Jesienne vademecum ogrodnika | Ostatnie prace przed zimowym odpoczynkiem

Czy Twój ogród jest gotowy na nadejście zimy?

Jesień to czas, kiedy natura przygotowuje się do odpoczynku, ale dla ogrodników to okres intensywnej pracy i planowania. W tym artykule dowiesz się, jak zadbać o rośliny przed pierwszymi przymrozkami, które gatunki sadzić jesienią, a także jakie prace należy wykonać, by wiosną cieszyć się bujnym i zdrowym ogrodem. Odkryj sprawdzone metody pielęgnacji i przygotowania ogrodu do zimy, które pomogą Ci uniknąć wiosennych niespodzianek i zapewnią roślinom najlepsze warunki do wzrostu.

Jesienne prace w ogrodzie:
PAŹDZIERNIK

W październiku, kiedy to złota polska jesień rozpościera swoje barwy, ogród zaczyna przygotowywać się do nadchodzącego spoczynku. To miesiąc pełen zmian, w którym ostatnie ciepłe dni przeplatają się z chłodnymi porankami. W tym czasie ogrodnicy są świadkami ostatnich akordów kwitnienia oraz dojrzewania owoców, które trzeba zebrać przed pierwszymi przymrozkami. To również idealny moment na to, aby zabezpieczyć rośliny przed zimą i zaplanować prace, które zapewnią im optymalne warunki do przetrwania.

Co robić w warzywniku i sadzie w październiku

• To dobry termin na sadzenie drzew i krzewów z odkrytym korzeniem. Posadzone rośliny trzeba regularnie podlewać. U gatunków wrażliwych na mróz warto dodatkowo usypać kopczyki z ziemi.
• Wiele gatunków wciąż dostarcza nam plonów. W sadzie są to m.in. późne odmiany jabłoni, grusz i śliw a w warzywniku – sałata, dynie, cukinie, kapustne, marchew, itd.
• Sad wymaga systematycznego przeprowadzania różnych prac porządkowych. Przede wszystkim należy systematycznie grabić liście i usuwać z roślin zaschnięte owoce. Oprócz tego można już zdemontować pułapki na szkodniki. Zaleca się założyć osłony na pnie drzew. Warto również sprawdzić w tym okresie szczelność ogrodzenia.
• Jeśli we wrześniu wysiane były warzywa na zbiór jesienny, grządki zaleca się przykryć tunelem foliowym.
• Miejsca po zbiorze warzyw należy uprzątnąć i przekopać. Aby niezagospodarowane stanowiska nie zarastały chwastami można wysiać rośliny na nawóz zielony.
• Niektóre gatunki, np.: endywię, warto wybielić. W tym celu poszczególne warzywa należy przykryć pojemnikami nieprzepuszczającymi światła na 7-10 dni przed planowanym zbiorem.

Jak pielęgnować trawnik w październiku

• Październik jest dobrym miesiącem na zakładanie trawnika. Można to zrobić na dwa sposoby – wysiać nasiona (dwukrotny siew – krzyżowo) lub ułożyć trawnik z rolki. Drugi sposób jest znacznie szybszy, ale jednocześnie droższy.
• Trawę na bieżąco trzeba kosić, oprócz tego trawnik oczyszcza się z liści i innych odpadów.
• Przed końcem października powinno się zaprzestać stosowania nawozów mineralnych. Późniejsze dokarmianie (szczególnie nawozami azotowymi) zmniejsza odporność trawy na mróz i inne czynniki.
• Na początku jesieni warto napowietrzyć darń wykonując aerację trawnika.

Co robić z bylinami i kwiatami w październiku

• Wiele roślin cebulowych i bulwiastych wymaga przeniesienia do pomieszczenia przed nadejściem zimy. Z popularnych gatunków warto wymienić popularne dalie, mieczyki i fiołki alpejskie.
• Można wysadzać do gruntu cebule mrozoodpornych roślin kwitnących wczesną wiosną (przebiśniegi, krokusy, szafirki). Warto używać ażurowych koszyczków – wtedy cebule mają ochronę przed szkodnikami, zniszczeniami mechanicznymi i są łatwiejsze do zlokalizowania po zakończeniu okresu wegetacyjnego.
• Byliny po przekwitnięciu można ściąć tuż przy ziemi. W przypadku gatunków nie w pełni mrozoodpornych z wykonaniem zabiegu lepiej poczekać do wiosny.
• Rośliny jednoroczne po przekwitnięciu można usunąć (o ile nie zamierzamy zebrać z nich dojrzałych nasion).
• Wieloletnie rośliny balkonowe powinny zostać przeniesione do pomieszczenia (plekantrusy, pelargonie, begonie, fuksje) .

Jak pielęgnować drzewa i krzewy w październiku

• Można sadzić drzewa i krzewy ozdobne z nagim korzeniem (podobnie jak gatunki dostarczające jadalnych owoców). Do listopada powinno się zakończyć nawożenie mineralne.
• W październiku można jeszcze stosować nawozy jesienne, charakteryzujące się niską zawartością azotu.
• Pod koniec października warto okryć rośliny wrażliwe na mróz (magnolia, hortensje, budleje, niektóre powojniki).

Co robić w oczku wodnym w październiku

• Oczka wodne należy regularnie oczyszczać z zalegających odpadów roślinnych i nieorganicznych. Zaleca się także prowadzić regularną walkę z glonami.
• Niektóre rośliny (te wrażliwe na mróz) należy przenieść do zbiorników z wodą znajdujących się w pomieszczeniu. Jest to szczególnie istotne w przypadku małych i płytkich oczek wodnych.
• Jeśli październik jest ciepły, wciąż można dokarmiać ryby. Przy spadku temperatury poniżej 12°C powinno się jednakże zaprzestać karmienia.
• Wyjmujemy z wody akcesoria oczka wodnego, np.: pompy, można wyjąć i oczyścić.

Jesienne prace w ogrodzie:
LISTOPAD

Listopad to miesiąc, kiedy przyroda definitywnie szykuje się do zimowego odpoczynku. Dni stają się coraz krótsze, a temperatura spada, co jest sygnałem dla ogrodników do wykonania ostatnich prac przed zimą. To czas, aby skupić się na ochronie roślin przed nadchodzącym chłodem, zabezpieczyć systemy nawadniające i zastanowić się nad tym, jak wykorzystać opadłe liście. W listopadzie ważne jest, aby nie zapomnieć o odpowiednim przygotowaniu ogrodu do sezonu zimowego, co umożliwi jego szybki i zdrowy rozwój wiosną.

Co robić w warzywniku i sadzie w listopadzie

• To ostatni dzwonek na sadzenie drzew i krzewów z odkrytym korzeniem. Po posadzeniu rośliny trzeba solidnie podlać a wokół pni usypać kopczyki, które ochronią korzenie przed mrozem.
• Podłoże w warzywniaku lub sadzie może wymagać wapnowania. Trzeba sprawdzić pH gleby, np.: używając miernika. Jeśli podłoże jest zbyt kwaśne, należy go wzbogacić nawozami wapniowymi.
• W sadzie powinno się przeprowadzić lustrację drzew i krzewów. Jeśli odnajdziemy ślady chorób bądź szkodników, należy zastosować odpowiednie preparaty. W tym okresie dużym problemem mogą być choroby grzybowe.
• U malin letnich warto usunąć dwuletnie pędy, które nie będą już owocować. Oprócz tego wycina się nadmiar pędów tegorocznych, pędy chore, uszkodzone lub wychodzące poza rzędy. W przypadku malin jesiennych wycina się jednoroczne pędy – tuż po zbiorze.
• Na początku miesiąca można wysiać mrozoodporne gatunki warzyw na zbiór wiosenny. Należą do nich: pietruszka, marchew, koper, szpinak i cebula (specjalne zimowe odmiany). Nasiona należy przykryć nieco grubszą warstwą gleby niż przy tradycyjnym, wiosennym siewie.
• W pomieszczeniach można rozpocząć pędzenie niektórych warzyw (pietruszka, szczypiorek, cebula). Dzięki temu będziemy mieli świeżą zieleninę zawsze pod ręką.
• Po zakończonych zbiorach należy oczyścić stanowiska w warzywniaku, tunelu foliowym czy szklarni. Konstrukcje mogą wymagać konserwacji – warto zająć się tym przed nadejściem zimy.
• W tym okresie warto zastosować nawozy organiczne, np.: obornik. Należy go dokładnie przekopać i wymieszać z glebą.

Jak pielęgnować trawnik w listopadzie

• Na początku listopada można jeszcze po raz ostatni skosić trawę. Niemniej koszenie powinno być wykonane dość wysoko. Zbyt nisko ścięta trawa może chorować i przemarzać zimą. Systematycznie należy grabić liście z trawnika.
• Powinno się zadbać o brzegi trawnika. Angielski kant należy wyrównać z pomocą szpadla. Brzegi z kamienia lub innego materiału wymagają natomiast oczyszczenia z darni i niepożądanych roślin.
• Osoby stosujące sól na ścieżkach i chodnikach powinny rozważyć inne, bardziej przyjazne dla zieleni opcje. Wspomniane rozwiązanie to bomba, która powoduje obumieranie roślin, w tym trawy.

Co robić z bylinami i kwiatami w listopadzie

• Pędy roślin jednorocznych, dwuletnich i bylin z reguły są wycinane po przekwitnięciu. Część z nich warto jednak pozostawić, bowiem nasiona roślin są pokarmem dla ptaków.
• Byliny wrażliwe na mróz należy okryć stosując warstwę ściółki (np.: z gałęzi iglaków bądź liści).
• W pomieszczeniu można pędzić tulipany. Cebule wysadza się do szerokich pojemników i przenosi do ciemnego, chłodnego pomieszczenia. Co pewien czas należy je podlewać. Po 8-10 tygodniach donice można przenieść w cieplejsze miejsce. Pędzenie tulipanów znacznie przyśpieszy termin kwitnienia.

Jak pielęgnować drzewa i krzewy w listopadzie

• Przez cały okres należy regularnie podlewać drzewa i krzewy. Zapobiegniemy w ten sposób suszy fizjologicznej. Zjawisko występuje, gdy woda wyparowuje z roślin a korzenie nie są w stanie zrekompensować ubytków z zamarzniętej gleby. Całoroczne podlewanie jest kluczowym zabiegiem u zimozielonych roślin liściastych oraz iglaków.
• Gatunki wrażliwe na mróz warto okryć – jeśli nie wykonaliśmy zabiegu do tej pory. Podłoże wokół pni można ściółkować, wykorzystując liście, igliwie lub korę.
• Korony iglaków warto podwiązać sznurem, aby zmniejszyć ryzyko zalegania na nich śniegu. Grube pokrywy śniegu i lodu powodują wyginanie i łamanie pędów.
• Korony róż piennych i pnących wymagają ochrony – można użyć słomianych chochołów lub agrowłókniny. Osłony u róż zakłada się jednak po odnotowaniu pierwszych mrozów.
• Można przygotowywać zdrewniałe sadzonki krzewów liściastych (np.: ligustru i jaśminowca).
  
  

Co robić w oczku wodnym w listopadzie

• W listopadzie wykonuje się zwykle ostatnie oczyszczanie w oczku wodnym. Można wymienić część wody.
• Należy wyjąć ze zbiornika pompy i filtry. Trzeba je oczyścić z glonów, mułu i innych zanieczyszczeń. Pompy powinny być przechowywane w pomieszczeniu w pojemniku z wodą.
• Na powierzchni oczka wodnego zaleca się umieścić specjalny pływak. Zapobiegnie on zamarzaniu powietrzni lustra wodnego. To ograniczy ryzyko niedotlenienia ryb i gnicia roślin.
• Ryby w mniejszych oczkach wodnych powinny być wyłowione i przeniesione do pomieszczenia – do akwariów.

Jesienne prace w ogrodzie:
GRUDZIEŃ

• Warto co pewien czas sprawdzać stan ogrodzenia i osłon przed gryzoniami. W razie potrzeby należy „załatać” ubytki.
• Pnie drzew i pędy mogą być także podgryzane przez np. sarny. Aby je odstraszyć można przywieszać na roślinach mydła toaletowe (1 mydło na drzewo lub krzew).
• Miejsca zniszczeń powinno się zabezpieczyć maścią ogrodniczą, np.: Funabenem. Grubsze pnie drzew wymagają bielenia. Naniesienie na nie białej, gęstej substancji (np.: z wapna) ochroni rośliny przed zgorzelinami mrozowymi.
• W piwnicy można sprawdzić stan przechowywanych owoców i warzyw. Jeśli są nadgniłe, trzeba je usunąć – aby nie roznosiły chorób.
• Wciąż zbiera się jeszcze liście roszponki i jarmużu.
  
  

Jak pielęgnować trawnik w grudniu

• Odśnieżając chodniki należy pamiętać, aby nie składować śniegu na trawniku. O ile często naturalne warstwy chronią roślinność przed mrozem, o tyle jego nadmiar może powodować tworzenie się niekorzystnych pokryw lodowo-śniegowych.
• W miarę możliwości staramy się nie udeptywać śniegu na trawniku. Jeśli jest to robione nagminnie, pomiędzy śniegiem a trawą mogą powstać warunki beztlenowe. Rezultatem może być obumieranie trawy i występowanie chorób grzybowych.

Co robić z bylinami i kwiatami w grudniu

• Należy sprawdzać stan ściółki, która chroni byliny przed mrozem. Podobnie jak przy drzewach i krzewach, nie powinno się usuwać zalegającego śniegu.
  
  

Jak pielęgnować drzewa i krzewy w grudniu

• Większość prac w grudniu przy drzewach i krzewach sprowadza się do strząsania śniegu, który może powodować wyginanie i łamanie pędów.
• Zalegający śnieg pod koroną drzew i krzewów warto pozostawić. To naturalna bariera ochronna.
• W przypadku krzewów uprawianych na balkonie lub tarasie trzeba dodatkowo osłonić pojemniki. Donice można owinąć folią bąbelkową lub przytwierdzić do nich płyty styropianowe.
• W ciepłe i słoneczne dni należy podlewać rośliny zimozielone.
  
  

Co robić w oczku wodnym w grudniu

• Należy pilnować, aby lód nie pokrył całej powierzchni oczka wodnego. Warto wykorzystać do tego styropianowy pływak lub pływającą grzałkę. Umieszcza się je jeszcze przed nadejściem mrozów.
• Jeśli oczko wodne zamarznie można wywiercić przeręble.
  
  

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Manfred Richter/Pixabay