Warzywa mrozoodporne | Co sadzić? Jak uprawiać i kiedy zbierać zimą?

Świeże warzywa z ogrodu zimą 

Jak wiadomo, zimą nie mamy tak dużego dostępu do świeżych warzyw, jak w trakcie sezonu. W tym okresie najczęściej możemy kupić jedynie warzywa sprowadzane z innych, cieplejszych krajów albo uprawiane, dzięki intensywnemu nawożeniu i naświetlaniu, przez co kosztują więcej, ale nie koniecznie smakują lepiej. Z tego względu, już na etapie planowania ogrodowych warzywników warto zadbać o to, by znalazły się tam warzywa, które zimą, mimo niskich temperatur mogą dłużej pozostawać w ogrodzie, zachowując wszystkie wartości odżywcze (nie trzeba zbierać ich jesienią i przechowywać w domu). 

Wśród nich znajdziemy gatunki, które znoszą tylko niewielkie przymrozki do -5°C, ale także „mocarzy”, wytrzymujących nawet silny mróz, sięgający kilkunastu stopni. Co więcej, w tej grupie znajdziemy zarówno warzywa korzeniowe, jak i liściowe, w tym także dodawane do różnego rodzaju sałatek, a niektórym z nich lekkie przemrożenie dodaje nawet aromatu i smaku (np. brukselka, jarmuż). 

Na udane, zimowe zbiory warzyw duży wpływ ma wybór odpowiednich, późniejszych lub ozimych odmian konkretnych gatunków. Warzywa wysiane lub posadzone późnym latem albo jesienią stopniowo dostosowują się do coraz niższych temperatur od końca lata i jesienią, przez co są też lepiej zahartowane, bardziej odporne i można zbierać ich plony w zimie. Co nie mniej ważne, są to raczej proste w uprawie warzywa i nie potrzebujące specjalnej pielęgnacji, dlatego tym bardziej warto posadzić lub wysiać je na ogrodowych grządkach, gdy zbierzemy już wcześniej plonujące (wiosną i wczesnym latem) gatunki. 

Warzywa znoszące mniejszy i większy mróz 

Kilkustopniowy mróz (-5°C), który czasem panuje nawet przez większość zimy, nie zaszkodzi np. selerowi korzeniowemu, kalarepie, kapuście białej, czerwonej, włoskiej), rzodkwi, burakowi ćwikłowemu i liściowemu oraz endywii. Odporne na większe spadki temperatur (nawet ponad -10°C) są także ozime odmiany pora, pietruszki, szpinaku oraz szczypiorek, czy rukola. Na grządce warzywnej lub w jej pobliżu możemy posadzić także niektóre gatunki ziół, które również znoszą taki mróz, np. mięta, czy tymianek. 

Warzywa najbardziej odporne na mrozy 

Największą odpornością na mróz wykazują się zdecydowanie bogate w składniki odżywcze i witaminy warzywa kapustne, a wśród nich prym wiedzie brukselka, która po przemrożeniu nawet zyskuje na smaku i można ją zbierać jeszcze w styczniu. Odporne odmiany brukselki, polecane do uprawy na zimowy zbiór, to np. `Maczuga` lub `Explorer`. 

Innym warzywem z rodziny kapustnych, całkowicie odpornym na mróz jest jarmuż, nazywany nawet warzywem zimowym. Właściwie można go zbierać przez całą zimę (lekkie przemrożenie poprawia jego smak - liście są mniej gorzkie) aż do wiosennego kwitnienia rośliny. Polecane odmiany odpornego na mróz jarmużu to między innymi `Arsis', `Winterbor'. Jarmuż zwykle uprawiany jest z wysiewu nasion, a na grządki wysadza się go w lipcu lub sierpniu. 

Do warzyw, którym mróz nie przeszkadza należą także inne dość popularne warzywa, np. czosnek, cebula szalotka, roszponka i często również dziko rosnące szczaw, czy chrzan. Rzadziej uprawianym warzywem korzeniowym, nie tylko bardzo odpornym na mróz, ale także smacznym jest pasternak, który jest podobny do jasnego korzenia pietruszki i można go zbierać aż do wiosny. 

Warzywa odporne, ale nie niezniszczalne 

Mimo, iż wspomniane gatunki ozimych warzyw wykazują się większą lub mniejszą odpornością na mróz, to należy pamiętać, że bardzo srogie mrozy mogą je jednak zniszczyć. Z tego względu, w czasie wyjątkowo mroźnych, wietrznych i bezśnieżnych zim warto zabezpieczyć warzywa pozostające w ogrodzie. Jeśli tego nie zrobimy, nawet najodporniejsze warzywa po prostu przemarzną, a następnie w czasie odwilży zaczną gnić. Najbardziej praktycznym i skutecznym sposobem na osłanianie warzyw jest wykorzystanie białych agrowłóknin (przepuszczające wodę, światło i powietrze), słomianych mat lub nawet zabezpieczenie opadłymi z drzew liśćmi.

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: Paul Maguire / Adobe Stock