Kapusta brukselska (Brassica oleracea var. gemmifera) nazywana potocznie brukselką to botaniczna odmiana kapusty warzywnej, zaliczana do rodziny kapustowatych (Brassicaceae). Roślina uprawiana jest jako warzywo i ceniona za wysokie wartości odżywcze.
Kapusta brukselska jest wysoką rośliną dwuletnią (ok. 1-1,5 m wys.). W pierwszym roku uprawy tworzy wzniesiony, sztywny, gruby, zwieńczony pióropuszem okazałych, skórzastych, owalnych, długoogonkowych liści pęd, na którym w czasie sezonu wegetacyjnego tworzy małe, okrągłe, zielone główki (silnie skrócone i ulistnione pędy boczne). Główki dojrzewają późną jesienią (X-XI).
W drugim roku uprawy roślina rozwija na szczycie pędu wysoki kwiatostan, który osiąga nawet do 1,5 m wysokości. Brukselka kwitnie w lecie, wytwarzając grona żółtych kwiatów.
Wymagania i uprawa
Kapusta brukselska jest mniej wymagająca od kapusty głowiastej. W uprawie oczekuje słonecznego stanowiska i żyznej, próchniczej, lekko wilgotnej gleby, bogatej w wapń. Nie może być uprawiana na stanowiskach po innych warzywach kapustnych ze względu na wspólne choroby i szkodniki.
Brukselka ma długi okres wegetacji (ok. 5 m-cy, a odm. wczesne ok. 3 m-ce), dlatego poleca się uprawiać ją z rozsady (produkcja trwa ok. 6-8 tyg.). W zależności od wybranej odmiany, rozsadę przygotowuje się na rozsadniku w kwietniu i wysadza na miejsce stałe w czerwcu (odm. późne) lub wysiewa nasiona pod osłonami w pod koniec marca i wysadza do gruntu w maju (odm. wczesne).
Wiosenne i jesienne chłody roślinie nie szkodzą, gdyż brukselka lubi niskie temperatury (optimum to ok. 12-15°C), zagrożeniem są dla niej natomiast upały (główki się rozluźniają). Bardzo ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w jej uprawie jest ogławianie czyli usuwanie wierzchołka wzrostu łodygi w celu zahamowania jej dalszego wzrostu i uzyskania większych główek. Zabieg należy przeprowadzić w odpowiednim terminie czyli wtedy, gdy wszystkie główki są wykształcone, a te położne najniżej mają ok. 2 cm śr. (zwykle poł. IX).
Brukselki zbiera się sukcesywnie w miarę dorastania, w terminie zgodnym z odmianą. Wczesne można zbierać jesienią (X), późne nawet przez większą część zimy, gdyż po przemrożeniu ich główki stają się smaczniejsze.
Zastosowanie
Brukselka to miniaturka kapusty głowiastej, mająca podobne wartości odżywcze i zastosowanie, ale nieco inny, ostrzejszy smak. Można ją gotować i zapiekać jako samodzielne warzywo lub dodawać do innych potraw. Nadaje się też do mrożenia.
Ciekawostką jest, że posiada ona najwięcej wit. C ze wszystkich warzyw kapustowatych (94 mg na 100 g). Brukselka dodatkowo ma niską wartość energetyczną i dużo błonnika dlatego jest elementem diety osób odchudzających się.
Wybrane odmiany
- 'Groninger', 'Ajax' – odm. późne
- 'Apetita' – odm. średniopóźna
- 'Prezes' – odm. średniowczesna
- 'Long Island' – odm. wczesna
- 'Red' – odm. o fioletowych główkach, śrdniowczesna
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Public Domain Pictures/Pexels; Nick Saltmarsh/CC BY 2.0/Flickr; Ben Kerckx, Florin Birjoveanu/Pixabay