Co sadzić w ogródku warzywnym? Jakie warzywa opłaca się uprawiać?

124

Spis treści

Jak założyć warzywnik? Zacznij od odpowiedniego stanowiska! Podstawowe zasady uprawy Jak uprawiać warzywa? Zbiory od wiosny do jesieni Jak zaplanować nasadzenia w warzywniku?

Ogrodowy warzywnik: przygotowanie stanowiska

Zanim zdecydujemy się na uprawę warzyw, musimy wybrać i przygotować dla nich odpowiednie stanowisko. Miejsce pod warzywnik powinno być ciepłe, słoneczne i osłonięte od wiatru, a podłoże żyzne, dobrze uprawione i lekko wilgotne. Przed siewem i sadzeniem roślin, glebę należy też odchwaścić, nawieźć i przekopać.

Jeśli posiadamy dobrze rozłożony kompost, możemy rozrzucić go na rabatach i wymieszać z wierzchnią warstwą gleby. Do nawożenia możemy też wykorzystać nawozy mineralne, ale jeśli nie mamy odpowiedniej wiedzy i doświadczenia, lepiej z nich zrezygnujmy, gdyż źle użyte przyniosą więcej szkody niż pożytku.

Co uprawiać w ogrodowym warzywniku?
Fot. Alina Kuptsova/Pixabay

Niektóre warzywa (np. rzodkiewki i sałata) uprawia się z siewu wprost do gruntu. Inne (np. pomidor i ogórek) wymagają wysiewu w pomieszczeniu, gdyż ich siewki są wrażliwe na zimno. Przygotowanie rozsady ułatwia uprawę gatunków ciepłolubnych i przyspiesza zbieranie plonów!

Podstawowe zasady uprawy

Późną wiosną, latem i wczesną jesienią, oczekują systematycznego nawadniania, gdyż nie tolerują suszy i upałów (więdną lub nie rozwijają podziemnych części jadalnych).

Przez cały okres wegetacyjny, muszą być też regularnie pielone, a w razie potrzeby także nawożone oraz chronione przed chorobami i szkodnikami. Niektóre oczekują też dodatkowych zabiegów takich jak ogławianie (brukselka) czy zapewnienie podpór (fasolka szparagowa).

Sadząc lub siejąc warzywa, powinniśmy też pamiętać o zachowaniu między nimi odpowiednich odległości. Jeśli uprawiamy je z siewu wprost do gruntu, po wschodach siewki musimy przerwać, aby rośliny nie rosły zbyt gęsto (z wyjątkiem warzyw wysiewanych gniazdowo lub punktowo, takich jak fasolka szparagowa czy bób oraz warzyw, których nasiona umieszczone są na specjalnych taśmach), jeżeli natomiast uprawiamy warzywa z rozsady, właściwy rozstaw powinniśmy zachować już podczas sadzenia ich do gruntu.

Po wiosennym siewie lub sadzeniu, zagony warto też przykryć włókniną, dzięki czemu nasiona będą lepiej kiełkowały, gleba nie będzie wysychała, a siewki zostaną zabezpieczone przed przymrozkami oraz niektórymi szkodnikami.

Uprawiając warzywa musimy też pamiętać o zmianowaniu. Sadzenie po sobie na jednym stanowisku roślin z tej samej rodziny botanicznej (np. ogórków po cukinii), nie tylko wyjałowi glebę ze składników odżywczych, których dany gatunek potrzebuje najbardziej, ale też będzie sprzyjało rozwojowi chorób i szkodników typowych dla konkretnej grupy warzyw (zalecana przerwa w uprawie to ok. 4-5 lat).

Fot. AMAR-TR, mayapujiati/Pixabay

Fot. hug5901, marinamarusya13/Pixabay

Cukinie i ogórki to warzywa dyniowate. Mają podobne wymagania uprawowe, ale nie powinno się ich sadzić obok siebie!

Pomidory to jedne z najsmaczniejszych warzyw i pewnie właśnie dlatego są najczęściej uprawiane w przydomowych warzywnikach. Uprawa nie jest trudna, a smak własnego pomidora na długo zapada w pamięć. Dowiedz się jak uprawiać pomidory w ogrodzie oraz pomidorki koktajlowe, a także pomidory w doniczkach na balkonie.

Pielęgnacja

Wybór warzyw najlepszych do uprawy w naszym ogrodzie zależy również od tego, ile czasu możemy poświęcić na ich pielęgnację i na jakie plony liczymy.

Jeśli nie mamy dużego doświadczenia w uprawie warzyw i nie dysponujemy nadmierną ilością czasu, wybierzmy rośliny mało wymagające i stosunkowo łatwe w uprawie takie jak np. koper, sałata, rzodkiewka, fasolka szparagowa, burak liściowy czy cukinia. W ten sposób ograniczymy ryzyko ewentualnej porażki i przez cały sezon będziemy mogli cieszyć się własnymi, zdrowymi warzywami.

Kiedy jednak posiadamy duży ogród i możemy poświęcić na uprawę warzyw sporo czasu, zdecydujmy się na posadzenie większej ilości gatunków i odmian (również o długim okresie wegetacji), zapewniających nam bardziej zróżnicowane plony.

Poznaj wymagania różnych grup warzyw

Zbiory od wiosny do jesieni

Gwarancją stałego dostępu do świeżych warzyw jest uprawa co najmniej kilku gatunków roślin o różnym terminie dojrzewania i różnych długościach okresu wegetacyjnego.

Podstawą uprawy powinny być warzywa o długim okresie wegetacyjnym (np. marchew, buraki), stanowiące plon główny oraz uzupełniające je rośliny o krótkim okresie wegetacyjnym, (np. sałata, rzodkiewka, koper), uprawiane jako przedplon, poplon lub współrzędnie.

Warzywa w zależności od odmiany, mogą być przeznaczone na zbiór wiosenny, letni, jesienny lub zimowy (wczesne, późne, ozime), co należy uwzględnić przy projektowaniu warzywnika.

Fot. Local Food Initiative/Flickr

Najpopularniejsza jest wciąż tradycyjna uprawa warzyw na grządkach. Spróbuj jednak uprawy w skrzyni (na tzw. podwyższonych grządkach), która ułatwia pielęgnacją i przyspiesza zbiory.

Planowanie warzywnika

Ze względu na trudny klimat i kapryśną pogodę, warzywa w naszym kraju uprawia się zarówno z siewu wprost do gruntu jak i z rozsady.

Gatunki lepiej znoszące niskie temperatury i preferujące krótki dzień (przy długim dniu szybko zakwitają, zamiast wydawać plony np. rzodkiewka), wysiewa się wczesną wiosną wprost do gruntu, inne natomiast trzeba uprawiać z rozsady lub wysiewać do gruntu dopiero po minięciu wiosennych przymrozków (po 15.V np. cukinia, fasolka szparagowa).

Aby nie popełnić błędu i dobrze zaplanować siew, sadzenie i zbiory warzyw, warto skorzystać z odpowiedniego terminarza uprawy.

Gatunek	Wysiew do gruntu	Wysiew na rozsadę	Sadzenie rozsady do gruntu	Zbiory	Uwagi
Bób	k. III - IV	II - pocz. III	k. III - pocz. IV	VI - VII	Rozsada przyspiesza zbiory.
Burak korzeniowy (ćwikłowy)	IV - VI	-	-	VI - IX	Nie lubi przesadzania. Uprawa tylko z siewu wprost do gruntu. Nasiona wysiewane na początku kwietnia dają wczesny plon, od maja do początku sierpnia dają plon jesienny i na zimowe przechowywanie.
Burak liściowy	IV - VI (pocz. VII)	-	-	VI-X	Nasiona wysiewane na początku kwietnia dają plon w czerwcu, wysiew w czerwcu i na początku lipca daje plon jesienny (październik).
Brokuł	-	III - VI	pocz. IV - poł. VII	k. VII - k. IX	Warzywo wymagające, ale łatwiejsze w uprawie od kalafiora.
Cebula zwyczajna	III - IV	II - III	IV	VI - IX	Sadzenie dymki (małych cebulek) przyspiesza zbiory.
Cebula zimująca	VIII	-	-	V	Zbiór wiosną następnego roku.
Cebula siedmiolatka	IV - V	IV	V - VI	V - X	Warzywo wieloletnie.
Cukinia	-	IV	V	VII - IX	Warzywo ciepłolubne, wrażliwe na przymrozki.
Fasolka szparagowa	V - VII	-	-	VII - IX	Warzywo wrażliwe na przymrozki, siew do gruntu po 15 maja.
Jarmuż	III - IV	IV - V	V - VII	IX - XI	Zbiory można prowadzić także zimą, do pierwszych silnym mrozów.
Kalarepa	-	k. II - k. IV lub IV - VI	IV - V lub V - VII	VI lub VIII - X	Krótki okres wegetacji pozwala uprawiać warzywo jako przedplon i poplon. Roślina nie znosi suszy, ani gorąca, latem szybko wybija w pęd kwiatostanowy.
Kapusta głowiasta	IV - VI	II - IV	IV	VI - VII oraz IX - XI	Odmiany późne nadają się do długiego przechowywania.
Kapusta brukselska	IV - VII	IV	V - VI	IX - X	Zbiory można prowadzić zimą, aż do pierwszych silnych mrozów.
Koper ogrodowy	III - IX	-	-	V - X	Krótki okres wegetacji. Można wysiewać jako przedplon i poplon. Nie toleruje suszy i wysokich temperatur.
Marchew	III - IV lub IV - VI	-	-	VI - X	Wczesne odmiany mogą być zbierane już pod koniec maja, późne nadają się do przechowywania.
Ogórek gruntowy	-	IV	k. V	VII - IX	Warzywo ciepłolubne, wrażliwe na przymrozki i podatne na choroby.
Papryka gruntowa	-	III - IV	V - VI	VIII - IX	Warzywo ciepłolubne, wrażliwe na przymrozki i podatne na choroby.
Pietruszka korzeniowa	III - IV lub IX - XI	-	-	VIII - X lub V - VI	Warzywo o długim okresie wegetacyjnym. Niektóre odmiany nadają się na zimowanie i zbiór w kolejnym sezonie.
Pomidor gruntowy	poł. V	III - IV	V - VI	VII - IX	Warzywo ciepłolubne, wrażliwe na przymrozki i podatne na choroby.
Por	III - IV	II - IV	IV - V	VIII - XI lub X - IV	dobrze znosi niskie temperatury. Odmiany zimujące nadają się do uprawy na wczesny zbiór następnego roku.
Roszponka	VII - VIII	-	-	IX - XI	Warzywo odporne na niskie temperatury. Przy łagodniej pogodzie może być zbierane przez całą zimę, nawet spod śniegu.
Rzodkiewka	III - V lub VII - IV	-	-	V - XI	Warzywo odporne na niskie temperatury, ale nie tolerujące suszy i gorąca, przy długim dniu wybija w pęd kwiatowy, dlatego nie jest polecane na zbiór letni, z wyjątkiem odmian przystosowanych do siewu i zbioru przez cały okres wegetacyjny, także latem.
Sałata masłowa	IV lub VIII - IX	II - III	III - IV	V - X lub IV - V	Warzywo odporne na niskie temperatury, nie tolerujące suszy i gorąca, przy długim dniu wybija w pęd kwiatowy, posiada odmiany zimujące, do uprawy na zbiór wiosenny następnego roku.
Szpinak	II - IV lub VIII - X	-	-	IV - VI lub IX - XI	Warzywo o krótkim okresie wegetacji, dobrze znoszące niskie temperatury, nadające się też do uprawy ozimej.