniem drzew i krzewów iglastych jest wykorzystanie ich do upiększania cmentarzy. Krzewy iglaste są coraz częściej wykorzystywane także jako rośliny pojemnikowe.

WYMAGANIA IGLAKÓW:
jakie warunki są najlepsze dla iglaków

• Światło

Większość gatunków do właściwego wzrostu wymaga stanowisk słonecznych lub pół-cienistych.

W dużym cieniu mogą rosnąć tylko cisy i mikrobiota syberyjska.

• Gleba

Wymagania glebowe są zwykle przeciętne i większość gatunków dobrze rośnie na większości naturalnie występujących gleb w Polsce. Zwykle w przypadku roślin iglastych nie ma potrzeby tworzenia specjalnych podłoży do ich uprawy.

Problemy z podłożem do uprawy mogą występować właściwie tylko na glebach silnie zasadowych (pH>8). Takie gleby tolerują tylko cisy i niektóre gatunki sosen.

Natomiast wiele gatunków dobrze rośnie na glebach silnie kwaśnych, dlatego są one często sadzone w ogrodach wrzosowych (jałowce, sosny, świerki).

Większym ograniczeniem w uprawie niektórych gatunków iglastych może być wilgotność gleby. Do wybitnie odpornych na suszę należy większość jałowców i sosen, natomiast suchych, piaszczystych gleb nie tolerują żywotniki zachodnie, cyprysiki japońskie i groszkowe, cypryśniki i metasekwoje.

• Mrozoodporność iglaków

Rośliny iglaste jak każda grupa roślin charakteryzują się różną mrozoodpornością. Jest to bezpośrednio związane z pochodzeniem poszczególnych gatunków (większość obcych gatunków, które są uprawiane w Polsce pochodzi z Azji i Ameryki Północnej).

Przed wyborem roślin iglastych do ogrodu należy zwrócić uwagę na to, gdzie znajduje się nasza działka. W Polsce są bowiem bardzo wyraźne różnice klimatyczne pomiędzy regionami wschodnimi, a zachodnimi oraz pasem nadmorskim kraju. Rejony Gdańska, Koszalina, Poznania, Wrocławia czy Opola stwarzają dużo większe możliwości uprawy wielu bardziej wrażliwych gatunków i odmian roślin iglastych np. szydlicy, sośnicy czy głowocisa.

SADZENIE IGLAKÓW:
gdzie, kiedy i jak

Stanowisko dla iglaków: gdzie sadzić iglaki?

Wybierając miejsce do sadzenia roślin iglastych musimy najpierw zapoznać się z wymaganiami uprawowymi danego gatunku czy odmiany, a następnie sprawdzić siłę wzrostu i uzyskiwane rozmiary. Informacje takie dotyczą zresztą praktycznie wszystkich sadzonych roślin. I tak np.:

• roślin karłowych o powolnym wzroście nie sadzimy w sąsiedztwie silnie rosnących gatunków liściastych;

• gatunków o małej mrozoodporności nie sadzimy na miejscach przewiewnych;

• odmian jałowców o silnym horyzontalnym wzroście nie sadzimy na małych przestrzeniach, a także przy drogach i ścieżkach gdyż w krótkim czasie utrudnią lub wręcz uniemożliwią swobodne przejście;

• jałowców nie posadzimy w cieniu itd.
  
  

Terminy sadzenia: kiedy sadzić iglaki?

Dużo kontrowersji stwarza ciągle wybór terminu sadzenia. Cały czas pokutuje powszechnie znana zasada, że rośliny sadzimy wiosną i jesienią. Jest to stara praktyka dotycząca tylko roślin sadzonych z gołym korzeniem lub bryłą korzeniową, a więc uprawianych bez pojemników.

Obecnie większość krzewów ozdobnych produkowana jest w pojemnikach. Fakt ten przyczynia się do tego, że tak produkowane rośliny możemy sadzić przez cały okres wegetacji, wyłączając tylko okresy roku kiedy mamy do czynienia z zamarzniętym gruntem.

Przed sadzeniem: przygotowanie roślin i gleby

Niezależnie od terminu sadzenia, ważnym zabiegiem jest usunięcie zachwaszczenia przed posadzeniem roślin. Dotyczy to szczególnie tzw. chwastów trwałych np. perzu, skrzypu, powoju itp. Chwasty te najlepiej jest zwalczyć chemicznie poprzez ich opryskanie mieszaniną preparatów np. Roundup i Chwastox. Po tym zabiegu rośliny możemy sadzić dopiero po upływie 3-4 tygodni. Oczywiście chwasty możemy także usunąć ręcznie i natychmiast przystąpić do sadzenia roślin.

Jeżeli sadzimy rośliny iglaste na ubogich glebach to warto przed sadzeniem zastosować nawożenie mineralne, stosując do tego celu jeden z wielu nawozów wieloskładnikowych uniwersalnych lub specjalny nawóz polecany do iglaków. Takich nawozów jest obecnie dużo na rynku. Nawozy rozsypujemy równomiernie po całej powierzchni gruntu i mieszamy z ziemią. Dawka nawozu jest zawsze podana na opakowaniu i zależy od jego rodzaju. Gleby bardzo suche warto jest wzbogacić poprzez dodanie kwaśnego torfu wysokiego.

Sadzenie iglaków: krok po kroku

Należy pamiętać, że rośliny iglaste do właściwego wzrostu wymagają sadzenia z bryłą korzeniową, która jest zwykle zawinięta w jutę lub z pojemnika. Jeżeli sadzimy większe egzemplarze drzew iglastych to wówczas możemy się spotkać z sytuacją, kiedy bryła korzeniowa jest dodatkowo owinięta metalową siatką. Wówczas drzewo sadzimy razem z metalową siatką. Po kilku latach siatka przerdzewieje i się rozpadnie a korzenie będą się swobodnie rozwijać.

Nigdy nie należy sadzić roślin iglastych z tzw. gołym korzeniem (wyjątek stanowią bardzo małe egzemplarze i modrzew). Rośliny sadzone z pojemników powinny przed posadzeniem zostać z nich wyjęte a korzenie zanurzone na kilka minut w wodzie.

1. Sam zabieg sadzenia roślin sprowadza się do wykopania dołu o średnicy większej niż bryła korzeniowa sadzonej rośliny.
2. Po posadzeniu glebę wokół roślin należy delikatnie ubić. Zwykle robi się to stopami. Zbyt słabe ubicie ziemi wokół roślin będzie powodowało osiadanie gruntu, a rośliny mogą się krzywić pod wpływem wiatru.
3. Wszystkie rośliny sadzimy tak głęboko, jak rosły w szkółce (w doniczce), ewentualnie kilka centymetrów (2-3 cm) głębiej. Należy podkreślić, że zbyt głębokie sadzenie może doprowadzić do trudności z ich przyjmowaniem się, a nawet spowodować "wypadanie roślin" (zamieranie) na skutek braku dostępu powietrza do systemu korzeniowego.
   
   

Po posadzeniu: pierwsze zabiegi pielęgnacyjne

Rośliny iglaste po sadzeniu zwykle nie wymagają cięcia. Zawsze jednak powinniśmy wykonać tzw. cięcie korekcyjne, a więc usuwamy pędy uszkodzone np. podczas transportu. Można także przyciąć końcówki pędów u form okrywowych, aby spowodować lepsze zagęszczenie roślin.

Po posadzeniu rośliny obficie podlewamy. Zabieg ten będzie nam łatwiej przeprowadzić, jeżeli wokół posadzonych roślin uformujemy tzw. misę. Duże egzemplarze roślin, szczególnie o pokroju wzniesionym, mogą wymagać stabilizacji, a więc należy je przywiązać do podpór.

Ostatnim zabiegiem po posadzeniu roślin jest ściółkowanie podłoża. Nie jest to zabieg konieczny, ale rośliny dobrze reagują na ściółkowanie – ogranicza ono zachwaszczenie i zmniejsza przesychanie podłoża. Ściółkowanie może też pełnić funkcję estetyczną a czasem ozdobną. Do ściółkowania najczęściej stosuje się korę sosnową.

<iframe src="https://zielonyogrodek.pl/pielegnacja/nawozenie/4207-nawozenie-tui?tmpl=component&layout=embed" name="embedded-content"></iframe>

PIELĘGNACJA IGLAKÓW:
jak o nie dbać, aby były piękne

Podlewanie iglaków

Podlewanie jest prostym zabiegiem, ale bardzo często źle wykonywanym. Aby podlać właściwie roślinę, musimy przemoczyć warstwę gleby o miąższości 20-30 cm, dlatego drzewa i krzewy podlewamy rzadko, ale obficie. Po podlaniu warto jest sprawdzić jak głęboko gleba została nawilżona.

Podlewanie "codzienne" małymi dawkami wody właściwie mija się z celem, a rośliny pomimo podlewania źle rosną i schną! Rośliny młode, a także wrażliwe na suszę np. żywotnik zachodni, cyprysik groszkowy i japoński, wymagają podlewania w okresach suszy.

Nawożenie iglaków

Rośliny iglaste do właściwego wzrostu nie wymagają silnego nawożenia. Jednak na słabszych, jałowych glebach warto jest corocznie (w maju) zastosować nawożenie mineralne. Stosując nawozy wieloskładnikowe należy unikać produktów zawierających wysoką zawartość azotu, np. popularnych saletr. Dawki nawozów podane są na opakowaniu.

Nawozy rozsypujemy równomiernie na dużej powierzchni gleby wokół roślin. Nigdy tuż przy roślinie! Do nawożenia możemy użyć także nawozy o spowolnionym działaniu. Tego typu produktów nie stosuje się jednak na powierzchnię gleby, ale umieszcza się w kilku otworach wokół rośliny (na jedną roślinę stosuje się zwykle 10-20 g nawozu).

Cięcie: przycinanie iglaków

Cięcie roślin iglastych jest stosowane systematycznie tylko w przypadku żywopłotów formowanych i tworzenia form geometrycznych. Cięcie takie zwane strzyżeniem przeprowadza się najlepiej w okresie wiosennym. Należy pamiętać, aby nie prowadzić cięcia formującego później niż w lipcu.

Innym powodem cięcia są sytuacje, kiedy rośliny osiągają zbyt duże rozmiary. Tak dzieje się często w przypadku krzaczastych odmian jałowców. Jeżeli uznamy, że rośliny są zbyt szerokie, to bez problemu możemy skrócić im pędy.

W przypadku gatunków drzewiastych - głównie jodeł i świerków, możemy się spotkać ze zjawiskiem wytwarzania kilku przewodników. W takiej sytuacji należy niezwłocznie usunąć przewodniki konkurujące z głównym pędem.

Ochrona iglaków przed szkodnikami i chorobami

Kolejnym zagadnieniem jest ochrona roślin iglastych przed chorobami i szkodnikami. Ogólnie, należy stwierdzić, że rośliny te są stosunkowo rzadko atakowane przez choroby i szkodniki i zwykle nie wymagają wykonywania systematycznych zabiegów ochronnych. Ale są wyjątki od tej reguły.

• PRZĘDZIORKI
Stałym problemem w uprawie wielu odmian świerków są przędziorki, które corocznie atakują rośliny. Im cieplejsze i bardziej suche lato, tym szkodniki są bardziej niebezpieczne. Szczególnie chętnie atakują odmiany świerka białego np. bardzo popularną odmianę 'Conica', ale mogą występować także na świerku pospolitym i kłującym.

Przędziorki należy zwalczać specjalnymi preparatami (akarycydami). Rośliny opryskujemy kilkakrotnie – poczynając od końca maja, w 2-3 tygodniowych odstępach. Ochronę prowadzimy do września. Szkodniki te powodują żółknięcie i opadanie igieł od strony silnie nasłonecznionej. Owady są małe, niewidoczne gołym okiem!

• MISECZNIK CISOWIEC
Drugim uciążliwym szkodnikiem jest misecznik cisowiec, który powszechnie występuje na cisach. Można go zobaczyć w postaci brązowych tarczek przyklejonych do pędów. Rośliny opanowane przez miseczniki rosną bardzo słabo i są lepkie od rosy miodowej. Szkodniki zwalczamy w lipcu – 2-3 krotnie opryskując rośliny preparatami chemicznymi działającymi wgłębnie.

• TARCZNIK JAŁOWCOWYCH
Na wielu odmianach jałowców można natomiast spotkać tarcznika jałowcowca, który wytwarza małe białawe tarczki. Szkodnik może doprowadzić do całkowitego zamierania roślin, poprzedzonego deformacjami pędów i zahamowaniem wzrostu. Zwalczamy go podobnie jak misecznika na cisie.

• OPIEŃKA MIODOWA
Jeżeli chodzi o choroby to w większości wypadków nie stanowią one dużego zagrożenia, chociaż na niektórych gatunkach są niebezpieczne np. rdza wejmutkowo-porzeczkowa na sośnie wejmutce czy opieńka miodowa na różnych gatunkach, ale ze względu na duże trudności w amatorskim zwalczaniu nie ma potrzeby ich omawiania.

Dużo większym problemem niż choroby mogą być psy, których mocz jest bardzo źle tolerowany przez rośliny iglaste. Jedynym sposobem uchronienia roślin jest odseparowanie od nich zwierząt. Dotyczy to oczywiście roślin młodych. Należy podkreślić, że suki nie stanowią takiego problemu.

Zupełnie innym zagadnieniem budzącym niepokój wielu właścicieli ogrodów jest zjawisko żółknięcia, a następnie zrzucania igieł i łusek przez rośliny iglaste. Proces ten zachodzi w okresie jesieni i jest zjawiskiem naturalnym. W związku z tym nie stosuje się żadnych specjalnych odżywek czy oprysków, aby zahamować ten proces.

Okrywanie na zimę: zabezpieczanie iglaków przed mrozem

Rośliny iglaste w większości wypadków są zimozielone, dlatego zabezpieczanie ich na okres zimowy sprowadza się głównie do ograniczenia "wysuszającego" wpływu słońca i wiatru. Małe (młode) krzewy możemy przykrywać stroiszem lub cieniówkami. Przykrycie musi być zawsze bardzo luźne i przewiewne.

Uwaga!
Zasypanie roślin zimozielonych ziemią, korą czy liśćmi nieuchronnie prowadzi do ich zniszczenia! W przypadku niektórych odmian o pokroju kolumnowym (szczególnie odmian jałowca pospolitego) niszczący wpływ może mieć okiść śniegowa, która powoduje rozłamywanie się roślin, dlatego takie odmiany warto jest związywać na zimę.

Ściółkowanie

Ostatnim zabiegiem pielęgnacyjnym jest najlepiej coroczne ściółkowanie powierzchni ziemi wokół roślin. Jak wspomniano wcześniej ściółkowanie ogranicza rozwój chwastów i parowanie wody z gleby. Grubość ściółki powinna mieć kilka centymetrów. Zbyt gruba warstwa ściółki może jednak wpływać negatywnie na rozwój roślin! Do ściółkowania wykorzystujemy korę z drzew iglastych (z liściastych jest toksyczna!), torf wysoki, trociny, kamyki itp.

Opracowanie: Związek Szkółkarzy Polskich zszp.pl Więcej o roślinach i ich producentach znajdziesz na: e-katalogroslin.pl