Babka lancetowata – właściwości lecznicze, zastosowanie i występowanie

Babkę lancetowatą (Plantago lanceolata) można znaleźć na niemal każdej łące - ma dużą zdolność dostosowywania się do różnych warunków. Właśnie ze względu na dużą wytrzymałość w starożytności jej liście uważano za panaceum i stosowano nawet na ukąszenia węży i skorpionów. Jednocześnie były wykorzystywane jako środek wykrztuśny, przeciwbakteryjny, przeciwzapalny i moczopędny.

Babka lancetowata sprawdzała się przy nieżytach dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, przyspieszała gojenie ran, pomagała pozbyć się kaszlu i wspomagała pracę nerek. Jej liście do dzisiaj przyrządza się w postaci sałatek lub gotuje jak kapustę. I choć są nieco gorzkie w smaku, to warto je wypróbować, bo zawierają wiele cennych dla naszego zdrowia witamin oraz innych związków.

Właściwości lecznicze babki lancetowatej

Swoje właściwości lecznicze babka lancetowata zawdzięcza flawonoidom, a przede wszystkim glikozydom irydoidowym (aukubinie i katalpolowi) oraz śluzom i garbnikom. Już w latach 70. XX w. uznano, że działanie antybiotyczne jej liści jest spowodowane obecnością wyizolowanej z tej rośliny aukubiny, a właściwie produktu jej rozkładu - aukubigeniny. Ma ona właściwości osłaniające wątrobę (m.in. w zatruciach czterochlorkiem węgla czy amanityną muchomora sromotnikowego), przeciwzapalne, spazmolityczne, antywirusowe i przeciwstresowe¹.

Z kolei katalpol działa diuretycznie i spazmolitycznie². Wykazuje również aktywność przeciwko antygenom wirusa zapalenia wątroby typu B (HbsAg). Prowadzone na mysich makrofagach badania wpływu wyciągów z babki lancetowatej na mediatory stanu zapalnego sugerują, że ich skuteczność wynika z możliwości hamowania wytwarzania tlenku azotu, a nie cytokin prozapalnych.

Babka lancetowata przy leczeniu ran 

W medycynie tradycyjnej babka lancetowata od wieków jest stosowana jako naturalny opatrunek, a badania potwierdzają, że przyspiesza gojenie ran i łagodzi ból³. Przede wszystkim działa bakteriobójczo, a sok z jej świeżych liści przyspiesza gojenie ran oraz regenerację naskórka. Ulgę po przyłożeniu liści babki lancetowatej na miejsca ukąszeń owadów przypisuje się zaś obecności garbników⁴.

Babka lancetowata na kaszel

Z liści babki lancetowatej przyrządza się napary pomocne w nieżytach jamy ustnej, przewodu pokarmowego i oddechowego, w owrzodzeniach żołądka, zatruciach bakteryjnych, a także biegunkach. Chociaż dostępnych jest tylko kilka danych klinicznych, wyniki badań eksperymentalnych potwierdzają jej działanie przeciwzapalne, spazmolityczne i immunostymulujące.

Liście babki lancetowatej zaleca się w łagodzeniu kaszlu i podrażnienia błony śluzowej, które są związane z zakażeniami górnych dróg oddechowych, zwłaszcza u dzieci⁵. Zmniejszają również świszczący oddech oraz łagodzą bóle w klatce piersiowej (spowodowane np. zapaleniem oskrzeli). Sok ze świeżych liści podaje się nawet w przypadku astmy.

Babka lancetowata na podrażnione jelita

Napary z P. lanceolata stosuje się także w zatruciach i owrzodzeniach żołądka (działają uspokajająco przy skurczach). Badania z zastosowaniem etanolowego ekstraktu z babki lancetowatej wykazały jego przeciwskurczowe działanie na jelito świnki morskiej. Efekt ten autorzy przypisują obecności luteoliny, akteozydu, plantamajozydu oraz pochodnej katalpolu⁶. Substancje te m.in. hamują aktywność histaminy, zapobiegając skurczom mięśni gładkich.

Babka lancetowata przy zakażeniach bakteryjnych 

Inne wyniki badań wskazują, że zarówno wodne, jak i alkoholowe roztwory babki lancetowatej mają działanie przeciwrobacze⁷. Natomiast w testach in vitro wyciskany sok i wodne ekstrakty zwalczały bakterie Staphylococcus, Salmonella i inne⁸.

Niestety w innych badaniach nie zaobserwowano działania przeciwbakteryjnego i przeciwgrzybiczego etanolowego ekstraktu na E. coli, Enterococcus faecalis, Acinetobacter baumanni, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumonia i Candida albicans.

Babka lancetowata przy trądziku

Ze względu na działanie przeciwzapalne, regenerujące i ściągające surowiec można stosować również zewnętrznie w leczeniu kłopotów skórnych⁹. Babka lancetowata jest coraz częstszym składnikiem kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji cery trądzikowej i łojotokowej oraz preparatów do higieny intymnej. Z kolei jej właściwości odżywcze i zmniejszające opuchliznę wykorzystuje się w kremach do pielęgnacji delikatnej skóry okolic oczu i preparatach przeciwzmarszczkowych.