Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) nazywana też lawendą lekarską lub lawendą wonną należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, gdzie porasta miejsca słoneczne i suche. Ma bardzo wiele zastosowań i jest powszechnie uprawiana w ogrodach na całym świecie.
Wygląd lawendy wąskolistnej
Roślina tworzy zwarte, regularne kępy i dorasta do około 50 cm wysokości. Jedną z jej ozdobnych cech są srebrzyste włoski pokrywające sztywne, drewniejące pędy oraz lancetowate liście.
Lawenda wąskolistna kwitnie w lipcu i sierpniu. Charakterystyczne kłosokształtne kwiatostany, które są w rzeczywistości bardzo gęstymi i zbitymi wierzchotkami, są złożone z kwiatów, które w zależności od odmiany mogą być purpurowe, fioletowe, białe lub nawet ciemno-różowe. Lawenda jest przyjazna owadom i należy do jednych z najbardziej cenionych roślin miododajnych. Uwielbiają ją zarówno pszczoły, trzmiele jak i motyle. Owocami lawendy są rozłupnie.
Wymagania i uprawa lawendy wąskolistnej
To bardzo wszechstronna roślina, a uprawa lawendy w ogrodzie i w doniczce jest stosunkowo łatwa. Roślina potrzebuje miejsca stanowiska słonecznego i suchego oraz przepuszczalnej gleby, najlepiej z dużą zawartością wapnia – roślina ta wymaga obojętnego do lekko alkalicznego (pH 6,0-8,0) odczynu podłoża (można ją sadzić w pobliżu nowo wybudowanych obiektów, gdzie gleba jest zanieczyszczona wapniem). Lawenda wąskolistna jest mrozoodporna, jednak może potrzebować okrycia przy ostrych mrozach.
Lawendy charakteryzują się znaczną odpornością na suszę. Źle natomiast znoszą "zalanie" korzeni, toteż pojemniki do uprawy lawendy na zewnątrz powinny mieć duże otwory w dnie i dobry drenaż.
Rozmnażanie lawendy przez sadzonki to tylko jedna z metod na uzyskanie nowych roślin. Krzew można z powodzeniem dzielić, jak i uprawiać z nasion.
Pielęgnacja lawendy wąskolistnej
Opieka nad rośliną nie jest trudna. Aby dobrze pielęgnować lawendę, by obficie kwitła wystarczy pamiętać o 4 rzeczach.
- Choć przyjęło się, że nie trzeba tego robić, warto nawozić lawendę wąskolistną stosując specjalne nawozy do lawendy, małe dawki nawozów wolno działających lub preparaty płynne w niewielkim stężeniu. Dzięki temu roślina szybko i ładnie się rozrasta, obficiej kwitnie jest odporniejsza na niesprzyjające warunki.
- Lawendę wąskolistną trzeba przycinać. Wyróżniamy 2 rodzaje cięcia lawendy – wiosenne (przed kwitnieniem) i letnie (po kwitnieniu), ale można stosować tylko jedno z nich. Nieprzycinane lawendy tracą zwarty pokrój i kwitną mniej obficie. Gałązki rośliny skracamy zwykle o ok. 1/3 z uwagą na to, by ciąć tylko ich zielne, niezdrewniałe części. Rośliny przycinamy ostrymi i czystymi narzędziami – można to robić różnego rodzaju sekatorami lub nożycami do żywopłotów i traw.
- Zaleca się także ściółkowanie gleby jasnym grysem, drobnymi kamieniami lub korą, które będą zapobiegać m.in. rozwojowi chwastów i zawilgoceniu liści (tym samym rozwojowi chorób grzybowych). Ściółkę rozsypujemy pod i pomiędzy roślinami na grubość ok. 3 cm.
- Ważne jest też prawidłowe zimowanie lawendy. Zalecane jest okrywanie roślin na zimę, gdy zapowiadane są mrozy trwające kilka dni. Pomimo, że gatunek jest najbardziej wytrzymały na zimno ze wszystkich lawend, to w trakcie ostrych zim może ucierpieć. Rośliny osłania się np. agrowłókninami zimowymi.
Szkodniki i choroby lawendy wąskolistnej
Szkodniki i choroby atakują rośliny głównie wtedy, gdy robimy błędy w uprawie lawendy wąskolistnej, np. źle ją nawozimy, za często podlewamy, nieprawidłowo tniemy itd.. Najczęściej występujące choroby to fytoftoroza, szara pleśń i zgnilizna sadzonek.
Z powodu swojego silnego zapachu lawenda zazwyczaj nie jest atakowana przez szkodliwe owady, choć zdarza się, że mogą się na nią połakomić mączliki lub mszyce.
Zastosowanie lawendy wąskolistnej
Lawenda wąskolistna jest bardzo popularna na południu Europy i w krajach anglosaskich, gdzie romantyczny ogród pachnący lawendą to dla wielu idealne rozwiązanie na zieleń wokół domu. Ze względu na piękny zapach lawenda jest idealna do sadzenia przy tarasach, na obwódkach rabat, wzdłuż ścieżek. A lawenda na balkonie i tarasie posadzona w donicach to popularne rozwiązanie na mniejsze przestrzenie.
Wybór tego, co posadzić obok lawendy jest łatwy, ponieważ roślina świetnie prezentuje się w towarzystwie wielu roślin, np. róż i bukszpanów. Dobrze też robić kompozycje z lawend wykorzystując ich kilka gatunków (np. modną lawendę francuską).
Jako roślina należąca do ziół jest bardzo popularna w przemyśle kosmetycznym i medycznym, gdzie surowcami zielarskimi są jej kwiaty i olejek eteryczny. Jest wykorzystywana jest do produkcji saszetek zapachowych, które można przygotowywać samemu, ponieważ suszenie lawendy jest łatwe i stosunkowo szybkie.
Lawendę wąskolistną można spotkać też w kuchni, gdzie stosowana jest do aromatyzowania potraw. W ostatnich latach popularny stał się też syrop z lawendy, którym można słodzić napoje i wypieki. Wielu ceni sobie również lemoniady jak i nalewki z kwiatów lawendy, na które znajdziemy dużo przepisów w Internecie.
Polecane odmiany lawendy wąskolistnej
- 'Hidcote' lub 'Hidcote blue' – bardzo popularna, o ciemnych, fioletowoniebieskich kwiatach
- 'Munstead' – niebieskofioletowe, większe niż u innych odmian
- 'Dwarf Blue' – jasnofioletowa, dorasta do 25 cm
- 'Hidcote Pink' – o różowych kwiatach
- 'Alba' – białe kwiaty
- AROMANCE® WHITE – białe kwiaty w grubym kwiatostanie
Ciekawostki o lawendzie wąskolistnej
Lawenda wąskolistna znana jest od bardzo dawna. W Polsce, w przekazach ludowych, występowała pod nazwami bławatek i czyszczeczec.
Zapach lawendy i olejku lawendowego łagodzi stres i napięcie – w Anglii uważa się nawet, że w domu, w którym rośnie lawenda małżonkowie się nie kłócą.
Co jeszcze warto wiedzieć o lawendzie wąskolistnej?
- Ogród z lawendą | 15 pomysłów
- Częste problemy w uprawie lawendy: jak je rozwiązać?
- Lawenda – jakie ma właściwości lecznicze i jak ją stosować?
Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Hans Braxmeier, jassiaa, Myriam Zilles / Pixabay