Motyle w ogrodzie: najpopularniejsze gatunki motyli i rośliny wabiące

Motyle w ogrodzie

Lepidoptera (łacińska nazwa motyli) oznacza łuskoskrzydłe. Pochodzi ona od małych, dachówkowato ułożonych łusek pokrywających skrzydła motyli. Dostrzeżesz to, gdy przyjrzysz się im z bliska!

Motyle to prawdziwe klejnoty wśród owadów. Te arcydzieła przyrody zachwycają najróżniejszymi wzorami, barwami i kształtami skrzydeł. Barwy na skrzydłach motyli układają się często w charakterystyczny rysunek. U żadnej grupy zwierząt nie spotyka się takiej różnorodności. Na świecie żyje około 170 tysięcy gatunków motyli, a w samej Polsce występuje ich aż 3156 gatunków z 73 rodzin, z czego 163 to motyle dzienne.

"Szczęście jest jak motyl: kiedy usiłujesz je złapać, zawsze wymyka ci się z rąk. Ale jeśli cichutko usiądziesz, to może samo do ciebie przyleci." Nathaniel Hawthorne

Fot. Andreas Krappweis, Freeimages

Jak dbać o motyle?
Zaproś je do swojego ogrodu

Działalność człowieka coraz skuteczniej pozbawia motyle ich naturalnych siedlisk. Wielogatunkowe lasy zastępowane są przez jednogatunkowe rzędowe nasadzenia drzew iglastych, z pól znikają miedze, a kwieciste łąki zamieniły się monokulturowe pola uprawne.

Motyle kryją się na tzw. nieużytkach - ostatnich dzikich łąkach i zaroślach oraz w przydomowych ogrodach. Choć wielu gatunkom motyli grozi wyginięcie, to inne występują dość powszechnie.

Motyle są bardzo wrażliwe na nawozy sztuczne oraz chemiczne środki ochrony roślin. Stosując te preparaty w nadmiarze niszczymy dorosłe motyle i ich gąsienice. Nie da się całkowicie zrezygnować z chemii w ogrodzie, należy ją ograniczyć i stosować racjonalnie. Chemiczne środki ochrony roślin należy stosować ściśle według zaleceń producenta - podanych na etykiecie, instrukcji stosowania. Nawozy chemiczne można zastąpić nawozami organicznymi, obornikiem lub kompostem.

Motyle ominą nasz ogród, jeśli nie znajdą w nim kwiatów oraz roślin, na których mogłyby żerować ich gąsienice. Warto wyznaczyć część ogrodu i stworzyć w nim motyli azyl. Wiele różnych gatunków motyli pojawi się w naszym ogrodzie jeśli pozostawimy nawet niewielki fragment nie koszonego trawnika. W krótkim czasie wyrosną na nim kwitnące rośliny, o których istnieniu nie mieliśmy do tej pory pojęcia. Szybko powstanie naturalna łąka kwietna - będzie ona wabić motyle do naszego ogrodu.

Tworząc zakątek dla motyli musimy pamiętać o tym, że ich gąsienice będą żywić się naszymi roślinami. To jednak niewielka cena, jaką trzeba zapłacić za obecność w ogrodzie pięknych motyli.

Co jedzą motyle?
Rośliny dla gąsienic

Obecność danego gatunku motyla w konkretnym środowisku uzależniona jest od występowania w nim roślin żywicielskich, na których żerują gąsienice motyla. Często człowiek stwarza korzystne warunki dla motyli, że pojawiają się one w takiej liczebności, że mogą powodować szkody - np. bielinek kapustnik na uprawach kapusty lub rusałka pawik na pokrzywie.

Ważną rolę jako pokarm gąsienic pełni pokrzywa (Urtica). Wystarczy pozostawić niewielką kępę pokrzyw w ogrodzie, aby zaprosić do żerowania gąsienice motyli - t.j. rusałka pawik, rusałka kratkowiec, rusałka admirał, rusałka pokrzywnik oraz inne.

Jaki to motyl?
Najpopularniejsze gatunki ogrodowych motyli

Rozpoznawanie motyli nie należy do łatwego zajęcia. Różnice w wyglądzie występują między gatunkami, ale także między osobnikami należącymi do jednego gatunku. Istnieje bardzo wiele motyli, które mogą sklasyfikować jedynie specjaliści. Na szczęście bardzo łatwo można kupić przeróżne atlasy bogato zdobione fotografiami - dzięki nim będziemy mogli rozpoznać motyle w naszych ogrodach.

Paź królowej (Papilio machaon) jest rzadkim motylem, choć jeszcze kilkadziesiąt lat temu występował powszechnie. Motyle pojawiają się od czerwca do sierpnia. Gąsienice pojawiają się od maja do czerwca oraz od sierpnia do września. Rośliny żywicielskie gąsienic motyla: marchew ogrodowa, koper, biedrzeniec, kminek, pietruszka i dzikie rośliny baldaszkowate - np. dzika marchew, fot. www.sxc.hu

Kraśnik sześciolpamek (Zygaena fillipendulae) jak wszystkie kraśniki lata powoli z kwiatka na kwiatek w najgorętszych porach dnia. Jest pospolitym motylem, choć w ostatnich latach pojawia się coraz rzadziej. Motyle pojawiają się w lipcu i sierpniu, a gąsienice od sierpnia do czerwca. Rośliny żywicielskie gąsienic motyla: dzikie rośliny zielne, zwłaszcza komonica zwyczajna oraz cieciorka żółta, fot. Paweł Romanowski

Rusałka pawik (Inachis io) to jeden z najpospolitszych polskich motyli. Jego charakterystyczną cechą są duże "pawie oczka" na końcach skrzydeł. Motyle pojawiają się od końca czerwca do połowy lipca ( I pok.) oraz od sierpnia do maja (II pok.). Gąsienice pojawiają się w maju i czerwcu (I pok.) oraz w lipcu i sierpniu (II pok.). Rośliny żywicielskie gąsienic motyla: pokrzywa zwyczajna. Gąsienice żerują gromadnie, zżerając roślinę doszczętnie, fot. Paweł Romanowski

Rusałka admirał (Vanessa atalanta) często pojawia się w sadach, na gnijących owocach gruszy, śliwy i jabłoni. Jest motylem pospolitym. Nazywany jest "ptakiem wędrownym" wśród motyli. Można go obserwować nawet w centrach miast. Motyle pojawiają się lipcu i sierpniu (I pok.) oraz we wrześniu i październiku (II pok.). Gąsienice pojawiają się w czerwcu i lipcu (I pok.) oraz w sierpniu i wrześniu (II pok.). Rośliny żywicielskie gąsienic motyla: pokrzywa, wyjątkowo oset, fot. www.sxc.hu

Bielinek kapustnik (Pieris brassicae) jest bardzo pospolitym motylem, co nie oznacza, że nie jest piękny. Motyle pojawiają się od połowy kwietnia do połowy czerwca oraz od połowy lipca do końca sierpnia. Gąsienice pojawiają się od czerwca do lipca oraz od sierpnia do października. Rośliny żywicielskie gąsienic motyla: kapusta, gorczyca polna, rzodkiew świrzepa i inne rośliny krzyżowe, fot. www.sxc.hu

Rusałka osetnik (Vanessa cardui) jest bardzo podobna do rusałki pokrzywnika (Aglaris urticae). Motyle pojawiają się od maja do września. Zwykle występują dwa pokolenia, ale pokrywają się z motylami przylatującymi z północy Europy. Gąsienice pojawiają się od czerwca do lipca (I pok.) oraz od sierpnia do września (II pok.). Rośliny żywicielskie gąsienic motyla: oset, łopian, pokrzywa, podbiał, fot. www.sxc.hu

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: Erin Wilson / Unsplash