Przywrotnik (Alchemilla)

Przywrotnik (Alchemilla) to rodzaj skupiający niewielkie rośliny zielne z rodziny różowatych (Rosaceae). Znanych jest ich ok. 300 gatunków, ale tylko nieliczne uprawiane są w ogrodach jako rośliny ozdobne.

Przywrotniki mogą osiągać różne rozmiary – od ok. 10-15 cm do ok. 70-80 cm wysokości. Zwykle tworzą płożące się lub pokładające, wiotkie, często lekko owłosione pędy, mające zdolność do ukorzeniania się po zetknięciu z wilgotnym podłożem. Ich liście są dość zróżnicowane. Na ogół okrągłe w zarazie, miękko owłosione, ząbkowane na brzegach i długoogonkowe, ale ich blaszka może być jedynie klapowana lub dłoniasto złożona i mocno powcinana.

Różne gatunki przywrotników kwitną w różnych terminach – np. najczęściej uprawiany dla walorów ozdobnych przywrotnik miękki kwitnie latem, a przywrotnik pospolity wiosną. Kwiaty tych roślin są drobne, żółtozielone, zebrane w luźne, rozgałęzione, wiechowate kwiatostany.

Niektóre gatunki mogą tworzyć rozłogi korzeniowe.

Wymagania i uprawa

Przywrotniki preferują słoneczne lub półcieniste stanowiska i żyzne, próchnicze, przepuszczalne, lekko wilgotne gleby. Zwykle są tolerancyjne względem pH podłoża, ale niektóre preferują gleby wapienne (np. p. zrosłolistny). Przywrotniki wykazują różny stopień mrozoodporności, ale na ogół są dostatecznie wytrzymałe na niskie temperatury i nie wymagają zimowego okrycia.

Przywrotniki dobrze rozmnażają się przez nasiona, ale młode rośliny można też uzyskać przez podział dorosłych egzemplarzy lub przez sadzonki pędowe.

Zastosowanie

Przywrotniki mogą mieć w ogrodzie wiele zastosowań. Najpiękniej prezentują się w grupach w pobliżu oczka wodnego, ale mogą też tworzyć ładne kompozycje rabatowe z innymi bylinami jak np. bodziszkami, liliowcami, kosaćcami, funkiami, ostróżkami oraz niskimi krzewami jak np. róże, pięciorniki, tawuły japońskie czy berberysy. Mogą być też sadzone na murkach lub w ogrodach skalnych i żwirowych (na stanowiskach dość wilgotnych). Przywrotniki doskonale nadają się także na obwódki ścieżek, rabat i trawników, ale mogą też pełnić rolę roślin okrywowych.

Niektóre gatunki mają też zastosowanie w ziołolecznictwie (p. pospolity).

Wybrane gatunki i odmiany

Do gatunków najczęściej uprawianych w ogrodach należą min.:

Przywrotnik miękki (ostroklapowy) (Alchemilla mollis) – dorasta do ok. 40-60 cm wys. i posiada gęsty, kępiasty pokrój oraz omszone, okrągłe w zarysie, jasnozielone, lekko klapowane, ząbkowane na brzegach liście, osadzone na długich ogonkach (liście zatrzymują krople wody). Roślina kwitnie wczesnym latem (VI-VIII), wydając liczne, zielonożółte, drobne kwiaty, zebrane na szczytach pędów w gęste, wiechowate, nieco pokładające się kwiatostany. Ciekawe odm. to min. ‘Auslese’ i ‘Thriller’.

P. zrosłolistny (A. conjuncta) – dorasta do ok. 10-30 cm wys. Jego liście w zarysie są okrągłe, głęboko, palczasto podzielone oraz pokryte jedwabistymi, srebrzystymi włoskami od spodu i na brzegach blaszki. Pędy są rozgałęzione i pokładające się, a kwiaty drobne, żółtozielone, zebrane na szczytach pędów w luźne, wiechowate kwiatostany. Kwitnie wiosną (V-VII) i nadaje się głównie na obwódki i skalniaki.

P. pospolity (A. vulgaris) – dorasta do ok. 10-40 cm wys. i tworzy liście długoogonkowe oraz łodygowe siedzące. Liście okrągłe w zarysie, lekko klapowane i ząbkowane na brzegach, na ogół nagie. Kwiaty żółtozielone, drobne, zebrane w wiechowate kwiatostany. Kwitnie wiosną (V-VI).

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: iVerde, Ralf Peerenboom, Kerstin Riemer/Pixabay

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!