Kalendarz cięcia drzew owocowych | Co, kiedy, jak ciąć?

Kiedy przycinać drzewa i krzewy owocowe?

Drzewa i krzewy owocowe można przycinać w dwóch terminach – zimowym (w czasie spoczynku) oraz letnim (w okresie wegetacji). U większości gatunków pierwsze cięcie przeprowadza się na przełomie lutego i marca, kolejne wykonuje się latem – usuwając nadmiar pędów. Jabłonie, grusze i śliwy przycina się jako pierwsze, brzoskwinie i nektaryny są wrażliwe na przymrozki i lepiej przyciąć je później, a wiśnie, czereśnie i morele z uwagi na podatność na raka bakteryjnego kory przycina się latem po zbiorze owoców.

Przycinanie pędów drzew i krzewów owocowych przyczynia się do wytwarzania młodych pędów oraz wycięcia wszystkich niepożądanych gałęzi - chorych, porażonych przez szkodniki, zbyt starych lub nadmiernie zacieniających. Warto pamiętać przy tym, że lekkie cięcie pobudza niewielki rozwój pędów, a silne sprzyja intensywnemu rozwojowi. 

Zabiegi przycinania wykonuje się regularnie – nawet corocznie. Tylko w taki sposób można konsekwentnie budować odpowiedni kształt korony i zwiększyć plonowanie.

Terminy i technika cięcia zależą od konkretnego gatunku (czasem nawet odmiany), warunków atmosferycznych oraz rejonu Polski. W zachodnich obszarach cięcie można wykonywać nieco wcześniej (o 1-2 tygodnie) niż na wschodzie. Istotne jest, aby zabiegu zimowego cięcia nie przeprowadzać, gdy temperatura spada poniżej -8°C. Optymalna jest bezdeszczowa, umiarkowanie ciepła pogoda (powyżej 0°C).

Tabela poniżej przedstawia zalecane terminy cięcia. W praktyce nie zawsze to się sprawdza ze względu na wahania pogody. Wtedy warto kierować się zasadą, że najpierw przycina się rośliny o największej mrozoodporności, później (po 2-3 tygodniach) przystępuje się do wykonywania zabiegu u gatunków bardziej wrażliwych na mróz.

Zalecane terminy cięcia  drzew i krzewów owocowych

Rodzaje cięcia: jak przycinać?

Cięcie odmładzające

Najczęściej wykonuje się je u drzew oraz krzewów starych. Przeprowadza się je w fazie spoczynku roślin lub po zbiorze owoców (u gatunków pestkowych). To intensywny rodzaj cięcia – dlatego warto rozłożyć go na raty (na 2-3 lata). Zasadniczo cięcie odmładzające poleca na usuwaniu najstarszych pędów i konarów oraz silnym przycięciu pędów rozgałęzionych. Prawidłowo wykonany zabieg umożliwia odnowienie drzewa lub krzewu i pobudza silny rozwój nowych pędów.

Cięcie formujące

Dokładna technika zależy m.in. od gatunku, podkładki i... naszych preferencji. W większości przypadków przeprowadza się je tak, aby uzyskać pokrój z niską, rozłożystą koroną. Cięcie wykonuje się regularnie – co 1-2 lata, począwszy od momentu, gdy roślina wejdzie w okres owocowania.

Oprócz likwidacji zbędnych gałęzi stosuje się także inny zabieg: przyginanie pędów. Zabieg ma na celu nadanie pędom jak najbardziej poziomego położenia (względem gruntu). Osiąga się to na różne sposoby: przywiązując pędy do pnia, zawieszając ciężarki lub zakładając klamerki. Optymalnie korona stanowi ok. 2/3 wysokości drzewa.

Kup najlepsze narzędzia do cięcia! Kliknij i sprawdź dostępność!

Cięcie sanitarne

Wykonuje się je w razie potrzeby, w szczególności gdy drzewo lub krzew jest porażone przez choroby pędów (zgnilizny, huby, rak). Cięcie może być także konieczne przy wystąpieniu zdarzeń losowych (silny grad, huragany, zniszczenia przez mróz oraz przymrozki, itp.).W tym wypadku usuwa się przede wszystkim pędy suche, uszkodzone, słabe oraz porażone przez choroby.

W cięciu sanitarnym możemy wyróżnić cięcie prześwietlające – polega na usuwaniu nadmiaru pędów tak, aby do owoców docierała jak największa ilość światła. W rezultacie korona staje się luźniejsza. Zabieg można wykonywać w terminie zimowo-wiosennym lub latem.

Cięcie korygujące

Wykonuje się głównie na starszych drzewach i krzewach, które do tej pory były niewłaściwie przycinane. W czasie wykonywania tego zabiegu usuwa się m.in. pędy wybujałe, krzyżujące się i skierowane do wnętrza korony.

Błędy podczas cięcia owocówek

Brak wprawy oraz wiedzy może spowodować wiele szkód w sadzie. Drzewa i krzewy owocowe nieodpowiednio cięte nie tylko gorzej plonują, ale mogą dziczeć, są porażane przez choroby i częściej atakowane przez szkodniki.

Zbyt silne cięcie
Jednorazowe usunięcie dużej ilości pędów jest niekorzystne dla rośliny. Jeśli jest taka potrzeba, zabieg rozkłada się na kilka sezonów. W przeciwnym wypadku drzewo (krzew) rozrasta się w sposób zbyt bujny i niekontrolowany (np. powstają wilki), jest mniej odporne na mróz i podatne na choroby.

Stosowanie niewłaściwych narzędzi
Do cięcia należy używać odpowiednich narzędzi. Nawet w grupie sekatorów pojawiają się rozbieżności – te nożycowe służą do cięcia żywych pędów, a kowadełkowe – do suchych. Ponadto nie powinno się używać sprzętu nienaostrzonego, który powoduje duże rany kory i drewna. Po użyciu (oraz każdorazowo po cięciu porażonych okazów) narzędzia powinno się dezynfekować, np. spirytusem.

Cięcie zbyt blisko pąka
Pędów nie wolno przycinać przy samym pąku (nie powinien wystawać ponad płaszczyznę cięcia). Rozwijający się z niego pęd słaby i podatny na uszkodzenia.

Zabezpieczanie ran po cięciu zapobiega chorobom

Miejsca ran po cięciu konarów i grubszych pędów zaleca się smarować odpowiednim preparatem. Może to być Funaben, maść ogrodnicza lub preparat Sztuczna Kora. Posmarowanie rany odpowiednim preparatem przyspieszy jej gojenie i zmniejszy ryzyko wystąpienia chorób grzybowych i bakteryjnych (np. raka).

Kup najlepsze maści ogrodnicze w naszym sklepie online! Kliknij i sprawdź!

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: M. Schuppich/Fotolia