Z jednego drzewka różne kolory śliwek? Śliwa wieloodmianowa to nie mit – to efekt szczepienia

Na czym polega szczepienie odmianowe śliw?

Szczepienie polega na połączeniu dwuch części drzewa tak, aby rosły jak jedno. Górna część to zraz – krótki kawałek młodej gałązki z odmiany, której owoce chcesz mieć (np. śliwka żółta albo fioletowa). Dolna część to podkładka – drzewko z korzeniami, które "karmi" zraz i decyduje m.in. o sile wzrostu i odporności.

Aby szczepienie zadziałało między roślinami potrzebna jest zgodność fizjologiczna – inaczej tkanki się w ogóle nie zrosną. W praktyce oznacza to, że wybrane gatunki lub odmiany powinny być spokrewnione.

• Zraz – krótki fragment jednorocznej gałązki z 2-3 pąkami, z odmiany, której cechy (smak, kolor, termin dojrzewania) chcesz przenieść.
• Podkładka – młode drzewko lub gałąź z działającymi korzeniami; odpowiada za pobieranie wody i składników, wpływa na wigor i wytrzymałość.
• Miazga (kambium) – cieniutka warstwa tuż pod korą; to ona musi się zetknąć w zrazie i podkładce, żeby powstał zrost i nowe tkanki.

Zgodność i ograniczenia – co można łączyć przy śliwach?

Zanim dobierzesz odmiany, sprawdź zgodność – czyli to, czy rośliny mają szansę się zrosnąć i normalnie rosnąć.

W obrębie jednego gatunku jest najprościej

Najwyższą skuteczność daje szczepienie, gdy zraz i podkładka są blisko spokrewnione – w przypadku odmian śliwy, najlepiej szczepić je na śliwie domowej. Taka para łatwiej się zrasta, rany szybciej się goją i rzadziej dochodzi do odrzucenia zrazu.

A obrębie rodzaju? Co można łączyć, a czego nie?

Śliwę można próbować łączyć z wiśnią, morelą, nektaryną czy brzoskwinią, czyli innymi z rodzaju Prunus. Trzeba jednak liczyć się z większą zmiennością wyników: część połączeń przyjmie się słabiej, a po latach może okazać się mniej trwała (np. gałąź gorzej trzyma się w miejscu zrostu). Z kolei łączenia śliwy z roślinami niebędącymi pestkowcami (np. jabłonią czy gruszą – tzw. ziarnkowce) po prostu nie działają, bo to zbyt odległe grupy.

Podkładka to podstawa – decyduje o sile wzrostu i nie tylko

Podkładka wpływa na wytrzymałość całej rośliny, np. jak drzewo zniesie mróz oraz kiedy zacznie owocować. Przy drzewie wieloodmianowym to szczególnie ważne, bo zbyt silna podkładka może "pociągnąć" jedną odmianę i pozwolić jej zagłuszyć pozostałe. Dlatego warto wybierać podkładkę o umiarkowanej sile wzrostu i regularnie prowadzić koronę cięciem, żeby wszystkie zaszczepione odmiany miały podobne szanse na zdrowy rozwój i owocowanie.

Kiedy i jak szczepić: terminy oraz techniki

W praktyce śliwy i inne drzewa owocowe szczepi się przede wszystkim wczesną wiosną (marzec), gdy zrazy są jeszcze w spoczynku, a podkładka powoli się budzi. Warto jednak zaznaczyć, że możliwe są też szczepienia wiosenne na starszych konarach (kwiecień–maj) oraz letnia okulizacja (tzw. "na oczko").

Metody szczepienia w skrócie:

• Szczepienie przez stosowanie (inaczej kopulacja) – dla cienkich pędów o podobnej średnicy; daje estetyczny, mocny zrost wiosną.
• Szczepienie "w klin" (w rozszczep) – skuteczne w marcu; pozwala wstawić cienki zraz w grubszy pęd podkładki.
• Szczepienie "za korę" (kożuchówka) oraz bardzo podobne, na przystawkę boczną – wygodne na starszych konarach w kwietniu–maju, gdy kora dobrze "odchodzi".
• Okulizacja (na oczko) – właściwie jedyna metoda na letnie szczepienie; szybkie gojenie i oszczędne wykorzystanie materiału.

Fot. Oleh / AdobeStock

Szczepienie na przystawkę boczną to metoda stosowana głównie na starszych gałęziach. Wykorzystuje się ją wtedy, gdy drzewo słabo owocuje lub gdy chcemy wzbogacić je o gałąź szlachetnej odmiany. Dzięki temu można "odmłodzić" drzewo i poprawić jakość jego owoców, bez konieczności całkowitego usuwania istniejących konarów.

Jak wygląda zabieg? 5 głównych kroków

1. Odcinasz zdrowy zraz z wybranej odmiany.
2. Na podkładce robisz pasujące cięcie.
3. Składasz obie części tak, by tkanki miazgi dotykały się możliwie na całej długości.
4. Miejsce ściśle obwiązujesz taśmą i uszczelniasz maścią, żeby nie wyschło, jak najmniej mokło i nie wdały się choroby.
5. Po kilku tygodniach, gdy zrost się wygoi, pąki zrazu ruszają i zaczyna się normalny wzrost.

Dokładnie o szczepieniu i jak wykonać ten zabieg krok po kroku, znajdziesz w artykule: Szczepienie drzew owocowych – jak i kiedy to robić? Wszystko, co warto wiedzieć: przykłady, zdjęcia + FILM

O czym pamiętać przy wieloodmianowych śliwkach?

Przy szczepieniu wielu odmian na jednym drzewie bardzo ważny jest kształt korony i rozmieszczenie odmian. Najpierw warto pozwolić drzewku uformować 5-6 mocnych, dość poziomych gałęzi szkieletowych, a dopiero potem na każdej z nich szczepić zrazy. Dzięki temu drzewo ma solidny "szkielet", który utrzyma różne odmiany bez ryzyka łamania się lub nierównego wzrostu.

Na dolnych gałęziach najlepiej umieścić odmiany bardziej odporne na mróz i choroby, bo tam warunki są cięższe (bliżej gruntu, większa wilgotność, zimniejsze powietrze). Wyżej, gdzie jest cieplej i jaśniej, można zaszczepić odmiany delikatniejsze. Z kolei przewodnik – czyli główny pęd pionowy – często zostawia się dla odmiany najcenniejszej lub najwcześniej dojrzewającej, by miała najlepsze warunki wzrostu i najsilniejsze odżywienie.

Warto też przemyśleć termin dojrzewania owoców. Jeśli chcesz, by zbiór był wygodny, wybierz odmiany, które dojrzewają w podobnym czasie (różnica do około dwóch tygodni). Dzięki temu owoce nie będą się zbyt długo wymieniać i łatwiej będzie zadbać o drzewo.

Na koniec pamiętaj o realnych oczekiwaniach – nawet przy najlepszej technice nie wszystkie zrazy się przyjmą. To zupełnie normalne. Lepiej przygotować kilka gałązek tej samej odmiany, by mieć zapas, i pracować czystymi, ostrymi narzędziami. Unikaj prób "ratowania" nieudanego szczepienia – takie miejsce zwykle i tak się nie zrasta dobrze. Lepszy efekt da ponowienie zabiegu w odpowiednim terminie – wtedy drzewo szybciej się zregeneruje i pozostanie zdrowe przez kolejne lata.

Zdjęcie tytułowe: Oleh / AdobeStock