Spis treści
Ogród jest domem dla ptaków
Ogrody stały się niezwykle ważnym miejscem życia dla ptaków, odkąd ich naturalne, dzikie terytoria występowania zaczęły zanikać. Populacja wielu gatunków spada i potrzeba każdej pomocy z naszej strony, by ta tendencja się odwróciła.
W ogrodach, w których ptaki znajdą mnóstwo pożywienia, budki lęgowe posłużą gatunkom, które zakładają gniazda we wgłębieniach, jak sikory, rudziki, mazurki i szpaki – nie tylko by mogły wychować potomstwo, lecz także jako schronienie na noc i w gorszą pogodę.
Jak zbudować domek dla ptaków?
Domek dla ptaków (nazywany także budką dla ptaków lub skrzynką lęgową) jest bardzo często mylony z karmnikiem dla ptaków, ma on jednak zupełnie inne przeznaczenie. Domek dla ptaków jest imitacją dziupli drzewa, zapewnia ochronę przed deszczem, wiatrem, chłodem i drapieżnikami. Przy odrobinie szczęście ptaki założą w nim swoje gniazda, złożą jaja i wychowają pisklęta.
Domek dla ptaków należy wykonać z drewna sosnowego lub świerkowego - będzie on naturalny więc ptaki będą chciały w nim zamieszkać. Domek dla ptaków powinien być wykonany z drewnianych desek, nie ze sklejek czy płyt wiórowych, gdyż "napuchną" już podczas pierwszych opadów deszczu. Deski nie powinny być heblowane. Poszczególne części należy zbić gwoźdźmi, nie sklejać.
Domek dla ptaków (a - widok ogólny, b – przekrój), rysunek pochodzi z książki Adama Słodowego, "Lubię majsterkować". |
Instrukcja budowy domku ptaków: krok po kroku
- wymiary domku dla ptaków ustalamy według wielkości ptaka, który ma w tym domku zamieszkać (wymiary domków dla różnych gatunków ptaków przedstawiono w tabeli poniżej),
- nie mościmy domku dla ptaków trawą czy liśćmi, gdyż ptaki zrobią to zdecydowanie lepiej,
- w ściance przedniej (5) należy wywiercić okrągły otwór wlotowy powinien mieć średnicę dostosowaną do konkretnego gatunku ptaka. Otwór wlotowy powinien być skierowany w stronę wschodnią lub południowo-wschodnią,
- należy pamiętać, że dno domku dla ptaków (7) powinno być wsunięte do wnętrza ścianek pionowych, aby woda nie podciekała do środka,
- wewnątrz domku dla ptaków należy przybić trójkątne listwy (6) okalające dno (7), aby usztywnić konstrukcję oraz listewkę (9) ułatwiające ptakom wychodzenie z gniazda,
- nie należy umieszczać "patyczka" przy otworze wlotowym, gdyż stanowi on dogodne oparcie dla drapieżnika,
- dach domku dla ptaków powinien być dłuższy niż ścianki, aby zimą nie zacinał do środka deszcz,
- w czasie zbijania dachu (3) ze ściankami pionowymi, gwoździe (2 i 4) wbijamy tylko częściowo, tak aby można je było wyjąć, aby oczyścić domek,
- do tylnej ścianki (8) należy przybić listwę (1), która będzie pomocna przy zawieszaniu domku na drzewie.
W zbudowanych przez nas domkach dla ptaków mogą zagnieździć się jedynie nieliczne gatunki. Dla każdego z nich domek musi mieć inne wymiary. W poniższej tabeli przedstawiamy wymiary domków dla ptaków:
Wymiary domków dla ptaków (cm) |
|||||
| Gatunek ptaka | A | B | C | D | E |
| Sikory, muchołówka żałobna i białoszyja, mazurek i wróbel | 3,5 | 15 | 13 | 27 | 25 |
| Szpak, pleszka, modraszka, sosnówka, kowalik | 5 - 5,5 | 20 | 15 | 38 | 35 |
| Kawka, dudek, siniak, kraska, szpak | 8 - 8,5 | 27 | 19 | 43 | 40 |
| Puszczyk, uszatka, pustułka | 12 - 15 | 33 | 30 | 55 | 52 |
| A: średnica otwory wlotowego, B: wys. zamieszczenia otworu wlotowego od dołu, C: długość dna, D: wysokość tylnej ścianki, E: wysokość przedniej ścianki. | |||||
Lokalizacja budki: gdzie zawiesić domek dla ptaków?
Wieszanie domku to bardzo przyjemny moment, ponieważ możemy oddać ptakom owoc naszej pracy. Warto pamiętać jednak o kilku zasadach, bo od tego gdzie powiesimy nasz domek zależeć będzie czy zamieszkają w nim ptaki i czy w spokoju będą się rozmnażać.
Domek dla ptaków powinien być zawieszony w miejscach lekko zacienionych, na odpowiedniej wysokości (około 4 metry), tak aby nie miały do niej dostępu zwierzęta domowe i drapieżniki. Należy go przytwierdzić do głównego pnia drzewa, a nie do gałęzi. Przymocowanie domku do drzewa musi być bardzo solidne, gdyż zamieszkają w nim ptaki i będą znosić gałązki i liście, więc jego ciężar będzie się powiększał. Dodatkowo podczas zimy domek będzie pokryty warstwą śniegu, która będzie bardzo ciężka.
|
Domki dla ptaków nie powinny być traktowane jako ozdoby ogrodu, ponieważ mają służyć ptakom, a nie człowiekowi. Domek dla ptaków powinien być jak najprostszy w budowie. Drewna nie należy impregnować ani malować (niemalowane wytrzyma nawet 5 lat). Ptaki czują zapach farb i lakierów o wiele dłużej niż ludzie. Kolorowy domek dla ptaków prawdopodobnie nigdy nie zostanie zamieszkany przez ptaki. |
Ptaki w sąsiedztwie ludzi
Domek dla ptaków nie powinien znajdować się zbyt blisko domu i miejsc w ogrodzie, gdzie spędzamy dużo czasu. Ptaki instynktownie wybierają miejsca oddalone od siedlisk ludzkich, tak aby mieć jak najwięcej spokoju. Jeżeli w ogrodzie będzie kilka domków dla ptaków najlepiej umieścić je w pewnej odległości od siebie. Ptaki niechętnie składają jaja w bliskim sąsiedztwie innych gniazd.
Minimalna odległość między domkami to 100 metrów, w przeciwnym razie ptaki i tak wyregulują swój terytorializm, zajmując co drugą lub co trzecią skrzynkę. Jeśli domek dla ptaków nie zostanie zasiedlony w ciągu dwóch kolejnych sezonów lęgowych, należy go przewiesić w inne miejsce.
Czyszczenie domków dla ptaków
Domki dla ptaków muszą być czyszczone po każdym sezonie lęgowym, gdyż ptaki nie usuwają starych gniazd ze skrzynek (w naturalnych dziuplach gniazda ulegają samoistnemu rozkładowi). Po kilku sezonach lęgowych ich nagromadzenie będzie powodować, że jaja i pisklęta znajdą się bardzo blisko otworu wlotowego, gdzie mogą łatwo stać się łupem drapieżnika. Czyszczenie domku dla ptaków powinno odbywać się corocznie jesienią lub zimą. Warto pamiętać, aby nie zaglądać do domku dla ptaków, kiedy są w nim pisklęta. Zapach człowieka może przestraszyć rodziców którzy porzucą gniazdo.
|
Od naszego czytelnika otrzymaliśmy kilka uwag i wskazówek do tekstu. Są BARDZO cenne, dlatego zamieszczamy je poniżej. Kilka uwag praktyka o budowie domków lęgowych i ich zawieszania1. W tekście powinna być mowa także o tym, że najbardziej stabilna jest ściana budynków – i zawieszanie budek o ile nie mamy do dyspozycji pni wysokich drzew (a stabilne są tylko pnie takich właśnie drzew) – jest nawet bezpieczniejsze gdy drabina opiera się o ścianę. Najlepiej aby to była ściana od strony wschodniej – ale jeśli takiej możliwości nie ma – to może być każda inna strona świata. Ptakom w środowisku zmienionym przez człowieka brakuje miejsc do zakładania gniazda – więc z reguły wykorzystują każdą możliwość którą im stworzymy. 2. Deski użyte do wykonania budek powinny być grubości minimum 2 cm – to chroni przed przegrzaniem wnętrza przez świecące słońce. 3. Listwa do mocowania budki powinna być wykonana z mocnego drewna liściastego aby wiatr nie wyrwał przymocowanej do niej budki. 4. Czyszczenie budki nie jest konieczne co roku (jak jest napisane w tekście) – po pierwszym roku na dnie pozostaje mniej niż 2,5 cm starego budulca z gniazda, więc czyszczenie co 3-4 lata wystarczy. Aby ułatwić czyszczenie budki – najlepiej przednią ścianę z otworem wykonać tak aby dolna cześć ścianki była połączona zawiasem z górną (górna część z otworem wlotowym) – dzięki czemu dolna część może być łatwo odchylana w celu wyczyszczenia dna domku. Oczywiście dolna część musi być po tej czynności zablokowana śrubą lub odpowiednio zakrzywionym gwoździem. Wiosną 2015 roku zawiesiłem w promieniu 20 metrów (dziesięć metrów od domu) pięć budek dla szpaków - wszystkie zostały zasiedlone w ciągu miesiąca. Literatura mówi, że szpaki są bardzo towarzyskie i nie przeszkadza im bliskość innych par wysiadujących i karmiących swoje potomstwo. Z sikorkami podobno jest inaczej - ale dopiero w tym roku zawieszę budki o małym otworze wlotowym (3 cm) i będę miał własne doświadczenia. Budki na fotografiach powyżej nie mają na daszkach osłony w postaci odpornego na deszcz pokrycia - najłatwiejsze jest przymocowanie płyt z textolitu, pleksy lub innych tworzyw odpornych na działanie słońca, bardziej pracochłonne jest umocowanie papy. Jeśli daszek będzie wodoodporny - to budka dla ptaszków jest niemal tak samo trwała jak nasz dom. Żeby cieszyć się towarzystwem ćwierkających gromadek ptaków - powinniśmy zadbać nie tylko o dziuplaki - również dla wróbli, kosów, kopciuszków i innych nie-dziuplaków można tworzyć półki lęgowe. Jeśli mamy miejsce pod okapem dachów to bez daszku, jeśli nie mamy miejsca dachem – to półki lęgowe muszą być z daszkiem. Zdzisław Smolak |
Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: Mak Media/GAP Gardens
Jesienne kwiaty 
Dzikie zwierzęta 
Ochrona przed mrozem 
Iglaki 
Owoce 
Warzywa 
Trawy ozdobne 
Ptaki 
Filmy ogrodnicze 
