Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus)

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) to bylinowe pnącze z rodziny konopiowatych (Cannabaceae). Roślina pochodzi z południowej Europy i Ameryki Północnej, ale obecnie jest rozpowszechniona w wielu krajach świata, w tym także w Polsce, gdzie można ją spotkać zarówno w ogrodach jak i na stanowiskach naturalnych.

Chmiel zwyczajny to szybko rosnące, wysokie (ok. 6-10 m) pnącze o elastycznych, owijających się wokół podpór w prawą stronę, mocnych, sezonowych, szorstko owłosionych pędach, pokrytych dużymi, zielonymi, dłoniasto klapowanymi lub lancetowatymi, ząbkowanymi na brzegach liśćmi. Liście osadzone są na długich, sztywnych, szorstko owłosionych ogonkach i układają się na pędach naprzeciwległymi parami. Na blaszce liściowej mają wyraźnie zaznaczone unerwienie i całe są szorstko owłosione.

Chmiel jest dwupienny i zakwita wczesnym latem (VI-VII). Na jednej roślinie tworzą się kwiaty męskie (wyrastają w kątach liści i są zebrane w wiechowate, żółtozielone kwiatostany; zdj. 3), na innej żeńskie (zebrane w kotkowate kwiatostany, w których kwiaty osłonięte są jasnozielonymi liśćmi przykwiatkowymi; zdj. 2).

Kwiaty żeńskie po przekwitnieniu przekształcają się w efektowne, duże, zielone, szyszkowate owocostany.

Wymagania i uprawa

Chmiel zwyczajny to pnącze łatwe w uprawie i mało wymagające. Oczekuje słonecznego lub półcienistego, osłoniętego od wiatru stanowiska i żyznej, przepuszczalnej, stale lekko wilgotnej gleby. Jest dostatecznie mrozoodporny i nie wymaga zimowego okrycia. Późną jesienią jego ulistnione pędy zamierają, aby wiosną następnego roku odrodzić się z podziemnego kłącza.

Pnącze można rozmnażać przez wysiew nasion (daje też obfity samosiew), podział podziemnego kłącza lub sadzonki pędowe.

Zastosowanie

Chmiel zwyczajny to znakomite pnącze osłonowe. W sezonie rośnie bardzo szybko i w krótkim czasie potrafi osłonić pergole, siatki, altany czy ogrodzenia. Pod koniec lata jego dodatkową ozdobą są atrakcyjne, liczne, zielone szyszki.

Roślina ma również zastosowanie w lecznictwie (preparaty z szyszek działają uspokajająco), a także w przemyśle spożywczym (szyszki to ważny surowiec w produkcji piwa – pozyskuje się je z niezapylonych kwiatów żeńskich odmian użytkowych usuwając z plantacji rośliny męskie).

Uprawiając w ogrodzie chmiel należy jednak pamiętać, że pozostawiony bez kontroli może stać się ekspansywny, rozrastając się po okolicy za pomocą podziemnego kłącza i rozsiewając za pomocą zapylonych, szyszkowych owocostanów.

Wybrane odmiany

• 'Aureus' – odm. ozdobna o żółtozielonych liściach i żółtych szyszkach
• 'Lubelski' – odm. użytkowa wytwarzające duże ilości owocostanów (do prod. piwa)

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Wolfgang Claussen, mattwsweeny, Mrdidg, RitaE/Pixabay