Rozmnażanie bylin przez podział | Jak i kiedy to robić?

Czym jest podział bylin?

Podział roślin, w tym ogrodowych ozdobnych bylin to jeden ze sposobów ich tzw. wegetatywnego rozmnażania i polega po prostu na podzieleniu na mniejsze części rośliny matecznej (np. rozrośniętej kępy) i posadzenie ich w nowych miejscach, gdzie ukorzenią się utworzą kolejne okazy tego samego gatunku. Kępy starszych lub nadmiernie już rozrośniętych ogrodowych bylin można więc delikatnie wykopać i podzielić - ręką, szpadlem lub innym ostrym nożem, by uzyskać młode sadzonki.

Kiedy najlepiej dzielić byliny?

Warto pamiętać, że przy rozmnażaniu roślin przez podział dobrze dobrany terminu tej czynności zależy dobre przyjęcie się uzyskanych w ten sposób sadzonek i ich dalszy wzrost. Zazwyczaj dla większości ogrodowych bylin dobrym czasem na ich rozmnożenie przez podział jest lato. Ponadto, dzięki temu zabiegowi uzyskujemy nowe sadzonki (rośliny) bez dodatkowych kosztów, a także odmładzamy rośliny, poprawiając ich wygląd i pobudzając je do dalszego wzrostu. Jeśli nie jesteśmy pewni, kiedy podzielić bylinę rosnącą w ogrodzie, najlepiej trzymać się praktycznej zasady, że roślin nie dzielimy w czasie ich wegetacji, ale po ich przekwitnięciu.

Wynika stąd, iż gatunki bylin, które kwitną wiosną, najlepiej podzielić latem i jesienią, a kwitnące później - latem i jesienią najlepiej dzielić wiosną.

Zazwyczaj jednak najbardziej optymalnym czasem na dzielenie bylin okazuje się lato, ponieważ panują wówczas najkorzystniejsze warunki pogodowe sprzyjające tego typu zabiegom. W tym okresie np. łatwiej goją się ewentualne rany, dobrze przyjmują i ukorzeniają się nowe sadzonki, a ciepła, sucha i stabilna pogoda ogranicza ryzyko rozwoju chorób grzybowych oraz gnicia roślin.

Jakie byliny najlepiej rozmnażać przez podział?

O tym czy dany gatunek nadaje się do rozmnożenia przez podział, dużo powie nam budowa jego części podziemnej. Do tego sposobu rozmnażania najlepiej będą się nadawały gatunki roślin, wytwarzające tzw. wiązkowy system korzeniowy, czyli wytwarzający dużą ilość drobnych korzonków i jednocześnie tworzący z czasem zwartą, rozwijającą się wszerz kępę.

Tego typu system korzeniowy wytwarzają miedzy innymi bardzo popularne w ogrodach i na działkach gatunki bylin, np. bergenia, liliowiec, funkia, bodziszek, tawułka, pierwiosnek, omieg wschodni, kopytnik, kuklik, języczka, rudbekia, pełnik, trzykrotka, pysznogłówka, tojeść, zawciąg nadmorski, trawy ozdobne, złocień, żurawka.

Z kolei byliny, wytwarzające typowy korzeń palowy, czyli głęboko sięgający w głąb gleby, słabiej rozgałęziony i rzadko tworzący zwartą kępę (np. łubin, mak, gipsówka), lepiej jednak rozmnażać przez tradycyjny wysiew nasion, aby nie uszkodzić roślin.

Jak prawidłowo dzielić byliny?

Przed podziałem bylin, należy najpierw spulchnić glebę i obkopać rośliny (w promieniu kilkudziesięciu centymetrów), a następnie delikatnie (najlepiej widłami) podważyć, otrząsnąć i wyjąć kępę, uważając przy tym, aby nie uszkodzić korzeni. Po wyciągnięciu z gleby i otrząśnięciu kępy/karpy, warto przy okazji oczyścić roślinę z uschniętych liści i innych resztek, a następnie przepłukać system korzeniowy wodą. Pozwoli to dobrze zlokalizować pąki i inne zdrowe części roślin oraz ułatwi dzielić karpy w odpowiednich miejscach. Stare, uschnięte lub martwe fragmenty roślin, nie nadające się do rozmnożenia najlepiej usunąć, by oczyścić rośliny.

Kępy młodszych lub mniejszych bylin, składające się cienkich, niezbyt rozrośniętych korzeni można rozdzielać po prostu ręcznie. Starsze rośliny o większej masie kępy i dużej ilości splątanych korzeni lub gatunki o grubszych, mięsistych, delikatnych i kruchych korzeniach (np. piwonie, irysy, dalie, pacioreczniki) lepiej podzielić na mniejsze fragmenty przy pomocy narządzi, np. noża, szpadla lub sekatora.

Wybranym narzędziem dzielimy/rozcinamy kępę pomiędzy widocznymi pąkami, tak aby na każdej z oddzielonych części, czyli na nowych sadzonkach pozostały po dwa pąki (a przynajmniej jeden), czyli tzw. oczka - miejsca, z których wyrosną łodygi nowej, młodej rośliny.

Tak uzyskane sadzonki sadzimy w glebie, w nowych miejscach, a po posadzeniu koniecznie obficie podlewamy, aby jak najlepiej i szybko się przyjęły. Nie należy od razu nawozić, uzyskanych przez podział nowych sadzonek, ponieważ najpierw muszą one odtworzyć system korzeniowy i dobrze ukorzenić się w nowym miejscu, by mogły pobierać składniki odżywcze.

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie otwierające: Valerii Honcharuk / AdobeStock