Mróz? Przestań się bać! Te rośliny mają to w nosie

Jak wybierać do ogrodu rośliny odporne na niskie temperatury?

Trzeba pamiętać, że odporność na niskie temperatury i w ogóle zdolność do przetrwania zimy w niezłej kondycji (zimnotrwałość) jest zależna od cech gatunkowych (odmianowych) danej rośliny. Warto więc przede wszystkim stawiać na tzw. gatunki rodzime oraz te, które są od lat zadomowione i sprawdzone w naszym klimacie.

Kupując rośliny lepiej też wybierać odmiany dobrze znane (starsze), o których wiadomo, że dobrze rosną w klimacie Polski, niż zupełnie nowe, mniej znane i niesprawdzone. Choć często wiele roślin wygląda niezwykle atrakcyjnie i "kupujemy je oczami", to mogą one pochodzić z rejonów o cieplejszym klimacie i ich uprawa w naszych ogrodach może wiązać się z ryzykiem przemarznięcia.

Bez względu na wybrany gatunek roślin, trzeba również pamiętać, że bardziej odporne będą sadzonki starsze oraz te, które zdążyły się ukorzenić, ale także odpowiednio nawodnione i zasilone nawozami fosforowo-potasowymi przed nastaniem zimy. Najbardziej wrażliwe są rośliny młode, świeżo posadzone, w kiepskiej kondycji (np. chore, nienawożone) lub rosnące w nieodpowiednich warunkach, np. na niewłaściwym (ciężkim i mokrym) podłożu lub wystawione na mroźne podmuchy wiatru.

Nie można zapominać także o roślinach uprawianych w donicach i innych pojemnikach, pozostawianych na zewnątrz, które również są bardziej narażone na przemarzanie (wymagają okrycia lub zabezpieczenia donicy z bryłą korzeniową, by przetrwały zimę).

Wybór roślin a strefy mrozoodporności

Aby rośliny, które chcemy posadzić w ogrodzie lepiej przetrwały zimę, warto dopasować ich odporność gatunkową do tzw. stref mrozoodporności, które na przestrzeni lat i pomiarów zostały opracowane przez różnego rodzaju instytucje naukowe i badawcze, a także zajmujące się hodowlą roślin. Ustalono kilkunastostopniową skalę, określającą przeciętne, minimalne temperatury mogące wystąpić na danym obszarze.

W Polsce występują strefy 5,6 i 7, które zostały dodatkowo uszczegółowione (a i b), w zależności od zakresu spadku temperatur na danym terenie:

5b od -26.0°C do -23.4°C (najchłodniejsze rejony Suwałk i Białegostoku oraz południowe, górskie)
6a od -23.3°C do -20.6°C (pas od Mazur, przez Lubelszczyznę po Podkarpacie)
6b od -20.5°C do -17.8°C (obszary centralnej Polski)
7a od -17.7°C do -15.0°C (pas zachodniej i północnej Polski)
7b od -14.9°C do -12.2°C (najłagodniejsze zimy w rejonie północno-zachodniej Polski)

Jak widać, im niższy stopień określający strefę tym bardziej odporne rośliny należy tam uprawiać, a w strefie 7b teoretycznie możliwa jest uprawa bardziej wrażliwych gatunków. W wyniku zmian klimatycznych strefy mogą się zmieniać (w niektórych opracowaniach w zachodniej części Polski pojawia się już cieplejsza strefa 8a od -12.1°C do -9.4°C).

Ogród odporny na mróz. Które rośliny wybrać?

Marzysz o ogrodzie, który zachwyca urodą przez cały rok, nawet podczas mroźnych zim? To możliwe! Okazuje się, że wiele roślin doskonale znosi niskie temperatury, zachowując swoje piękno nawet pod śnieżną pierzyną. Poznaj listę roślin, które przetrwają nawet najsroższe mrozy i sprawią, że Twój ogród będzie zawsze zielony.

Fot. mashiki / Adobe Stock

Trawy ozdobne i inne byliny znoszące niskie temperatury

Okazuje się, że wybór dekoracyjnych, kwitnących bylin ogrodowych, odpornych na mróz (znoszących spadki nawet poniżej -20°C) jest całkiem spory. Same nazwy niektórych gatunków kojarzą się z chłodem, np. kosaciec syberyjski, pragnia syberyjska, goździk alpejski, przywrotnik alpejski, orlik alpejski, cebulica syberyjska, gęsiówka kaukaska.

Ponadto, mrozoodpornych i popularnych bylin należą też między innymi astry (np. nowobelgijski), mięta pieprzowa, krwawnik pospolity, dąbrówka rozłogowa, bergenia sercowata, odętka wirginijska, jeżówka purpurowa, jukka karolińska (znosi spadki do -20°C), złocień arktyczny, dzwonek skupiony, goździk kropkowany, liliowce, przetacznik kłosowy, rozchodnik okazały.

Całkiem dobrze znoszą mróz także niektóre ozdobne gatunki traw, które chętnie są sadzone w ogrodach przydomowych. Należą do nich niektóre bambusy (np. fargesia lśniąca), kostrzewa Gautiera, kostrzewa sina, rajgras wyniosły, kosmatka, miskant chiński (niektóre odmiany), trzcinnik, śmiałek darniowy, proso rózgowate.

Fot. mashiki / Adobe Stock

Krzewy i pnącza ogrodowe odporne na mróz

Wśród krzewów ogrodowych również znajdziemy gatunki, których sama nazwa świadczy o odporności na niskie temperatury, np. mikrobiota syberyjska czy karagana syberyjska. Warto jednak przede wszystkim postawić na sprawdzone, odporne krzewy, takie jak dereń biały, dereń jadalny, jagoda kamczacka, kalina koralowa, berberys pospolity i berberys Thunberga, pęcherznica kalinolistna, pięciornik krzewiasty, lilak pospolity (bez), śnieguliczka biała, trzmielina oskrzydlona, tawlina jarzębolistna, tawuły, a także azalie wielkokwiatowe, różaneczniki, magnolia gwiaździsta oraz magnolia pośrednia (starsze, co najmniej kilkuletnie krzewy), perukowiec podolski, hortensje krzewiaste i bukietowe.

Większość iglastych krzewów ozdobnych również dobrze znosi niskie temperatury, szczególnie jałowce czy cisy, a także żywotniki (tuje). Wśród popularnych ogrodowych pnączy, do odpornych na mróz zaliczyć można bluszcz pospolity, winobluszcz pieciolistkowy, rdest (rdestówkę) Auberta, wiciokrzewy, niektóre powojniki (np. alpejskie, syberyjskie) i ich odmiany.

Fot. Dainis / Adobe Stock

Mrozoodporne drzewa do ogrodu

Aby nie martwić się o przetrwanie posadzonych drzew bez potrzeby ich zabezpieczania na zimę, najlepiej wybierać rodzime gatunki, np. brzozę brodawkowatą, klon zwyczajny, grab pospolity, wiązy, głogi, jarzęby oraz ich odmiany. Wybierając drzewa iglaste także warto stawiać na najbardziej odporne gatunki, np. świerki, sosny - górską (kosodrzewina), czarną, pospolitą, modrzewie, choiny kanadyjskie w różnych odmianach.

Ważne! Trzeba pamiętać, że pomimo gatunkowej odporności wspomnianych roślin, młode nasadzenia zawsze wymagają szczególnej pielęgnacji (opieki) w pierwszych 2-3 latach od posadzenia. Odporność roślin zależy więc od dobrego ukorzenienia się w nowym miejscu, a także od właściwej uprawy (optymalne warunki) i pielęgnacji (zasilanie, nawadnianie). Ponadto, przez pierwsze zimy warto mimo wszystko osłaniać bardzo młode sadzonki (szczególnie jeśli zimy są mroźne).