Poradnik ogrodnika | Dobre rady (nie tylko) dla początkujących

Planowanie i zakładanie ogrodu

• Ogród warto najpierw zaplanować na kartce. Projekt można wykonać samemu lub zlecić firmie ogrodniczej.
• Styl ogrodu i używane materiały powinny pasować do istniejących już budynków, ogrodzenia (i czasem okolicy). Drewniany dom harmonijnie wtopi się w otoczenie w ogrodzie naturalistycznym lub wiejskim, dworek – w ogrodzie klasycznym. Natomiast do nowoczesnego budownictwa można dopasować ogród awangardowy cechujący się oszczędnością form lub ogród mieszany typowo rekreacyjny (z placem zabaw, boiskiem, grillem i innymi elementami funkcjonalnej architektury).
• Należy zachować optymalne odstępy pomiędzy roślinami. Bogactwo nasadzeń to podstawowy błąd początkujących ogrodników. Trzeba pamiętać, że rośliny po pewnym czasie urosną i część z nich trzeba będzie wykopać. To przysporzy nie tylko dodatkowej pracy, ale także smutku z pozbywania się ulubionych okazów. Ponadto zbyt duże zagęszczenie w ogrodzie zwiększa ryzyko wystąpienia na roślinach chorób i szkodników (oprócz komarów).
• Rośliny dobiera się pod względem wielkości. Duże drzewa posadzone w małym ogrodzie po pewnym czasie wyprą inną roślinność, zmniejszą powierzchnię użytkową i w dodatku będą źle wyglądały. Natomiast posadzenie jedynie niskich drzew i krzewów na dużej powierzchni nie da pożądanego (piętrowego) efektu.
• Rośliny sadzi się w ogrodzie piętrowo: od najmniejszych po największe.
• Przy zakupie roślin warto zwracać uwagę na klasę mrozoodporności. Gatunki w pełni odporne na mróz są łatwiejsze w uprawie, bowiem nie wymagają okrycia (i innych zabiegów) przed nadejściem zimy.
• W małych ogrodach warto budować kręte ścieżki. W taki sposób uzyska się efekt optyczny – wrażenie, iż ogród jest nieco większy niż w rzeczywistości. Ponadto na krętych, zakrzywionych ścieżkach człowiek mimowolnie spaceruje wolniej.
  
  

Rabaty kwiatowe

• Podstawowa zasada tworzenia rabat: niskie rośliny sadzi się na obrzeżach, później wysadza średnie, a na końcu wysokie. W okrągłej rabacie najwyższe gatunki powinny być posadzone w jej wewnętrznym obszarze.
• Nie można przesadzać z różnorodnością gatunków (to dotyczy całego ogrodu). Mniejsza liczba gatunków (i odmian) posadzona w większych grupach stworzy lepszy efekt wizualny.
• Dobierając rośliny warto sprawdzać ich okres kwitnienia. Rabatę można zaplanować tak, aby była dekoracją od wczesnej wiosny do późnej jesieni.
• Wiosennym „wspomaganiem” rabat są rośliny cebulowe. Wiele z nich (przebiśniegi, szafirki, krokusy) bardzo wcześnie zakwita. Później ich nadziemne części zanikają, tym samym „oddają” miejsce nowym roślinom.
• Rabaty komponuje się zwracając uwagę na kolory kwiatów (lub liści). Połączenie niektórych barw (np. niebieskiego z żółtym czy mocnego fioletu z lekkim różem) daje niezwykły efekt. Biały kolor natomiast jest uniwersalny.
  
  

Warzywnik

• W większości przypadków warzywniak planuje się tak, aby zajmował jak najmniejszą powierzchnię i dawał możliwie wysokie plony. Wyjątkiem mogą być gospodarstwa agroturystyczne, przy których można budować warzywniaki ozdobne (np. potager).
• Poszczególne „pola” na warzywniku powinny być zagospodarowane przez cały sezon. Nie powinno się pozostawiać wolnych luk po zbiorze warzyw. Dlatego poza plonem głównym często sieje się rośliny o krótkim okresie wegetacyjnym (np. sałatę, rzodkiewkę, kalarepę)jako przedplon lub poplon. W takich miejscach można także posiać rośliny na nawóz zielony (lucerna, wyka, łubin, kończyna) lub aksamitkę (likwiduje chorobotwórcze nicienie w glebie).
• Takie same gatunki warzyw nie mogą być uprawiane w jednym miejscu przez kilka lat z rzędu. Jednorodna uprawa jest źródłem występowania chorób, szkodników i zmniejszenia plonów (m.in. poprzez zmęczenie gleby). W każdym warzywniku należy stosować zmianowanie. Warto przy tym pamiętać, że nie można po sobie sadzić także roślin z tej samej rodziny, np. kapusty i kalafiora.
• Wśród grządek z warzywami warto wybiórczo posiać rośliny przyprawowe i lecznicze (czosnek, cebulę, miętę, majeranek, itp.). Wspólna uprawa korzystnie wpływa na odporność warzyw i zwiększenie plonów.
• Warto sprawdzić wzajemne sympatie i antypatie warzyw. Poszczególne gatunki mogą oddziaływać na siebie korzystnie lub negatywnie.
  
  

Sad

• Połową sukcesu w uprawie roślin sadowniczych jest odpowiednie przygotowanie podłoża. Trzeba je oczyścić, spulchnić i wzbogacić w składniki pokarmowe. Jest to o tyle istotne, że w rośliny uprawiane są w jednym miejscu przez co najmniej kilkanaście lat.
• Drzewa z odkrytym korzeniem można sadzić wiosną i jesienią (optymalnie od października do listopada). Natomiast drzewa z uformowaną bryłą korzeniową wysadza się przez cały okres wegetacyjny.
• Przy sadzeniu drzew i krzewów bardzo ważne jest zachowanie optymalnych odległości pomiędzy nimi (i pomiędzy rzędami). Dobra rozstawa wpłynie nie tylko na wielkość i jakość plonów, ale także ułatwi prace pielęgnacyjne oraz zbiór.
• Zaleca się sprawdzić sposób zapylania zakupionej rośliny. Część drzew i krzewów owocowych jest obcopylna. Oznacza to, że będą owocować tylko wtedy, gdy w pobliżu posadzi się inną odmianę (zapylacz).
• Drzewa i krzewy owocowe powinno się sadzić na stanowisku słonecznym. Dopiero wtedy mają odpowiednio wybarwione owoce (i rzadziej występuje problem z chorobami).
  
  

Trawnik

• Trawnik można zakładać z siewu lub z rolki. Pierwszy sposób jest bardziej pracochłonny, ale tańszy. Rolki z trawą dają natychmiastowy efekt, ale są droższe.
• Optymalnym terminem zakładania trawnika jest wiosna (kwiecień-maj) lub początek jesieni (wrzesień-październik).
• Mieszankę traw można dobrać do specyfiki ogrodu. Wyróżnia się m.in. trawy do miejsc cienistych, trawy sportowe (do miejsc często uczęszczanych), trawy na gleby lekkie i skarpy czy trawy regeneracyjne.
• Powierzchnia, na której zakłada się trawnik, powinna być dokładnie oczyszczona i wyrównana; Warto założyć specjalną siatkę, chroniącą przed kretami. Należy ją rozłożyć (przez siewem trawy), szczepić poszczególne rolki i przysypać kilkucentymetrową warstwą podłoża.
• Nie można zapomnieć o brzegach trawnika – takie zaniedbanie może zepsuć cały efekt. Na obrzeżach trawnika można zastosować tradycyjny angielski kant, taśmę, drewniane paliki, podkłady kolejowe, kostkę kamień lub wiele innych materiałów;
• Trawnik nie powinien być koszony zbyt nisko (np. poniżej 4 cm).
• Zaleca się założenie instalacji systemu nawadniającego – to znacznie ułatwi późniejszą pielęgnację trawnika.
  
  

Oczko wodne

• Projekt i budowa oczka wodnego to jedne z najtrudniejszych prac w ogrodzie, dlatego warto zlecić je profesjonalnej firmie.
• Wiele osób sądzi, że oczko wodne jest wylęgarnią komarów. Taki mit jest bardzo często powtarzany. Larwy komarów mają dobre warunki do rozwoju jedynie w nieruchomej wodzie. Dlatego wystarczy zainstalować w oczku pompę czy kaskadę a problem zostanie zlikwidowany.
• Obiekt warto zbudować tak, aby posiadał kilka poziomów głębokości. To pozwoli na posadzenie różnorodnych gatunków roślin.
• Duże oczka wodne generują większe koszty, ale łatwiej w nich zadbać o optymalną dla flory i fauny jakość wody.
  
  

Pielęgnacja i ochrona

• Intensywne nawożenie jest bardziej wskazane w przypadku ogrodu praktycznego (warzywnik, sad) niż ogrodu ozdobnego.
• Nawozy mineralne w zbyt dużej ilości mogą szybko spowodować pogorszenie jakości gleby i zniszczenie roślin. Niektóre składniki pokarmowe w nawozach wzajemnie się unieruchamiają.
• Dużo bezpieczniejsze dla roślin (i wolniej działające) jest nawożenie organiczne (obornik, kompost).
• Wapnowanie jest również nawożeniem, o czym wiele osób często zapomina. Nawozy wapniowe wymagają dokładnego wymieszania z podłożem. Chemiczne środki ochrony roślin to ostateczność. Jeśli to możliwe – warto zastąpić je naturalnymi metodami.
• Przy stosowaniu środków ochrony roślin bardzo ważne jest pilnowanie optymalnych terminów ich stosowania. W przeciwnym wypadku mogą okazać się nieskuteczne.
• Nie wolno wylewać preparatów na ziemię, gdyż powoduję degradację gleby. Resztki można wykorzystać rozcieńczając je z wodą i ponownie nanosząc na rośliny.
  
  

Podłoże

• Jakość piaszczystego, lekkiego podłoża można poprawić dodając do niego kompost (wiosną - ok. 4 kg/m²) i obornik (jesienią 3-6 kg/m²).
• Jakość ciężkiego, gliniastego podłoża poprawia się dodając do niego piasek i kompost.
• Dodatkowo warto sprawdzić odczyn gleby. Jeśli pH jest niskie można podłoże zwapnować, jeśli zbyt wysokie – rozwiązaniem będzie dodanie torfu.
• Podłoże powinno być użytkowane w sposób zróżnicowany (uprawa różnych gatunków roślin), aby nie straciło swoich walorów. Wolne niewykorzystane obszary w ogrodzie warto przeznaczyć na wysiew roślin motylkowych (np. łubin), wiążących azot z powietrza.
  
  

Zwierzęta w ogrodzie

• Ogród dla zwierząt domowych (np. psów) powinien być dokładnie ogrodzony.
• Najlepsze miejsca dla psa to duże, wolne przestrzenie (np. trawnik), a dla kota – zakątki porośnięte drzewami i krzewami.
• Do ogrodu warto zaprosić także dzikie stworzenia. Ułatwi to budowa karmników i budek lęgowych dla ptaków, sadzenie roślin, które dostarczają im pokarmu, „hotele” dla owadów – w tym pszczół, kryjówki dla jeży, wybór gatunków lubianych przez motyle – np. budlei.
  
  

Ogród bezpieczny dla dzieci

• Jeśli z ogrodu będzie korzystało małe dziecko, budowa oczka wodnego jest niewskazana. Żaden obiekt tego typu, nawet płytki, nie daje 100% gwarancji bezpieczeństwa.
• Ogrodzenie bezpieczne dla dziecka nie powinno posiadać ostrych wykończeń. Odległości pomiędzy poszczególnymi żerdziami, powinny być niewielkie – dziecko bowiem może zakleszczyć się między nimi; Lepiej unikać siewu/sadzenie roślin trujących. Najbardziej znane gatunki to bieluń, tojad, cis, pokrzyw wilcza jagoda, trzmielina, kalina koralowa.
• Nie powinno się sadzić roślin, które posiadają ciernie, kolce lub inne niebezpieczne dla dziecka ograny. Przykłady – berberys, akacja, śliwa tarnina. Rośliny, które mogą uczulać dziecko to brzozy, leszczyny, kwitnące trawy, nagietki i pierwiosnki. Rośliny, które mogą podrażniać skórę to cisy, dziurawce (tylko przy słonecznej pogodzie), różaneczniki, ciemierniki i naparstnice.
• Ogród przyjazny dla dziecka posiada duże powierzchnie przeznaczone dla rozrywki (trawnik do gry w piłkę, miejsce na plac zabaw, trampolinę, itp.); Warto stworzyć dla dziecka specjalną grządkę, którą będzie się zajmował. W taki sposób już od małego będzie poznawał przyrodę.
  
  

Ogród w zgodzie z naturą!

• Nawozy mineralne można zastąpić nawozami organicznymi: obornikiem, kompostem, itp.
• Alternatywą chemicznych środków ochrony roślin są gnojówki z roślin (skrzyp, pokrzywa, cebula, czosnek, piołun, itp.).
• Co kilka lat podłoże potrzebuje „odpoczynku”. Warto wtedy posiać rośliny na nawóz zielony. Po kilku miesiącach będzie można je skosić i przekopać z glebą.
• Wszelkie organiczne odpadki roślinne (poza porażonymi przez choroby i szkodniki) można wykorzystać jako kompost.
• Prowadząc różnorodną walkę z chwastami trzeba zadbać, aby nie dopuścić do ich kwitnienia i wytwarzania nasion.
• Do ogrodu warto zapraszać pożyteczne stworzenia: ptaki, ropuchy, jeże, jaszczurki i owady. Wiele z nich pomoże w walce ze szkodnikami.
  
  

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Zsuzsanna Tóth / Pixabay

• Styczeń
• Luty
• Marzec
• Kwiecień
• Maj
• Czerwiec
• Lipiec
• Sierpień
• Wrzesień
• Październik
• Listopad
• Grudzień
• Zobacz cały kalendarz