Pysznogłówka ogrodowa Monarda ×hybrida

Pysznogłówki ogrodowe (Monarda ×hybrida) nazywane czasem bergamotkami, to grupa bylin skupiająca wielogatunkowe mieszańce z rodzaju. Należą do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Rośliny te rosną dziko na terenach Ameryki Północnej na obszarach prerii i suchych pól.

Jak wygląda pysznogłówka? Czym się charakteryzuje?

Pysznogłówki to duże byliny, które dorastają od 60 do nawet 150 cm. Tworzą wzniesione, grube, sztywne i owłosione łodygi. Są pokryte parami ułożonych naprzeciwlegle, szeroko-sercowatych i ząbkowanych na brzegach liśćmi. Blaszki liściowe również się lekko owłosione. Cała roślina wydziela przyjemny, cytrusowy aromat (szczególnie po potarciu).

Pysznogłówki ogrodowe kwitną latem, od czerwca do sierpnia. Na szczycie pędów rośliny tworzą pojedyncze, duże, główkowate kwiatostany, przypominające barwne pióropusze. W zależności od odmiany, kwiaty mogą być białe, różowe, czerwone lub fioletowe.

Kwiatostan pysznogłówki składa się z gęstych okółków kwiatów zebranych w szczytowej części pędu, rozdzielonych wydłużonymi międzywęźlami. Kwiaty są zwykle wsparte liściastymi przysadkami, czasem barwnymi. U nasady płatki są zrośnięte tworząc rurkę, która rozszerza się i jest zakończona łatkami tworzącymi dwie wargi – górna jest prosto wzniesiona i kapturkowata, dolna składa się z trzech łatek, z których dolna jest wyraźnie większa.

Po zapyleniu pysznogłówka wytwarza okrągłe owocostany o ciemnej barwie (niektórym przypominają owocostany jeżówki, ale bez kolców). Są to rozłupnie, w których znajdują się drobne owocki – rozłupki.

Wymagania i uprawa

Pysznogłówka jest piękną i niezbyt trudną w uprawie rośliną. Jeśli jednak ma bujnie rosnąć, potrzebuje słonecznego stanowiska oraz żyznego, przepuszczalnego, stale lekko wilgotnego podłoża (w półcieniu i na typowej glebie ogrodowej będzie wytwarzać mało kwiatów). Nie lubi mokrego podłoża, ale źle też znosi suszę.

Pysznogłówka ogrodowa jest dostatecznie mrozoodporna, więc nie wymaga zimowego okrycia.

Na dobrym stanowisku roślina szybko się rozrasta, dlatego pozostawiona bez kontroli, może stać się inwazyjna. Dzięki temu bardzo łatwo się rozmnoża – wiosną można podzielić rozrośnięte egzemplarze. Młode rośliny uzyskuje się też z siewu nasion.

Pielęgnacja pysznogłówki – co lubi i co trzeba jej zapewnić?

W okresach bezdeszczowych pysznogłówka wymaga podlewania. Doskonale też reaguje na nawożenie, dlatego zaleca się je wykonywać wiosną. Gglebę wokół rośliny warto ściółkować, co można robić zarówno korą ogrodową, jak i kompostem itd..

Pysznogłówka ogrodowa mimo całej swojej urody jest byliną krótkowieczną i już po 2-3 latach uprawy zaczyna tracić ładny pokrój i atrakcyjny wygląd, dlatego wymaga systematycznego odmładzania.

Szkodniki i choroby, które mogą zaatakować pysznogłówkę

Nie jest to roślina wybitnie odporna. Trzeba wiedzieć, że pysznogłówka jest wrażliwa na mączniaka prawdziwego, dlatego w sezonie letnim może wymagać zabiegów ochronnych. Dodatkowo rośliny mogą również zaatakować przędziorki i mszyce pojawiające się latem, które powodują plamy, żółknięcie oraz deformacje liści.

Zastosowanie

Pysznogłówka ogrodowa to jedna z najpiękniejszych bylin lata. Wspaniale wygląda w towarzystwie innych bylin, z którymi tworzy piękne kompozycje (min. jeżówkami, rudbekiami, floksami wiechowatymi, krwawnikami). Dobrze czuje się też w pobliżu oczka wodnego. Posadzona w grupie tworzy na rabacie wspaniałą, barwną plamę. Niskie odmiany można też uprawiać w pojemnikach. Kwiaty nadają się także na kwiat cięty.

Jej liście można dodawać do herbaty lub łączyć z wodą, miętą i cytryną tworząc orzeźwiający, letni napój.

Wybrane odmiany

Pysznogłówka ogrodowa to wielogatunkowy mieszaniec, dlatego w uprawie można spotkać wiele jej odmian, w tym min.:

• 'Red Shades' – kwiaty czerwone, wys. ok. 0,9-1 m
• 'Pink Supreme' – kwiaty różowe, wys. ok. 60 cm
• 'Fireball' – kwiaty amarantowo-czerwone, wys. ok. 60 cm
• 'Croftway Pink' – kwiaty jasnoróżowe, wys. ok. 1,30 m
• 'Blaustrumpf' – kwiaty fioletowe, wys. ok. 1 m
• 'Schneewittchen' – kwiaty białe, wys. ok. 1 m
  
  

Ciekawostki

Pysznogłówka jest również nazywana bergamotką ze względu na swój przyjemny, cytrusowy aromat, przypominający zapach cytryny, której łacińska nazwa to Citrus bergamia. Oprócz tego, niektórzy mówią na nią "polska Earl Gray", ponieważ jej liście dodane do zwykłej czarnej herbaty sprawiają, że napar nabiera zapachu podobnego do oryginalnej herbaty o tej nazwie.

Zdjęcia: Ollga P / AdobeStock, iVerde, Pixabay

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!