Ziołolecznictwo z ogrodu: klasyczne zioła i rośliny ozdobne, które leczą

Ziołolecznictwo – jak korzystać z roślin leczniczych?

Ziołolecznictwo, nazywane również fitoterapią, to metoda wykorzystywania roślin oraz ich przetworów w profilaktyce i leczeniu rozmaitych dolegliwości. To jedna z najstarszych i najnaturalniejszych metod terapii, stosowana już przez nasze babcie i prababcie. Dziś wraca do łask jako alternatywa lub uzupełnienie tradycyjnych leków. Ale czy zawsze jest bezpieczna? Odpowiednio stosowane zioła mogą być niezwykle skuteczne, jednak kluczowe jest ich umiejętne dobranie i użycie.

W ziołolecznictwie najważniejsza jest wiedza, gdyż nawet naturalne rośliny mogą powodować skutki uboczne. Należy pamiętać, że różne części roślin mają różne działanie – liście, kwiaty, korzenie czy owoce nie zawsze mogą być stosowane wymiennie. Niezwykle ważne jest także poprawne dawkowanie i sposób przygotowania ziół – często niewielka zmiana receptury może znacząco wpłynąć na ich skuteczność.

To się przyda

Mieszanka kwiatów polnych i ziół

Mieszanka ziół | Kiepenkerl

Bazylia cytrynowa

Stewia – roślina słodsza niż cukier!

Rośliny, które mogą leczyć – które najlepiej uprawiać w ogrodzie?

Ogród pełen roślin leczniczych to najlepszy sposób na naturalne wsparcie zdrowia całej rodziny. Jakie gatunki warto wybrać, by cieszyły oko, a jednocześnie były przydatne w domowej apteczce? Oto przegląd tych najbardziej wartościowych i praktycznych.

Ziołowy ogródek – klasyczne rośliny lecznicze, które warto znać!

Zacznijmy od tego, co najczęściej kojarzymy z zielarstwem – klasycznych, tradycyjnych ziół, które świetnie rosną w doniczkach i na rabatach:

• mięta pieprzowa – jej liście stosuje się jako napar na problemy trawienne i bóle brzucha

• melisa lekarska – napar z liści działa uspokajająco, łagodzi napięcie nerwowe i poprawia sen

• bazylia pospolita – świeże liście wspierają trawienie i mają działanie przeciwbakteryjne

• rumianek pospolity – napar z kwiatów działa przeciwzapalnie na skórę, żołądek oraz pomaga się uspokoić

• tymianek pospolity – ziele stosowane jest jako napar wspierający układ oddechowy, działa wykrztuśnie i antyseptycznie

• oregano – napar z ziela ma działanie antybakteryjne, łagodzi stany zapalne gardła i wspiera trawienie

• rozmaryn lekarski – świeże liście poprawiają koncentrację, działają antyoksydacyjnie i wzmacniają odporność

• szałwia lekarska – napary i płukanki z liści działają antyseptycznie, łagodzą ból gardła i wspomagają trawienie

• lawenda wąskolistna – kwiaty mają właściwości uspokajające, stosowane w aromaterapii, naparach i kąpielach

• macierzanka piaskowa – napar z ziela łagodzi infekcje górnych dróg oddechowych, kaszel oraz stany zapalne

• cząber ogrodowy – liście poprawiają apetyt, wspomagają trawienie, działają lekko przeciwzapalnie

• estragon – ziele i liście wspierają trawienie, pobudzają apetyt i ułatwiają pracę żołądka

• hyzop lekarski – napar z liści ułatwia oddychanie, łagodzi kaszel, działa wykrztuśnie

• koper ogrodowy – świeże liście łagodzą kolki, wspomagają pracę układu pokarmowego

• trybula ogrodowa – ziele o łagodnym działaniu oczyszczającym, wspomaga trawienie i pracę nerek

Wszystkie te rośliny znajdziesz bez trudu w sklepach ogrodniczych. Możesz je posadzić w swoim ogrodzie, a nawet na balkonie – są nie tylko praktyczne, ale też piękne i aromatyczne.

Fot. nikolaydonetsk / AdobeStock

Nie tylko zioła – byliny ozdobne o mocy leczniczej

Często nawet nie zdajemy sobie sprawy, że wiele dekoracyjnych bylin, które cieszą oko w naszych ogrodach, posiada również cenne właściwości lecznicze. Oto przykłady pięknych i zdrowotnych bylin:

• jeżówka purpurowa – napary i ekstrakty z korzenia i kwiatów wzmacniają odporność, łagodzą infekcje i pomagają przy przeziębieniach

• nagietek lekarski – maści oraz napary z kwiatów przyspieszają gojenie ran, łagodzą stany zapalne i podrażnienia skóry

• żywokost lekarski – maści z korzenia przyspieszają regenerację tkanek i kości oraz łagodzą bóle mięśniowe

• nawłoć pospolita – napar z kwiatów działa moczopędnie, wspiera leczenie nerek oraz łagodzi stany zapalne dróg moczowych

• dziurawiec zwyczajny – ziele działa uspokajająco, stosowane jako napar poprawia nastrój, pomaga w stanach depresyjnych i nerwicach

• pierwiosnek lekarski – korzeń i kwiaty działają wykrztuśnie, napary pomagają przy infekcjach górnych dróg oddechowych oraz łagodzą kaszel

• przywrotnik pospolity – ziele wspiera układ hormonalny kobiet, napary pomagają regulować cykl menstruacyjny i łagodzą dolegliwości kobiece

A byliny, które zaliczamy do chwastów? Oczywiście i one mają w sobie lecznicze związki. Warto znać m.in. rośliny takie jak:

• krwawnik pospolity – kwiaty i ziele mają działanie przeciwkrwotoczne, przeciwzapalne i wspierają leczenie dolegliwości żołądkowych

• babka lancetowata – liście stosuje się zewnętrznie na rany oraz wewnętrznie jako napar łagodzący kaszel

• pokrzywa zwyczajna – liście wykorzystywane są w naparach i sokach wzmacniających odporność, oczyszczających organizm i poprawiających stan skóry oraz włosów

• mniszek lekarski – korzenie i liście wspierają pracę wątroby, działają moczopędnie, poprawiają przemianę materii

• stokrotka pospolita – napary z kwiatów stosuje się przy leczeniu stanów zapalnych skóry, siniaków oraz drobnych ran

Fot. FotoHelin / AdobeStock

Krzewy ozdobne, które uzdrawiają

W naszych ogrodach często pojawiają się także krzewy, których niezwykłe właściwości lecznicze bywają zaskoczeniem. Warto więc zwrócić uwagę na te gatunki:

• dzika róża – owoce to bogate źródło witaminy C, wzmacniają odporność i działają antyoksydacyjnie

• kalina koralowa – owoce i kora stosowane są przy bolesnych miesiączkach, działają rozkurczowo i łagodzą napięcia mięśniowe

• pigwowiec japoński – owoce bogate są w witaminy i antyoksydanty, stosuje się je jako dodatek do herbat i syropów wspierających odporność

• głóg jednoszyjkowy – napary i nalewki z owoców regulują pracę serca i układu krążenia

• bez czarny – kwiaty i owoce działają przeciwwirusowo, przeciwgorączkowo, pomagają w leczeniu przeziębień

• forsycja – kwiaty mają działanie przeciwzapalne, antyalergiczne, wspierają odporność

Drzewa w ogrodzie – roślinni giganci o wielkiej mocy leczniczej

Drzewa też mają swoje wyjątkowe moce – zarówno ich kora, owoce, liście czy pączki mają szerokie zastosowanie w naturalnej medycynie. Do najbardziej znanych drzew ogrodowych o zdrowotnych właściwościach należą:

• brzoza brodawkowata – świeży sok oraz napar z liści działają oczyszczająco, moczopędnie i odtruwają organizm

• dąb szypułkowy – kora wykorzystywana jest w naparach i kąpielach o działaniu przeciwzapalnym, ściągającym i antybakteryjnym

• lipa drobnolistna – napar z kwiatów stosowany jest przy przeziębieniu, działa przeciwgorączkowo i łagodząco

• kasztanowiec zwyczajny – ekstrakty z nasion i kory wzmacniają naczynia krwionośne, zmniejszają obrzęki oraz poprawiają krążenie

• wierzba biała – z kory przygotowuje się napary o działaniu przeciwgorączkowym i przeciwbólowym, zawiera naturalne salicylany (aspirynę)

• robinia akacjowa – kwiaty stosowane są w naparach uspokajających oraz łagodzących stres, są też cennym źródłem nektaru dla pszczół

• jarzębina – owoce wspierają odporność, poprawiają trawienie, są bogate w witaminy i antyoksydanty

• topola czarna – jej pączki stosowane są w maściach i nalewkach działających przeciwzapalnie, wspomagają leczenie bólu stawów

• dąb szypułkowy – kora stosowana zewnętrznie działa przeciwzapalnie i ściągająco, wykorzystywana jest do leczenia stanów zapalnych skóry

Fot. chamillew / AdobeStock

Pnącza dekoracyjne i zdrowotne jednocześnie

Nawet ozdobne pnącza potrafią nas pozytywnie zaskoczyć:

• bluszcz pospolity – liście stosowane w formie ekstraktów działają wykrztuśnie, łagodzą kaszel oraz stany zapalne skóry

• chmiel zwyczajny – szyszki stosuje się w naparach uspokajających, pomagają redukować napięcie nerwowe, ułatwiają zasypianie

O czym pamiętać przy korzystaniu z leczniczych roślin ogrodowych?

Mimo że rośliny z Twojego ogrodu mogą być doskonałym uzupełnieniem domowej apteczki, zawsze warto zachować ostrożność i pamiętać o kilku zasadach:

• Nie wszystkie części rośliny są lecznicze – warto dowiedzieć się, które elementy zbierać.
• Rośliny mogą powodować reakcje alergiczne – jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się ze specjalistą.
• Niektóre rośliny mogą wchodzić w interakcje z lekami – konsultacja z lekarzem jest szczególnie ważna, jeśli leczysz się przewlekle.

Jeśli chcesz zacząć wykorzystywać swoje rośliny ozdobne i zioła jako naturalne remedium, upewnij się, że są one hodowane bez użycia chemii. Korzystaj tylko ze sprawdzonych gatunków, których właściwości są dobrze poznane i opisane. Zawsze też konsultuj stosowanie preparatów z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie jeśli planujesz stosowanie wewnętrzne lub długotrwałe.

Zdjęcie tytułowe: Marina Lohrbach / AdobeStock