Sosna czarna (Pinus nigra) należy do rodziny sosnowatych (Pinaceae). To pospolite drzewo, nie podlegające ochronie. Pochodzi z południa Europy, a w Ameryce Północnej jest gatunkiem utrwalonym. Posiada wiele odmian ozdobnych o bardzo różnym pokroju i jest sosną często sadzoną w ogrodach.
Wygląd sosny czarnej
Typowa sosna czarna rosnąca w naturze rośnie stosunkowo wolno i może osiągać 20-30 m wysokości (po około 30 latach osiąga 10 m wys.). Młode drzewa mają koronę stożkowatą. U starszych osobników dolne partie stają się prześwietlone i nieregularne, a górne parasolowate. Gałęzie zwykle wzniesione. Kora pnia początkowo jest gładka i ciemna, z czasem mocno bruzdowata, podzielona na kwadratowe płytki i ciemnoszara (nawet czarna). Igły sosny czarnej są długie (10-15 cm), masywne, sztywne, zebrane po 2 w pęczkach, przeważnie proste lub lekko łukowate.
Sosna czarna kwitnie w maju i na początku czerwca. Roślina jest jednopienna. Liczne kwiatostany męskie mają postać małego, zaokrąglonego, żółto-brunatnego walca. Są zgrupowane u nasad młodych pędów. Kwiatostany żeńskie, czyli szyszki są początkowo małe i zielone, a z czasem stają się ciemne i podobne do szyszek sosny pospolitej. Osiągają do 8 cm długości i czasem na szczycie łusek mają drobne kolce.
Wymagania i uprawa
Sosna czarna ma niewielkie wymagania i jest łatwa w uprawie. Ładnie się zagęszcza, gdy rośnie na stanowisku słonecznym ale dobrze radzi sobie również w półcieniu. Najlepiej się czuje na glebach, średnio żyznych, przepuszczalnych i wapiennych – ma niewielkie wymagania i będzie sobie radzić również na bardziej piaszczystych i jałowych miejscach. Warto zaznaczyć, że bardzo nie lubi mieć mokro.
Sosna czarna charakteryzuje się dużą odpornością na zanieczyszczenia powietrza i zasolenie podłoża. Znosi silne wiatry. Jest rośliną mrozoodporną (strefa mrozoodporności 5b).
Sosny rozmnaża się przez wysiew nasion ale częściej sposobami wegetatywnymi, czyli przez sadzonkowanie i szczepienie (by nowe sadzonki na pewno powtórzyły cechy ozdobne rośliny matecznej).
Sosny czarne najlepiej sadzić do gruntu wczesną wiosną lub jesienią. Trzeba pamiętać, by zapewnić roślinie dość dużo miejsca na korzenie, ponieważ gatunek ten ma mocny system podziemny.
Pielęgnacja sosny czarnej
Przez pierwsze lata uprawy, sosnę czarną zaleca się podlewać (też zimą). Szczególnie ważne jest podlewanie młodych sadzonej rośliny. Warto też stosować nawozy, np. nawóz do iglaków, kompost, przekompostowany obornik i nawozy wapniowe.
Rośliny można formować i zagęszczać ale bardzo ważne jest to, kiedy ciąć sosny – cięcie formujące wykonuje się tylko wiosną, gdy roślina ma młode przyrosty pędów (tzw. świeczki).
Szkodniki i choroby sosny czarnej
Sosna czarna może być atakowana przez boreczniki, osnuje i inne szkodniki. Młode okazy warto profilaktycznie pryskać preparatami ekologicznymi z roślin (np. gnojówkami).
Zastosowanie sosny czarnej
Sosnę w ogrodzie można sadzić w wyeksponowanej części jako soliter oraz jako część kompozycji na nasadzeniach. Może być wykorzystywana jako szpaler nawet na wietrznych terenach (ma silny system korzeniowy). Jest wykorzystywana do umacniania wydm. Bardzo często sadzi się ja w parkach i większych ogrodach.
Wybierając co posadzić pod sosnami czarnymi musimy zwrócić uwagę na to, by dane rośliny również lubiły wapienne gleby.
Sosna czarna ma duże znaczenie w przemyśle drzewnym, dlatego jest czasem sadzona jako drzewo leśne. Jej drewno jest bardzo żywiczne i koloru żółtego.
Wybrane odmiany sosny czarnej
Występuje kilka podgatunków sosny czarnej, które różnią się występowaniem w naturze: sosna czarna austryjacka (P. nigra ssp. nigra); sosna czarna korsykańska (P. nigra ssp. laricio) – ma skręcone igły; sosna czarna pirenejska (P. nigra ssp. salzmannii) – ma wyraźnie stożkowy pokrój i miękkie igły; sosna czarna dalmatyńska (P. nigra ssp. dalmatica) – 5-8 cm igły. Odmiany często uprawiane w ogrodach to np.:
- 'Pyramidalis' – początkowo pokrój kolumnowy, później nieco szerszy, stożkowy
- 'Brepo' – karłowa, niezwykle mała (do 0,5 m), pokrój kulisty
- 'Spielberg' – karłowa, pokrój kulisty lub jajowaty, długie igły (do 15 cm)
- 'Nana' – (zdj. 5) karłowa, o miękkich igłach
- 'Hornibrookii' – (zdj. 6) karłowa o krótszych igłach
Gdzie kupić sosnę czarną?
Sadzonki sosony czarnej w doniczkach kupimy w większości szkółek roślin ozdobnych i punktach sprzedających iglaki. Dużo ciekawych odmian znajdziemy też w sklepach internetowych, np.:
Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Georgi Kunev/CC BY 2.5/Link, Jean-Pol GRANDMONT/CC BY 3.0/Link, Stefan.lefnaer/CC BY-SA 3.0/Link, Crusier/CC BY 3.0/Link,