Nawłoć pospolita – właściwości zdrowotne i zastosowanie

Co to jest nawłoć pospolita?

W Polsce nawłoć pospolita (Solidago Virgaurea) ta roślina lecznicza znana jest od średniowiecza, ale dużo wcześniej stosowali ją starożytni Rzymianie jako środek na trudno gojące się rany, owrzodzenia, zapalenia jamy ustnej, gardła i krtani. Przede wszystkim jednak wysoko ceniono nawłoć jako doskonały lek w schorzeniach nerek.

W lecznictwie ludowym używano jej jako surowca moczopędnego, który zwiększa wydzielanie moczu, skutecznie oczyszczając organizm, regulując metabolizm i zapobiegając nadmiernej fermentacji w jelitach. Poza korzystnym wpływem na układ moczowy ziele i wyciągi z nawłoci pospolitej wykazują właściwości łagodnie uspokajające, napotne, rozgrzewające i immunostymulujące.

Wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne oraz zmniejszają przepuszczalność naczyń włosowatych. Sprawdzają się także w leczeniu nieżytu żołądka i jelit. Wszystko dzięki temu, że ziele nawłoci pospolitej zawiera saponiny, alkaloidy, glikozydy flawonowe (rutynę, kwercetynę, astragalinę), garbniki, olejek eteryczny, kwas askorbinowy, kawowy, oleanolowy i chlorogenowy, karotenoidy, amid kwasu nikotynowego, sole, fermenty i diterpeny¹.

Właściwości zdrowotne nawłoci pospolitej

Nawłoć pospolita pomaga na schorzenia nerek i układu moczowego

Wiele badań potwierdza diuretyczne właściwości nawłoci, zwykle przypisywane obecności lejokarpozydu². Za istotne uważa się również flawonoidy i saponiny. Nasilenie efektu diuretycznego zależy w dużym stopniu od zawartości tych składników i ich wzajemnego ilościowego stosunku. Flawonoidy i saponiny poprzez swoje działanie spazmolityczne powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych w kłębuszkach nerkowych oraz nasilenie zachodzących w nich procesów filtracji.

Zmniejszają również wchłanianie zwrotne wody (resorpcji) w obrębie kanalików nerkowych, co dodatkowo zwiększa objętość produkowanego moczu. Z tego względu nawłoć jest ziołem stosowanym jako lek moczopędny i odkażający drogi moczowe³. Używa się jej również jako środka pomocniczego w infekcjach nerek (zapalenie kłębuszków i miedniczek nerkowych), moczowodów i pęcherza moczowego oraz w kamicy nerkowej.

Nawłoć pospolita pomocna przy kłopotach jelitowych

Niezwykle istotną aktywność biologiczną posiadają również zawarte w nawłoci garbniki katechinowe. Ich główną cechą jest działanie ściągające, polegające na koagulacji białka występującego na powierzchni błon śluzowych i skóry. Z tego względu ziele nawłoci wykazuje działanie przeciwbiegunkowe, łagodzi stan zapalny przewodu pokarmowego i osłania jego śluzówkę.

Roślina znajduje zastosowanie jako środek wspomagający leczenie nieżytów żołądka i jelit, a także bywa wykorzystywana zewnętrznie do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych błony śluzowej, różnego rodzaju infekcjach oraz miejscowo – na skórę – w przypadku trudno gojących się ran⁴.

Nawłoć pospolita oczyszcza organizm

Ziele nawłoci wykazuje również działanie antyoksydacyjne i odtruwające⁵. Flawonoidy zawarte w roślinie tworzą rozpuszczalne w wodzie kompleksy z toksycznymi produktami przemiany materii, przez co ułatwiają ich wydalanie z moczem. Z tego względu surowiec poprawia stan pacjentów cierpiących na dnę moczanową, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) oraz różnego rodzaju stany zapalne skóry i swędzące wysypki (dermatozy)⁶.

Nawłoć pomaga na ból i stany zapalne

W badaniu in vitro ekstrakt Solidago virgaurea wykazywał aktywność biologiczną, łącząc się z receptorami zaangażowanymi w pośrednictwo sygnałów ostrego bólu w ośrodkowym układzie nerwowym⁷. Z kolei w innych analizach wodnoalkoholowy wyciąg z nawłoci wykazał działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, a w testach na zwierzętach 46% etanolowy ekstrakt z nawłoci znacząco zmniejszył intensywność zapalenia stawów u szczurów⁸.

Dobre efekty przyniosły również doświadczenia z udziałem ludzi: w przeglądzie 11 badań stwierdzono, że połączone etanolowe ekstrakty nawłoci, jesionu i osiki były równie skuteczne, jak aspiryna w zmniejszaniu bólu pleców i zapalenia stawów kolanowych⁹.

Fot. Hans Benn - Pixabay

Nawłoć pospolita 

Nawłoć pospolita stosowana przy odchudzaniu

Badania in vitro i na myszach sugerują, że nawłoć może zwalczać otyłość poprzez regulację genów kontrolujących syntezę tłuszczu i wielkość komórek tłuszczowych¹⁰. Z tego powodu zioło jest używane w niektórych herbatach odchudzających.

Nawłoć pospolita wzmacnia serca

Szczury, którym podawano ekstrakt nawłoci doustnie każdego dnia przez 5 tygodni przed wywołaniem urazu serca, miały o 34% niższe poziomy jego uszkodzenia w porównaniu z grupą kontrolną¹¹. Z kolei w innych badaniach na zwierzętach wodny wyciąg z rośliny wykazywał działanie hipotensyjne, zapobiegając wystąpieniu nadciśnienia¹². Warto też zaznaczyć, że działanie moczopędne surowca skutkuje obniżeniem ciśnienia krwi, a usuwając obrzęki omawiana roślina, poprawia krążenie i odciąża układ sercowo-naczyniowy.

Zastosowanie nawłoci pospolitej

Napar z nawłoci na kamicę nerkową

1 łyżkę ziela zalej szklanką wrzątku, zaparzaj pod przykryciem 15 min. Pij powoli 2-3 razy dziennie 20 min przed posiłkiem. W czasie kuracji sięgaj po duże ilości wody. Napar zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych, wypłukuje piasek z nerek oraz działa przeciwzapalnie na układ moczowy.

Zdrowotne wino z nawłoci

100 g świeżego ziela nawłoci lub 40 g suszu zalej ok. 450 ml ciepłego czerwonego wina. Dodaj 50 ml wódki, odstaw w chłodne miejsce na 2 tygodnie, po czym przecedź. Pij 30-50 ml wina dziennie, by poprawić trawienie, wzmocnić naczynia krwionośne, poprawić pracę nerek i układu moczowego, oczyścić krew i zapobiegać miażdżycy.

Odwar na rany z nawłoci

1,5 łyżki ziela nawłoci zalej szklanką letniej wody i gotuj na małym ogniu przez ok. 3 min. Odstaw pod przykryciem na 10 min, przecedź. W odwarze namocz gazę, odciśnij ją i przykładaj na czyraki, wykwity i trudno gojące się rany. Możesz też płukać nim gardło i jamę ustną w przypadku stanów zapalnych lub owrzodzeń.

Wzmacniająca herbatka z nawłoci

Wymieszaj po 50 g nawłoci, jasnoty i znamion. Zagotuj 3 łyżki takiej mieszanki w 4 szklankach wody, odstaw pod przykryciem na 15 min. Pij ciepłą herbatkę w ciągu dnia między posiłkami, zwłaszcza po przebytych stanach zapalnych.

Nawłoć pospolita - występowanie i pora zbiorów

Występowanie: pospolicie w całej Polsce, rośnie na polanach, w zaroślach i widnych lasach, na miedzach, suchych łąkach i wrzosowiskach.

Surowiec: ziele (Solidaginis herba).

Pora zbioru: w okresie kwitnienia (od lipca do września).

Ważne: w rzadkich przypadkach występuje alergia na nawłoć, objawiająca się katarem siennym. Surowiec może nasilać działanie diuretyków, co zwiększa ryzyko odwodnienia, dlatego nie należy łączyć go z tymi lekami. Nie zaleca się go również u osób z nadciśnieniem, niedociśnieniem i osteoporozą, po dializie lub przeszczepie nerek, a także podczas ciąży i laktacji.