Seler zwyczajny (Apium graveolens)

Seler zwyczajny (Apium graveolens) należy do bardzo dużej rodziny selerowatych (Apiaceae). W stanie dzikim rośnie w Europie, Azji i Afryce, ale częściej uprawiana jest w ogrodach jako warzywo.

Seler zwyczajny jest rośliną dwuletnią co oznacza, że w pierwszym roku uprawy nie wytwarza kwiatów i nasion – następuje to dopiero w drugim roku wzrostu rośliny. Wszystkie odmiany selera mają zbliżone wymagania, ale potrafią bardzo różnić się wyglądem, a także sposobem użytkowania. Trzy podstawowe odmiany botaniczne selera to:

• seler korzeniowy (Apium graveolens var. rapaceum)
• seler naciowy (Apium graveolens var. dulce)
• seler liściowy (Apium graveolens var. secalinum)
  
  

Najpopularniejszy w uprawie jest seler korzeniowy. Roślina w pierwszym roku uprawy tworzy zgrubiały, pękaty, beżowy korzeń spichrzowy i rozwija rozetę wzniesionych, pierzastych, sztywnych, zielonych, zebranych w rozetę liści ogonkowych. Jej częścią użytkową jest oczywiście korzeń. Nadaje się do długiego, zimowego przechowywania (np. w chłodniach). W lodówce zachowuje świeżość nawet przez kilka tygodni.

Seler naciowy także jest rośliną dwuletnią, ale bardzo różni się wyglądem od selera korzeniowego. W sezonie wegetacyjnym nie tworzy zgrubiałego korzenia, natomiast rozwija rozetę liści o grubych, wysokich, wyprostowanych, sztywnych ogonkach, pokrytych delikatną, zieloną, włóknistą skórką. Na szczycie ogonków rozwijają się jasnozielone, pierzaste, miękkie liście. Częścią jadalną selera są zgrubiałe, kruche, zasobne w składniki odżywcze ogonki liściowe. Seler naciowy krótko zachowuje świeżość (w lodówce ok. tygodnia).

Najmniej popularną formą selera jest seler liściowy, który nie tworzy korzenia spichrzowego ani grubych ogonków, ale rozetę gęstych, aromatycznych, miękkich liści, nadających się przede wszystkim do spożycia na surowo.

Wymagania i uprawa

Selery są dość trudne w uprawie i wymagające. Oczekują słonecznego, ciepłego stanowiska i bardzo żyznych, próchniczych gleb, głęboko uprawionych, stale lekko wilgotnych, najlepiej o obojętnym odczynie pH. Dobrze rosną na glebach w pierwszym roku po oborniku lub po nawozach zielonych.

W okresie wegetacji wymagają zasilania nawozami zawierającymi niezbędne mikroelementy (np. bor, molibden) oraz podlewania, gdyż nie tolerują suszy.

Selery rozmnaża się z siewu nasion, ale ponieważ mają długi okres wegetacji i są ciepłolubne, uprawia się je wyłącznie z rozsady wysadzanej na miejsce stałe po minięciu wiosennych przymrozków. Warzywa wymagają systematycznego odchwaszczania, a seler naciowy dodatkowo bielenia ogonków liściowych (np. z pomocą tektury falistej).

Zastosowanie

Korzeń selera można spożywać go na surowo w surówkach i sokach, ale też gotować lub zapiekać. Jest bardzo bogaty w witaminy, minerały i związki organiczne. Seler naciowy można dodatkowo dodawać do twarogów i soków.

Seler liściasty można stosować jako dodatek do surówek, sałatek, soków, zup lub sosów.

Wybrane odmiany

• Seler korzeniowy: 'Zagłoba', 'Makar', 'Talar', 'Albin', 'Denar', 'Maxim', 'Rex'
• Seler naciowy: 'Verde Pascal', 'Zefir', 'Nuget', 'Pikant'
• Seler liściowy: 'Green cutting', 'Jemny'

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: S. Hermann & F. Richter, pasja1000, Eric Chen/Pixabay