Cebula zwyczajna (Allium cepa), cebula ogrodowa lub dymka, a prawidłowo (botanicznie) – czosnek cebula, to roślina należąca do rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae). Pochodzi prawdopodobnie z terenów dzisiejszego Iranu, Afganistanu lub Turcji. Jest zaliczana do grupy warzyw cebulowych. 

Cebula zwyczajna to roślina dwuletnia, w uprawie – jednoroczna. Jak wszystkie rośliny dwuletnie, cebula w drugim roku po posadzeniu wytwarza pęd kwiatostanowy. Jest to równoznaczne ze straceniem przez organ podziemny cebuli masy i wartości odżywczych.

Wytwarza długie, puste w środku liście, które często nazywamy szczypiorem. Osiągają one 30-40 cm. Korzenie cebuli są wiązkowe, drobne i białe. 

Pod ziemią znajduje się skrócona łodyga rośliny (piętka) i jadalne, mięsiste pochwy liściowe (w zależności od odmiany cebuli mogą mieć kolor biały, fioletowy lub żółty).

Wymagania i uprawa

Cebula zwyczajna wymaga gleby żyznej, o dobrych stosunkach wodno-powietrznych. Roślinę należy uprawiać w drugim roku po oborniku i nie częściej niż co 4 lata na tym samym stanowisku.

W uprawie cebuli bardzo istotne jest systematyczne usuwanie chwastów oraz wzruszanie gleby. Cebula ma dość duże wymagania wodne, ze względu na płytki system korzeniowy.

Przy uprawie cebuli należy przestrzegać płodozmianu. Dobre rośliny, po których można sadzić cebule to: fasola, groch, bób, sałata, pomidor, warzywa kapustne, marchew, pietruszka lub seler.

Cebulę można uprawiać zarówno z siewu bezpośrednio do gruntu, jak i z rozsady oraz z dymki.

 

 Zastosowanie

Cebulę zwyczajną stosuje się bardzo powszechnie w kuchni, a nawet w lecznictwie. Swoją wysoką wartość odżywczą i dietetyczną zawdzięcza substancjom czynnym takim jak: olejki lotne, pektyny, witaminy, sulfin etylu (odpowiedzialny za łzawienie oczu podczas krojenia cebuli) i flawonoidy takie jak np. kwercytyna.

Inne ważne gatunki warzyw cebulowych

  • cebula siedmiolatka (Allium fistulosum)
  • cebula perłowa, czosnek pospolity (Allium sativum)
  • cebula kartoflanka, szczypiorek ogrodowy, szalotka (Allium ascalonicum)
  • por (Allium porrum)

Ciekawostki

Najstarsze dowody na to, że była spożywana przez ludzi pochodzą z 5000 r. p.n.e!. Była znana i powszechnie uprawiana w starożytności – w Egipcie (gdzie uchodziła za jeden z symboli życia wiecznego!), Grecji czy Rzymie.


Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Jose Antonio Alba/Pixabay