Berberys zwyczajny, pospolity (Berberis vulgaris) to kolczasty krzew liściasty z rodziny berberysowatych (Berberidaceae). Występuje w Europie środkowej, południowej i w Azji zachodniej. Jest rzadko uprawiany jako roślina ozdobna (znacznie częściej spotyka się berberys Thunberga).
Osiąga 3 m wysokości i ok. tyle samo szerokości. Ta duża roślina ma pokrój okrągły, a jej pędy są na początku wyprostowane, później lekko zwisające. Berberys zwyczajny ma trójdzielne ciernie (1-2 cm dł.).
Liście wyrastają w pęczkach na krótkopędach, są różnej wielkości (wahającej się ok 4 cm), pojedyncze, odwrotnie jajowate i mają drobno ząbkowany brzeg. Bardzo efektownie przebarwiają się jesienią na żółto, pomarańczowo i czerwono. Kwiaty są drobne, żółte i zebrane w charakterystyczne, krótkie, zwisające grona. Berberys zwyczajny kwitnie w maju.
Berberys jest rośliną trującą oprócz owoców, które są jadalne. Są to małe, czerwone, wielonasienne jagody o eliptycznym lub wydłużonym kształcie. Są pokarmem dla ptaków w okresie zimowym.
● Nie przegap: Warsaw Garden Expo 2025 – to tu 18-20 lutego spotkają się miłośnicy roślin i profesjonaliści
Korzenie są płytko rozgałęzione. Szeroko się rozrastają, a starsze rośliny maja tendencję do tworzenia odrostów.
Wymagania i uprawa
Jest mało wymagający. Najładniej kwitnie i przebarwia się jesienią na stanowiskach słonecznych i półcienistych. Lubi gleby suche, świeże i wapienne (o pH zasadowym). Jest mrozoodporny. Roślina dobrze znosi cięcie.
Berberysów nie można sadzić w sąsiedztwie upraw zbożowych, gdyż jest drugim żywicielem rdzy źdźbłowej.
Zastosowanie
Berberys zwyczajny jest postrzegany jako roślina pionierska. Gatunek ten świetnie nadaje się do miejskich parków, na skarpy i tereny, które są narażone na suszę. Z berberysów można robić nieformowane lub formowane żywopłoty. Rośliny te pasują do założeń naturalistycznych.
Owoce berberysu zwyczajnego są coraz częściej doceniane w polskiej kuchni – są bogate w witaminy i nadają się do produkcji różnych przetworów: soków, nalewek czy konfitur.
Roślina ta była wykorzystywana lecznictwie, ale obecnie odchodzi się od niej, gdyż jeden z alkaloidów odkłada się w organizmie. Kora i korzenie stosowano jako lekki zamiennik antybiotyku, a napar z liści na problemy trawienne (stymuluje działanie m.in. wątroby).
Polecane odmiany
- 'Atropurpurea' – czerwonolistny
Zdjęcia: Сергей Корчанов, Alina Kuptsova/Pixabay; "Berberis vulgaris"/olive.titus/CC PDM 1.0
Kwiaty cebulowe 
Jesienne kwiaty 
Ogród ozdobny 
Rośliny doniczkowe 
Owoce 
Warzywa 
Zioła 
Łąka kwietna 
Roślina tygodnia 
