Pożyteczne zwierzęta ogrodowe | Jak nam pomagają? Jak im pomóc?

Dzikie zwierzęta często odwiedzają nasze ogrody, szukając w nich schronienia i pokarmu. Rośliny są atrakcyjne jednak nie tylko dla ptaków i owadów (zwierząt, które widzimy najczęściej), ale także dla setek innych, mniejszych i większych przedstawicieli fauny.

Ogród przyjazny naturze można stworzyć nawet na niewielkiej powierzchni. Ważne jest, by był zróżnicowany i miał wiele nisz ekologicznych, dzięki którym zapanuje bogactwo gatunkowe. Im więcej różnych roślin, tym większa będzie baza pokarmowa i obfitość schronień dla zwierząt. Choć są wśród nich zarówno zwierzęta pożyteczne, jak i te, które zaliczmy do szkodników, to wbrew powszechnym opiniom – dzika fauna to w znacznej większości sprzymierzeńcy ogrodnika!

Szanuj każde życie, bo nawet najmniejsza istota ma do odegrania ważną rolę. Im lepiej będziesz współdziałać z naturą, tym bardziej ona będzie działać na korzyść ogrodu.

Równowaga konieczna w ogrodzie!

Matka Natura doskonale radzi sobie sama. Rzadko kiedy w naturalnym środowisku występują choroby i masowe ataki szkodników dziesiątkujące roślinność. Wszystko dlatego, że panuje w nim równowaga pomiędzy organizmami szkodliwymi, a ich naturalnymi wrogami. Wiele ptaków, owadów i ssaków żywi się szkodnikami!

W ogrodach, które są sztucznie kształtowane przez człowieka, równowaga ta jest zaburzona, dlatego często pojawiają się problemy. Inwazje żarłocznych szkodników lub groźne choroby mają doskonałe warunki do rozwoju, gdyż nie ma nikogo (lub niczego) co może się im przeciwstawić. W „zadbanych” ogrodach, na równych trawnikach, strzyżonych iglastych żywopłotach i egzotycznych rabatach nie ma przecież miejsc schronienia i pokarmu dla małych sprzymierzeńców. Można to łatwo zmienić i nie potrzebna jest rewolucja w nasadzeniach! Ogród przyjazny zwierzętom wcale nie musi być zaniedbany! Wystarczy tylko przestrzegać kilku zasad, by zaprosić do niego dziką faunę.

Ważne!
Im mniej chemii, tym lepiej!

Jeśli kochasz ptasie trele, brzęczenie owadów, rechotanie żab i tupot małych nóżek jeża to musisz prowadzić ogród w sposób naturalny! By w ogrodzie istniała równowaga biologiczna, trzeba ograniczyć do minimum stosowanie sztucznych nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin. Wybieraj jedynie preparaty bezpieczne dla pszczół (IV klasa toksyczności), stosuj je zgodnie z etykietą – instrukcją stosowania oraz przestrzegaj okresów prewencji (okresów zapobiegających ich zatruciu). Stosowanie ś.o.r. nie jest obojętne dla środowiska!

Dzikie zwierzęta – ptaki, owady i małe ssaki to nasi sprzymierzeńcy w walce ze szkodnikami. Nie niszczą ich w 100%, ale powodują, że walka jest łatwiejsza lub też wcale nie jest konieczna.

Preparaty chemiczne zawierają szereg substancji, które są szkodliwe dla naszego zdrowia i niebezpieczne dla ogrodowej flory i fauny, a zbyt częste ich stosowanie, uodparnia szkodniki, choroby i chwasty i sprawia, że musimy używać środków chemicznych coraz więcej i częściej. Stosuj więc skuteczne i w pełni bezpieczne gnojówki i wyciągi z roślin (np. z pokrzywy) oraz naturalne preparaty na bazie czosnku (np. kostki Himal, dawniej Bioczos) i grapefruita (np. Biosept Active) – można je kupić w każdym centrum ogrodniczym.

By ograniczyć stosowanie nawozów sztucznych załóż kompostownik i stwórz doskonały i w pełni naturalny nawóz i polepszacz glebowy. Stosuj kompost (i raz na kilka lat obornik) do nawożenia upraw warzyw, kwiatowych rabat i trawnika! Wprowadzi on do gleby miliony pożytecznych organizmów. Przyciągnie on także dżdżownice, które wprowadzą go w głąb profilu glebowego i dodatkowo użyźnią. Nawozy mineralne stosuj tylko po to, by uzupełnić niedobory pierwiastków, a nie „na oko” i bez potrzeby. Nadmierne i niepotrzebne nawożenie chemiczne zabija życie biologiczne w glebie i utrudnia roślinom pobieranie składników pokarmowych!

Pożyteczne ptaki
Skrzydlaci, żarłoczni przyjaciele

Ptaki to mile widziani goście, którzy nie tylko likwidują szkodliwe owady, ale także umilają nam czas swoim śpiewem. Niestety w całej Europie obserwuje się ich spadającą liczebność! Choć mają coraz mniej naturalnych siedlisk, to zainteresują się naszym ogrodem tylko wtedy, gdy znajdą w nim pokarm, a zostaną, jeśli zbudują schronienie. Znaczna większość dzikich ptaków lubi tereny zadrzewione, dlatego by ogród był dla nich atrakcyjny trzeba pozostawić w nim drzewa liściaste z rozłożystymi koronami i sadzić gęste, cierniste żywopłoty. Rośliny zapewnią ptakom kryjówkę przed wiatrem i drapieżnikami, budulec do budowy i miejsce do zakładania gniazd oraz źródło pokarmu.

Dieta wielu gatunków ptaków opiera się na owadach, owocach i nasionach. Zjadają między innymi gąsienice, chrząszcze i larwy komarów, jednak tylko taki pokarm im nie wystarczy. Warto posadzić w ogrodzie krzewy jagodowe, które będą źródłem pożywienia w okresie jesienno-zimowym (gdy znalezienie owadów będzie trudne) i rozwiesić karmniki, w których będziemy zostawiać im zróżnicowany pokarm. Zwłaszcza zimą nasi skrzydlaci przyjaciele potrzebują naszej pomocy, a przede wszystkim pokarmu. Potrzebują energii, by utrzymać właściwą temperaturę ciała, a brakuje ich naturalnych źródeł pożywienia.

Ptaki budują gniazda na drzewach, jednak nie zawsze znajdują odpowiednie dla siebie bezpieczne miejsce, warto wtedy zachęcić je do zamieszkania w naszym ogrodzie, zawieszając specjalne budki lęgowe. Domek dla ptaków jest doskonałą imitacją dziupli i zapewnia ochronę przed deszczem, wiatrem, chłodem i drapieżnikami. Przy odrobinie szczęście ptaki założą w nim swoje gniazda, złożą jaja i wychowają pisklęta. Domek powinien być zawieszony w miejscach lekko zacienionych, na odpowiedniej wysokości (około 4 metry), tak aby nie miały do niego dostępu zwierzęta domowe i drapieżniki.

Pożyteczne owady
Agencja ochrony i zapylacze kwiatów

Każdy ogród jest pełen owadów, mimo że nie zawsze je widzimy i zdajemy sobie sprawę z ich obecności. Mają one olbrzymie znaczenie w ogrodowym ekosystemie. Są wśród nich nie tylko szkodniki, ale także owady pożyteczne.

Dzięki owadom zapylającym (m.in. motylom, pszczołom, trzmielom) będziemy cieszyć się wieloma kwiatami i owocami. W naszej strefie klimatycznej blisko 90% roślin zapylanych jest przez owady. Najważniejszą rolę w zapylaniu odgrywa pszczoła miodna oraz jej dzikie kuzyni – np. murarki.

Owady drapieżne (mrówki, ważki, złotooki, biedronki, chrząszcze biegaczowate) bez trudu uporają się ze szkodnikami roślin. Do najbardziej pożytecznych i skutecznych w zwalczaniu mszyc z pewnością można zaliczyć biedronki. Ich larwy są bardzo żarłoczne i zjadają ogromne ilości tych uciążliwych szkodników.

Ze względu na ogromne korzyści jakie czerpiemy z działalności owadów powinniśmy dbać o ich bezpieczeństwo i ochronę. Owady oprócz źródła pokarmu potrzebują także schronienia przed zimnem i deszczem. W tym celu można pozostawić na skraju ogrodu stertę patyków lub skonstruować bardziej estetyczne schronienie.

Jak zbudować schronienie dla owadów?

Ustaw hotel wśród roślin bogatych w pyłek, by przyciągnąć do niego nowych mieszkańców. Zagnieżdżą się w nim dzikie pszczoły – murarki oraz biedronki, złotooki i inne pożyteczne owady. Nie obawiaj się użądlenia, gdyż owady te są bardzo płochliwe i starają się nie zbliżać do ludzi.

Zbudowanie hotelu dla pożytecznych owadów wcale nie jest trudne i nie kosztuje dużo pracy, a efekty mogą być niezwykłe! Wystarczy odrobina miejsca w ogródku i trochę dobrych chęci. Wykorzystaj:

• nieheblowane i nieimpregnowane deski,
• rurki bambusowe, słomę, trzcinę
• cegły dziurawki,
• rurkowate łodygi np. malin, forsycji, 
• mech i trawę.
  
  

Jak zwabić owady do ogrodu?

Niektóre gatunki kwiatów doskonale przywabiają pszczoły i inne owady zapylające, warto więc stworzyć dla nich kolorowy zakątek. Dzięki kwiatom do ogrodu przylatywać będą także kolorowe motyle! Jeśli posadzisz kwiaty pszczoły i inne owady zapylające będą pamiętać Twój ogród i będą do niego często wracać, by zapylić też drzewa i krzewy owocowe oraz wiele gatunków warzyw.

Niektóre gatunki zapylaczy pojawiają się jedynie wiosną, inne latem, a jeszcze inne obecne są przez cały sezon. Dlatego ważne jest, by w ogrodzie stale coś kwitło. Wiele gatunków kwiatów sprawi, że rabata będzie wyglądała jak naturalna łąka, a pszczołom dostarczy nektaru i pyłku przez cały rok. Pamiętaj także, aby wybierać rodzime i pospolite gatunki oraz odmiany o pojedynczych kwiatach – są one znacznie bardziej atrakcyjne dla zapylaczy i tworzą więcej pyłku niż odmiany o kwiatach pełnych (niektóre z nich nie tworzą pyłku wcale).

Choć większość z nas uwielbia kolorowe motyle, to ich gąsienice cieszą się złą sławą – żarłocznych szkodników. Niestety – bez gąsienic nie będzie dorosłych motyli więc jeśli chcemy oglądać ich kolorowe postaci dorosłe musimy zaakceptować ich apetyt! Warto pamiętać, że wiele gąsienic motyli żeruje na pospolitych roślinach i chwastach – t.j. pokrzywa, oset, podbiał, łopian, wierzba, wiąz oraz warzywach takich jak sałata, koper, pietruszka czy kapusta.

Wybierając kwiaty na rabaty, postaraj się by były to rośliny miododajne, kwitnące o różnych terminach, o różnych kolorach i kształtach.

Warto wyznaczyć część ogrodu i stworzyć w nim motyli azyl. Powinien być to słoneczny i zaciszny zakątek, gdzie nie będziemy kosić trawy ani chwastów (i na stałe zapomnimy o stosowaniu chemii). Szybko powstanie naturalna łąka kwietna, do której możemy dosadzić także rośliny ozdobne, szczególnie uwielbiane przez motyle. Wabi je różnorodność, przyciągane są przez kolory i wzory, dlatego kolorach, takich jak różowy, pomarańczowy, żółty i fioletowy.

Rośliny najlepiej sadzić w dużych grupach, gdyż są wtedy atrakcyjniejsze dla motyli niż pojedyncze okazy. Owady szczególnie chętnie odwiedzają silnie pachnące kwiaty tj. jeżówka, rudbekia, lawenda, macierzanka, malwa, przetacznik, szałwia, mięta, lilak, firletka, słonecznik bulwiasty, dalia.

Niezbędną rośliną wabiącą motyle jest budleja – jej delikatny zapach przyciąga całe roje owadów, dlatego w wielu językach nazywana jest motylim krzewem.

Woda źródłem życia!

Nie ma większej zachęty dla zwierząt, niż oczko wodne. Woda jest niezbędna w każdym ogrodzie! Nie tylko ryby, żaby i inne wodne stworzenia jej potrzebują. Nawet najmniejsze źródełko przyciągnie do ogrodu roje owadów, ptaków i małych ssaków. Będziecie zaskoczeni jak wiele zwierząt codziennie gasi pragnienie w oczku wodnym. Stwórzcie więc w ogrodzie niewielki staw, a szybko się stanie sercem ogrodu i Waszym „oczkiem w głowie”. Spragnione jeże, po zaspokojeniu pragnienia ochoczo ruszą do pożerania ślimaków (pomrowów i ślimaków oskorupionych). Podobnie żaby i ropuchy są zażartymi wrogami ślimaków, różnych larw i chrząszczy, much i komarów.

Aby wodopój był bezpieczny dla zwierząt, warto by jeden z brzegów miał delikatny spadek, tak by zwierzęta mogły swobodnie wchodzić i wychodzić z wody. Warto też posadzić w nim rośliny o liściach pływających, z których skorzystają żaby i które pozwolą wydostać się z wody przypadkowo zatopionym owadom.

Rośliny wodne nie tylko uatrakcyjniają oczko wodne, ale wpływają też na zachowanie równowagi biologicznej w zbiorniku, natleniają wodę, osłaniają ją przed słońcem (szczególnie gatunki o dużych liściach) i dają schronienie zwierzętom. Potrzebują minimum 6 godzin słońca dziennie – warto o tym pamiętać planując umiejscowienie zbiornika w ogrodzie. Jeśli planujesz wpuścić do wody ryby to zbiornik musi mieć minimum 80 cm głębokości, najlepiej jeśli będzie to 150 cm. Dzięki temu nawet w czasie mroźnej zimy w niższych jego partiach woda nie będzie zamarzać.