Jesienne vademecum ogrodnika | Ostatnie prace przed zimowym odpoczynkiem

Jesienne vademecum ogrodnika, fot. Manfred Richter - Pixabay

Jesień w ogrodzie jest bardzo pracowita – ogrodnicy muszą w tym okresie zakasywać rękawy pomimo nie zawsze przyjemnej aury. Pamiętajmy jednak, że dla roślin to okres newralgiczny do tego, aby w następnym sezonie jak najpiękniej zdobić nasz ogród!

W naszym vademecum znajdziesz informacje co dokładnie robić w swoim ogrodzie w październiku, listopadzie i grudniu. Dowiedz się i zaplanuj pracę: w warzywniku i sadzie, na trawniku, z bylinami i kwiatami, przy drzewach i krzewach oraz w oczku wodnym!

Posłuchaj
00:00
Najnowszy numer
Gardeners' World - Edycja Polska Gardeners' World - Edycja Polska
przejrzyj
Gardeners' World - Edycja Polska
70
Spis treści
Prace ogrodowe w październiku Prace ogrodowe w listopadzie Prace ogrodowe w grudniu

Czy Twój ogród jest gotowy na nadejście zimy?

Jesień to czas, kiedy natura przygotowuje się do odpoczynku, ale dla ogrodników to okres intensywnej pracy i planowania. W tym artykule dowiesz się, jak zadbać o rośliny przed pierwszymi przymrozkami, które gatunki sadzić jesienią, a także jakie prace należy wykonać, by wiosną cieszyć się bujnym i zdrowym ogrodem. Odkryj sprawdzone metody pielęgnacji i przygotowania ogrodu do zimy, które pomogą Ci uniknąć wiosennych niespodzianek i zapewnią roślinom najlepsze warunki do wzrostu.

Jesienne prace w ogrodzie:
PAŹDZIERNIK

W październiku, kiedy to złota polska jesień rozpościera swoje barwy, ogród zaczyna przygotowywać się do nadchodzącego spoczynku. To miesiąc pełen zmian, w którym ostatnie ciepłe dni przeplatają się z chłodnymi porankami. W tym czasie ogrodnicy są świadkami ostatnich akordów kwitnienia oraz dojrzewania owoców, które trzeba zebrać przed pierwszymi przymrozkami. To również idealny moment na to, aby zabezpieczyć rośliny przed zimą i zaplanować prace, które zapewnią im optymalne warunki do przetrwania.

Co robić w warzywniku i sadzie w październiku

  • To dobry termin na sadzenie drzew i krzewów z odkrytym korzeniem. Posadzone rośliny trzeba regularnie podlewać. U gatunków wrażliwych na mróz warto dodatkowo usypać kopczyki z ziemi.
  • Wiele gatunków wciąż dostarcza nam plonów. W sadzie są to m.in. późne odmiany jabłoni, grusz i śliw a w warzywniku – sałata, dynie, cukinie, kapustne, marchew, itd.
  • Sad wymaga systematycznego przeprowadzania różnych prac porządkowych. Przede wszystkim należy systematycznie grabić liście i usuwać z roślin zaschnięte owoce. Oprócz tego można już zdemontować pułapki na szkodniki. Zaleca się założyć osłony na pnie drzew. Warto również sprawdzić w tym okresie szczelność ogrodzenia.
  • Jeśli we wrześniu wysiane były warzywa na zbiór jesienny, grządki zaleca się przykryć tunelem foliowym.
  • Miejsca po zbiorze warzyw należy uprzątnąć i przekopać. Aby niezagospodarowane stanowiska nie zarastały chwastami można wysiać rośliny na nawóz zielony.
  • Niektóre gatunki, np.: endywię, warto wybielić. W tym celu poszczególne warzywa należy przykryć pojemnikami nieprzepuszczającymi światła na 7-10 dni przed planowanym zbiorem.

Jak pielęgnować trawnik w październiku

  • Październik jest dobrym miesiącem na zakładanie trawnika. Można to zrobić na dwa sposoby – wysiać nasiona (dwukrotny siew – krzyżowo) lub ułożyć trawnik z rolki. Drugi sposób jest znacznie szybszy, ale jednocześnie droższy.
  • Trawę na bieżąco trzeba kosić, oprócz tego trawnik oczyszcza się z liści i innych odpadów.
  • Przed końcem października powinno się zaprzestać stosowania nawozów mineralnych. Późniejsze dokarmianie (szczególnie nawozami azotowymi) zmniejsza odporność trawy na mróz i inne czynniki.
  • Na początku jesieni warto napowietrzyć darń wykonując aerację trawnika.

Co robić z bylinami i kwiatami w październiku

  • Wiele roślin cebulowych i bulwiastych wymaga przeniesienia do pomieszczenia przed nadejściem zimy. Z popularnych gatunków warto wymienić popularne dalie, mieczyki i fiołki alpejskie.
  • Można wysadzać do gruntu cebule mrozoodpornych roślin kwitnących wczesną wiosną (przebiśniegi, krokusy, szafirki). Warto używać ażurowych koszyczków – wtedy cebule mają ochronę przed szkodnikami, zniszczeniami mechanicznymi i są łatwiejsze do zlokalizowania po zakończeniu okresu wegetacyjnego.
  • Byliny po przekwitnięciu można ściąć tuż przy ziemi. W przypadku gatunków nie w pełni mrozoodpornych z wykonaniem zabiegu lepiej poczekać do wiosny.
  • Rośliny jednoroczne po przekwitnięciu można usunąć (o ile nie zamierzamy zebrać z nich dojrzałych nasion).
  • Wieloletnie rośliny balkonowe powinny zostać przeniesione do pomieszczenia (plekantrusy, pelargonie, begonie, fuksje) .

Jak pielęgnować drzewa i krzewy w październiku

  • Można sadzić drzewa i krzewy ozdobne z nagim korzeniem (podobnie jak gatunki dostarczające jadalnych owoców). Do listopada powinno się zakończyć nawożenie mineralne.
  • W październiku można jeszcze stosować nawozy jesienne, charakteryzujące się niską zawartością azotu.
  • Pod koniec października warto okryć rośliny wrażliwe na mróz (magnolia, hortensje, budleje, niektóre powojniki).

Co robić w oczku wodnym w październiku

  • Oczka wodne należy regularnie oczyszczać z zalegających odpadów roślinnych i nieorganicznych. Zaleca się także prowadzić regularną walkę z glonami.
  • Niektóre rośliny (te wrażliwe na mróz) należy przenieść do zbiorników z wodą znajdujących się w pomieszczeniu. Jest to szczególnie istotne w przypadku małych i płytkich oczek wodnych.
  • Jeśli październik jest ciepły, wciąż można dokarmiać ryby. Przy spadku temperatury poniżej 12°C powinno się jednakże zaprzestać karmienia.
  • Wyjmujemy z wody akcesoria oczka wodnego, np.: pompy, można wyjąć i oczyścić.

Jesienne prace w ogrodzie:
LISTOPAD

Listopad to miesiąc, kiedy przyroda definitywnie szykuje się do zimowego odpoczynku. Dni stają się coraz krótsze, a temperatura spada, co jest sygnałem dla ogrodników do wykonania ostatnich prac przed zimą. To czas, aby skupić się na ochronie roślin przed nadchodzącym chłodem, zabezpieczyć systemy nawadniające i zastanowić się nad tym, jak wykorzystać opadłe liście. W listopadzie ważne jest, aby nie zapomnieć o odpowiednim przygotowaniu ogrodu do sezonu zimowego, co umożliwi jego szybki i zdrowy rozwój wiosną.

Co robić w warzywniku i sadzie w listopadzie

  • To ostatni dzwonek na sadzenie drzew i krzewów z odkrytym korzeniem. Po posadzeniu rośliny trzeba solidnie podlać a wokół pni usypać kopczyki, które ochronią korzenie przed mrozem.
  • Podłoże w warzywniaku lub sadzie może wymagać wapnowania. Trzeba sprawdzić pH gleby, np.: używając miernika. Jeśli podłoże jest zbyt kwaśne, należy go wzbogacić nawozami wapniowymi.
  • W sadzie powinno się przeprowadzić lustrację drzew i krzewów. Jeśli odnajdziemy ślady chorób bądź szkodników, należy zastosować odpowiednie preparaty. W tym okresie dużym problemem mogą być choroby grzybowe.
  • U malin letnich warto usunąć dwuletnie pędy, które nie będą już owocować. Oprócz tego wycina się nadmiar pędów tegorocznych, pędy chore, uszkodzone lub wychodzące poza rzędy. W przypadku malin jesiennych wycina się jednoroczne pędy – tuż po zbiorze.
  • Na początku miesiąca można wysiać mrozoodporne gatunki warzyw na zbiór wiosenny. Należą do nich: pietruszka, marchew, koper, szpinak i cebula (specjalne zimowe odmiany). Nasiona należy przykryć nieco grubszą warstwą gleby niż przy tradycyjnym, wiosennym siewie.
  • W pomieszczeniach można rozpocząć pędzenie niektórych warzyw (pietruszka, szczypiorek, cebula). Dzięki temu będziemy mieli świeżą zieleninę zawsze pod ręką.
  • Po zakończonych zbiorach należy oczyścić stanowiska w warzywniaku, tunelu foliowym czy szklarni. Konstrukcje mogą wymagać konserwacji – warto zająć się tym przed nadejściem zimy.
  • W tym okresie warto zastosować nawozy organiczne, np.: obornik. Należy go dokładnie przekopać i wymieszać z glebą.

Redakcja poleca
0 Keramzyt ogrodniczy - 2 l
Keramzyt ogrodniczy - 2 l
1 Nawóz jesienny do tui – 8 kg | Target
Nawóz jesienny do tui – 8 kg | Target
2 P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
3 Mydło ogrodnicze potasowe z czosnkiem  500 ml - Himal
Mydło ogrodnicze potasowe z czosnkiem 500 ml - Himal
4 Osłonka doniczka misa Ø330 mm Roma – biała – Lamela
Osłonka doniczka misa Ø330 mm Roma – biała – Lamela
5 Stacja pogodowa elektroniczna – czarna
Stacja pogodowa elektroniczna – czarna

Jak pielęgnować trawnik w listopadzie

  • Na początku listopada można jeszcze po raz ostatni skosić trawę. Niemniej koszenie powinno być wykonane dość wysoko. Zbyt nisko ścięta trawa może chorować i przemarzać zimą. Systematycznie należy grabić liście z trawnika.
  • Powinno się zadbać o brzegi trawnika. Angielski kant należy wyrównać z pomocą szpadla. Brzegi z kamienia lub innego materiału wymagają natomiast oczyszczenia z darni i niepożądanych roślin.
  • Osoby stosujące sól na ścieżkach i chodnikach powinny rozważyć inne, bardziej przyjazne dla zieleni opcje. Wspomniane rozwiązanie to bomba, która powoduje obumieranie roślin, w tym trawy.

Co robić z bylinami i kwiatami w listopadzie

  • Pędy roślin jednorocznych, dwuletnich i bylin z reguły są wycinane po przekwitnięciu. Część z nich warto jednak pozostawić, bowiem nasiona roślin są pokarmem dla ptaków.
  • Byliny wrażliwe na mróz należy okryć stosując warstwę ściółki (np.: z gałęzi iglaków bądź liści).
  • W pomieszczeniu można pędzić tulipany. Cebule wysadza się do szerokich pojemników i przenosi do ciemnego, chłodnego pomieszczenia. Co pewien czas należy je podlewać. Po 8-10 tygodniach donice można przenieść w cieplejsze miejsce. Pędzenie tulipanów znacznie przyśpieszy termin kwitnienia.

Jak pielęgnować drzewa i krzewy w listopadzie

  • Przez cały okres należy regularnie podlewać drzewa i krzewy. Zapobiegniemy w ten sposób suszy fizjologicznej. Zjawisko występuje, gdy woda wyparowuje z roślin a korzenie nie są w stanie zrekompensować ubytków z zamarzniętej gleby. Całoroczne podlewanie jest kluczowym zabiegiem u zimozielonych roślin liściastych oraz iglaków.
  • Gatunki wrażliwe na mróz warto okryć – jeśli nie wykonaliśmy zabiegu do tej pory. Podłoże wokół pni można ściółkować, wykorzystując liście, igliwie lub korę.
  • Korony iglaków warto podwiązać sznurem, aby zmniejszyć ryzyko zalegania na nich śniegu. Grube pokrywy śniegu i lodu powodują wyginanie i łamanie pędów.
  • Korony róż piennych i pnących wymagają ochrony – można użyć słomianych chochołów lub agrowłókniny. Osłony u róż zakłada się jednak po odnotowaniu pierwszych mrozów.
  • Można przygotowywać zdrewniałe sadzonki krzewów liściastych (np.: ligustru i jaśminowca).

Co robić w oczku wodnym w listopadzie

  • W listopadzie wykonuje się zwykle ostatnie oczyszczanie w oczku wodnym. Można wymienić część wody.
  • Należy wyjąć ze zbiornika pompy i filtry. Trzeba je oczyścić z glonów, mułu i innych zanieczyszczeń. Pompy powinny być przechowywane w pomieszczeniu w pojemniku z wodą.
  • Na powierzchni oczka wodnego zaleca się umieścić specjalny pływak. Zapobiegnie on zamarzaniu powietrzni lustra wodnego. To ograniczy ryzyko niedotlenienia ryb i gnicia roślin.
  • Ryby w mniejszych oczkach wodnych powinny być wyłowione i przeniesione do pomieszczenia – do akwariów.

Jesienne prace w ogrodzie:
GRUDZIEŃ

Grudzień to miesiąc, kiedy ogród zanurza się w zimowym śnie. Krótkie dni i długie noce sprzyjają refleksji i planowaniu przyszłych działań ogrodniczych. Choć prace w ogrodzie są już ograniczone, to nadal istnieją zadania do wykonania, takie jak kontrola zabezpieczeń przed mrozem czy planowanie przyszłorocznych nasadzeń. To również doskonały czas na konserwację narzędzi ogrodowych i cieszenie się zimowym urokiem ogrodu, który nawet bez bujnej zieleni i kwiatów, potrafi zachwycać swoją spokojną atmosferą.

 
Co robić w warzywniku i sadzie w grudniu
  • Warto co pewien czas sprawdzać stan ogrodzenia i osłon przed gryzoniami. W razie potrzeby należy „załatać” ubytki.
  • Pnie drzew i pędy mogą być także podgryzane przez np. sarny. Aby je odstraszyć można przywieszać na roślinach mydła toaletowe (1 mydło na drzewo lub krzew).
  • Miejsca zniszczeń powinno się zabezpieczyć maścią ogrodniczą, np.: Funabenem. Grubsze pnie drzew wymagają bielenia. Naniesienie na nie białej, gęstej substancji (np.: z wapna) ochroni rośliny przed zgorzelinami mrozowymi.
  • W piwnicy można sprawdzić stan przechowywanych owoców i warzyw. Jeśli są nadgniłe, trzeba je usunąć – aby nie roznosiły chorób.
  • Wciąż zbiera się jeszcze liście roszponki i jarmużu.

Jak pielęgnować trawnik w grudniu

  • Odśnieżając chodniki należy pamiętać, aby nie składować śniegu na trawniku. O ile często naturalne warstwy chronią roślinność przed mrozem, o tyle jego nadmiar może powodować tworzenie się niekorzystnych pokryw lodowo-śniegowych.
  • W miarę możliwości staramy się nie udeptywać śniegu na trawniku. Jeśli jest to robione nagminnie, pomiędzy śniegiem a trawą mogą powstać warunki beztlenowe. Rezultatem może być obumieranie trawy i występowanie chorób grzybowych.

Co robić z bylinami i kwiatami w grudniu

  • Należy sprawdzać stan ściółki, która chroni byliny przed mrozem. Podobnie jak przy drzewach i krzewach, nie powinno się usuwać zalegającego śniegu.

Jak pielęgnować drzewa i krzewy w grudniu

  • Większość prac w grudniu przy drzewach i krzewach sprowadza się do strząsania śniegu, który może powodować wyginanie i łamanie pędów.
  • Zalegający śnieg pod koroną drzew i krzewów warto pozostawić. To naturalna bariera ochronna.
  • W przypadku krzewów uprawianych na balkonie lub tarasie trzeba dodatkowo osłonić pojemniki. Donice można owinąć folią bąbelkową lub przytwierdzić do nich płyty styropianowe.
  • W ciepłe i słoneczne dni należy podlewać rośliny zimozielone.

Co robić w oczku wodnym w grudniu

  • Należy pilnować, aby lód nie pokrył całej powierzchni oczka wodnego. Warto wykorzystać do tego styropianowy pływak lub pływającą grzałkę. Umieszcza się je jeszcze przed nadejściem mrozów.
  • Jeśli oczko wodne zamarznie można wywiercić przeręble.

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Manfred Richter/Pixabay

 

Obserwuj
Autor
Michał Mazik Michał Mazik

Piszący ogrodnik, autor artykułów, kalendarzy i poradników ogrodniczych.

Artykuły autora Wszyscy autorzy
Tematy
Więcej na ten temat
Jak zaprojektować ogród online? Sprawdź darmowy program
Komentarze

Zobacz nasz
Sklep ogrodniczy
sprawdź ofertę
Sklep Zielony Ogródek
To się przyda
Zestaw: 3 x P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
Zestaw: 3 x P-Drakol, mikrobiologiczna regeneracja – 20 g
Nawóz z Pokrzywy, Organiczny Płynny – 500 ml
Nawóz z Pokrzywy, Organiczny Płynny – 500 ml
Kretołap + Wkłady + Czujnik – Zestaw Do Zwalczania Kreta | Target
Kretołap + Wkłady + Czujnik – Zestaw Do Zwalczania Kreta | Target
Preparat oczyszczający i udrażniający oczyszczalnie przydomowe i szamba – 2.5 kg | Target
Preparat oczyszczający i udrażniający oczyszczalnie przydomowe i szamba – 2.5 kg | Target
Czosnek 'Ambassador' – 1 szt
Czosnek 'Ambassador' – 1 szt
Kostrzewa sina – niebieska trawa - 15 szt. pakiet
Kostrzewa sina – niebieska trawa - 15 szt. pakiet
Mączka Bazaltowa – 3 kg
Mączka Bazaltowa – 3 kg
Nawóz jesienny uniwersalny – 10 kg Sumin
Nawóz jesienny uniwersalny – 10 kg Sumin
Kompost Granulowany – 10 l | Florovit
Kompost Granulowany – 10 l | Florovit
Tagi
Najnowsze treści
Nawożenie kaktusów – jak często i czym najlepiej zasilać? Suchy strumień w ogrodzie. Gdzie i jak go zbudować krok po kroku Co zamiast ziemi do doniczki? Podłoże bez ziemi. Czym jest i jak zrobić samemu? Choroby modrzewi – objawy, zapobieganie i zwalczanie Jesienne podlewanie roślin – nie lekceważ tego obowiązku! Jak zbierać chrzan? Nie przegap idealnego momentu W innym świetle – świetne pomysły na nastrojowy ogród nocą Wino z winogron – zobacz, jak je zrobić krok po kroku Domowe nawozy do sukulentów? Zrób je sama, używając 3 prostych składników