Sałata siewna (Lactuca sativa)
Spis treści
Sałata siewna (Lactuca sativa) to roślina jednoroczna należąca do rodziny astrowatych (Asteraceae). Gatunek ten nie występuje w środowisku naturalnym (chyba, że zdziczałe formy), ale jest uprawiany w wielu krajach na całym świecie, w tym w Polsce.
Wygląd rośliny
Ta roślina jednoroczna, która pozostawiona bez zrywania, potrafi dorastać do 60 cm długości, a wraz z długim pędem kwiatostanowym nawet do ok. 150 cm. Wytwarza krótką łodygę, która może się znacznie wydłużyć wraz z wytworzeniem pędu kwiatostanowego. Jadalne liście sałaty mogą się znacznie od siebie różnić wielkością, kształtem oraz barwą zależnie od odmiany. Są szerokie, bezogonkowe, mniej lub bardziej pofałdowane.
Sałata siewna kwitnie w drugiej połowie lata. Wytwarza małe, pojedyncze, jasnożółte kwiaty zebrane w koszyczki kwiatowe, które z kolei tworzą baldachy. Owocami roślin są niełupki posiadające puch kielichowy (aparat lotny).
Roślina wytwarza mocny, palowy, ale też gęsto rozgałęziony korzeń.
Podział sałaty na typy i odmiany
- sałata głowiasta (Lactuca sativa var. capitata), posiadająca 2 formy: sałatę masłową oraz sałatę kruchą (lodową)
- sałata rzymska (Lactuca sativa var. longifolia), nazywana też sałatą długolistną
- sałata dębolistna (Lactuca sativa var. crispa), nazywana sałatą kędzierzawą; posiadająca 2 formy: czerwoną i zieloną
- sałata łodygowa (Lactuca sativa var. augustana), nazywana sałatą szparagową lub głąbikami krakowskimi
Wymagania i uprawa
Ze względu na bogactwo odmian można ją uprawiać wiosną, latem, jesienią lub jako warzywo ozime. Ze względu na krótki okres wegetacyjny sałatę często uprawia się jako przedplon (można oczywiście również jako poplon).
Sałata siewna lubi słoneczne stanowiska i żyzną, próchniczą glebę bogatą w składniki pokarmowe i o odczynie pH zbliżonym do obojętnego (6-7).
Rozmnażanie odbywa się wyłącznie przez nasiona. Sałatę można siać do gruntu i na rozsadę przy czym częściej wykonuje się rozsady. Nasiona sałaty należy wysiewać lub przesadzać do ogrodu, gdy temperatura gleby ma co najmniej 12-15 i nie więcej niż 20°C (od końca lutego do kwietnia).
Jadalną częścią sałaty są liście, których zbiór robi się zanim roślina wytworzy pęd kwiatostanowy.
Pielęgnacja
Sałata siewna potrzebuje systematycznego podlewania, gdyż jej intensywny wzrost sprawia, że szybko zużywa wilgoć w podłożu, na którym rośnie. Przed wysiewem należy zadbać o odpowiednie przygotowanie gleby. Można stosować nawozy mineralne, ale polecane są nawozy organiczne (kompost).
W razie potrzeby grządki z sałatami trzeba odchwaszczać.
Szkodniki i choroby
Sałata jest czasem atakowana przez szkodniki, a wśród nich najbardziej uciążliwe są ślimaki, z którymi należy walczyć, gdy tylko pojawią się wygryzione przez nie dziury na liściach warzyw.
W uprawie mogą się też pojawić choroby grzybowe, które trzeba zwalczać specjalnymi fungicydami przeznaczonymi do warzyw. Najlepiej jednak im zapobiegać, odpowiednio je pielęgnując i stosując odpowiednie środki (np. Miedzian).
Zastosowanie
Wiele osób decyduje się samodzielnie uprawiać sałatę siewnej w ogrodzie, gdyż jest to warzywo proste w uprawie i pielęgnacji. Może być też z powodzeniem wysiewana do donic na balkony lub tarasy. Sałaty można uprawiać w uprawach hydroponicznych.
W kuchni sałata służy przede wszystkim jako dodatek do potraw. Z powodzeniem nadaje się do sałatek, kanapek oraz jako ozdoba potraw. Młode liście zawierają białko, cukry, prowitaminę A, witaminy z grupy B, C, E, PP, K oraz sole mineralne (głównie potas i magnez). Spożywanie sałaty wpływa korzystnie na procesy trawienne.
Popularne odmiany
- sałata masłowa: Majka, Maryna, Mira, Bona
- sałata liściowa: Luiza, Nika, Lobi
- sałata dębolistna: Dubagold, Extase, Grenadine
Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcia: diyanadimitrova, Iarygin Andrii / AdobeStock, archiwum ZO
TEMATY NA CZASIE 
Komentarze