Biologiczne zwalczanie chorób i szkodników | Metody na naturalną ochronę ogrodu

Czym jest biologiczne zwalczanie chorób i szkodników?

Pojawienie się szkodników i chorób w ogrodzie zdarza się wszędzie – zarówno na działkach amatorów jak i gospodarstwach profesjonalnych ogrodników. Patogeny to nic innego jak jedne z elementów natury i nie jesteśmy w stanie w 100% zapobiegać czy przewidzieć ich występowania. Gdy się już one pojawią, wiele osób sięga po pestycydy, do których należą środki grzybobójcze, owadobójcze i chwastobójcze, by chronić plantacje, rośliny ozdobne i warzywniki.

Musimy jednak pamiętać, że wiele z substancji wchodzących w skład pestycydów nie występuje w naturze, a ponadto część z nich nie rozkłada się, albo robi to bardzo powoli. Niestety prowadzi to do ich kumulacji w tkankach roślin. Takie rośliny są następnie zjadane przez zwierzęta, a czasem też ludzi, gdy nie są przestrzegane okresy karencji.

Kolejnym etapem, o którym trzeba wiedzieć, jest trafianie części pestycydów do wód gruntowych i powierzchniowych, gdzie bezpośrednio wpływają na przyrodę.

Wpływ pestycydów na organizm ludzki nie jest dokładnie poznany i dopiero za kilka pokoleń okaże się, czy i jak bardzo substancje te są szkodliwe.

Chociaż ich użycie bywa czasem uzasadnione, najczęściej są one używane niepotrzebnie, gdyż wystarczy sięgnąć po metody i procedury określane jako biologiczne zwalczanie chorób i szkodników. Zastanawiasz się, co to jest? Najprościej można ująć je jako zwalczanie jednych organizmów innymi organizmami. Każdy organizm w naturze ma swojego naturalnego wroga, a Twoim zadaniem będzie takie zaplanowanie ogrodu, by zadbać o obecność organizmów, które ocalą go przed plagami i chorobami. Mogą być to zarówno organizmy większe, jak ptaki i owady, lecz także mikroorganizmy.

Biologiczne metody ochrony roślin w ogrodzie

Biedronka – pogromca mszyc

Jednym z najdoskonalszych przykładów biologicznego zwalczania chorób i szkodników jest użycie biedronek w walce z mszycami. Owady te żywią się nimi, a jeżeli przyciągniesz je do ogrodu, oczyszczą go one z tych najeźdźców.

Biedronki do ogrodu możesz przyciągnąć, przede wszystkim, sadząc rośliny selerowate, do których należą marchew, pietruszka, seler, pasternak, koper włoski, kolendra czy lubczyk. Przyciągają je też stokrotki, chryzantemy i nagietki. Wystarczy więc, że posadzisz w ogrodzie rabatki lub poletka z tymi roślinami.

Fot. Tomasz / AdobeStock

Larwy biedronek zjadające mszyce burakowe.

Zwierzęta żywiące się ślimakami – Twoi sprzymierzeńcy w walce z pożeraczami plonów

Samo myślenie o pladze ślimaków w ogrodzie jest dla Ciebie zapewne stresujące, jednak tych nieproszonych gości możesz pozbyć się na wiele sposobów, skutecznie regulując ich populację.

Przede wszystkim, ślimakami żywią się rozmaite gatunki chrząszczy. Aby było ich w ogrodzie pod dostatkiem musisz zadbać o obecność przynajmniej kilkucentymetrowej warstwie ściółki. Ściółkę stworzysz z kory, drobnych kawałków drewna, igieł drzew iglastych, a nawet możesz użyć do jej stworzenia papieru, pod warunkiem że papier nie będzie bielony, ani też zadrukowany, gdyż wtedy jest on toksyczny.

Pogromcami ślimaków są też ptaki. Pod żadnym pozorem więc nie przepędzaj ich z ogrodu. Owszem, niektóre z nich także poskubią Twoje plony, jednak nie będą one aż takimi szkodnikami, jak armia ślimaków. Zadbaj o obecność w ogrodzie lub na działce budek lęgowych. Takie ptaki, jak kosy, rudziki, gawrony, szpaki, czy drozdy, skutecznie przetrzebią populację ślimaków.

Twoi wielkim sprzymierzeńcem w walce z nimi są też jeże. Jeże przywędrują chętnie tam, gdzie znajdują się liście zrzucone z drzew. Jeżeli masz więc możliwość, zadbaj o obecność drzew zrzucających je na zimę. Do tego jeże lubią wysoką trawę i łąki kwietne. Postaraj się więc, by w ogrodzie było jakieś stałe miejsce, w którym trawy nie będziesz kosić i które będzie dla nich bezpieczne.

Ślimaki pożerają też jaszczurki zwinki, a te lubią teren, na którym są kamienie, na których mogą się one bezpiecznie wygrzać. Zadbaj więc o obecność skalniaków w ogrodzie, albo przynajmniej umieść gdzieś pojedyncze kamienie. Idealnie będzie, jeżeli będą znajdować się one nieco na uboczu ogrodu, z dala od głównych ścieżek. W ten sposób zadbasz o to, by nikt ich nie wystraszył. Dodatkowo jaszczurki zwinki pożerają rozmaite inne szkodniki, w tym chrząszcze, pluskwiaki, gąsienice, czy wije.

Nicienie w ogrodzie

Nicienie kojarzone są przede wszystkim jako pasożyty i traktowane są zapewne przez Ciebie z odrazą. Przede wszystkim są one groźne dla zwierząt i człowieka, ale niszczą one też rośliny.

Przede wszystkim jednak nie wszystkie nicienie je niszczą. Istnieją takie ich gatunki, które pożerają owady. Są to tak zwane nicienie owadolubne. Są one wykorzystywane powszechnie w rolnictwie organicznym, chociaż w Polsce jeszcze nie dzieje się to na wielką skalę. Można je nabyć w niektórych sklepach ogrodniczych i rolniczych. Rozprowadza się je w wodzie i spryskuje nimi rośliny. Takie nicienie niszczą kilkaset gatunków szkodników, w tym gąsienice, rozmaite larwy, a także chrabąszcze.

Dobroczynek w ogrodzie

Jednymi z organizmów, których najbardziej nie chcą w ogrodzie miłośnicy uprawy roślin, są przędziorki i szpeciele. W sklepach obecne są rozmaite pestycydy, którymi można z nimi walczyć, jednak nie tylko są one bardzo toksyczne, ale też trzeba posiadać sporą wiedzę o użyciu tych substancji i o samych najeźdźcach, aby pozbyć się ich przy użyciu tych chemikaliów.

Tymczasem skuteczniejszy niż pestycydy będzie dobroczynek gruszowy (łac. Typchlodromus pyri), który jest drapieżnym roztoczem i jednym z największych naturalnych wrogów tych organizmów. W ciągu swojego życia jeden dobroczynek zabija ponad 500 przędziorków i tysiące szpecieli.

Dobroczynki można kupić w sklepach. Znajdują się one w specjalnych opaskach, które nakłada się na rośliny, najczęściej z końcem lutego lub początkiem marca. Na jednym takim pasku znajduje się kilkadziesiąt dobroczynków. Trzeba nimi dość ściśle opasać gałęzie. W przypadku młodych drzew i krzewów wystarczy jeden taki pasek, a w przypadku starszych i większych może być konieczne zastosowanie nawet trzech pasków.

Fot. Tomasz / AdobeStock

Przędziorki zjadane przez larwę chrząszcza Stethorus punctillum.

Bakterie jako Twoi sprzymierzeńcy w walce o zdrowy ogród

Bakterie często kojarzą się jedynie z chorobami i być może postrzegasz je tak i Ty. Wielu z nich jednak możesz użyć, by skutecznie zapobiegać chorobom roślin, a także je leczyć.

W sklepach ogrodniczych i rolniczych znajdziesz proszki z pożytecznymi dla ogrodu bakteriami, z których sporządza się opryski. Nie są one szkodliwe dla ludzi i zwierząt. Możesz więc bez obaw jeść spryskane nimi rośliny. Szczepy takich bakterii są najczęściej wyselekcjonowane z roślin, na których bytują, chroniąc je między innymi przed chorobami grzybowymi, a następnie są one rozmnażane i produkuje się z nich proszek, z którego sporządza się zawiesinę.

Polyversum – naturalny fungicyd, który pokochasz

Chemiczne fungicydy są bardzo szkodliwe dla zdrowia roślin i jedzących je ludzi. Tymczasem wcale nie są one potrzebne, gdyż możesz zastosować naturalny preparat, jakim jest Polyversum. Jest on nie tylko lekiem na choroby grzybicze roślin, ale też i naturalną szczepionką, gdyż zapobiega ich powstawaniu w przyszłości.

Stosuje się go do podłoża tak, by mógł egzystować w glebie i w korzeniach roślin. Bardzo skutecznie chroni on przed chorobami bardzo delikatne i podatne na ataki grzybów siewki. Kiedy kupujesz rośliny w doniczce i chcesz je wysiać w ogrodzie, to do dołka, przed wkopaniem w niego nowego członka roślinnej społeczności, dodaj Polyversum.

Czym jednak jest ten innowacyjny preparat? Zawiera on dobroczynny grzyb Pytium oligandrum, który nie jest patogenem dla roślin, a więc nie atakuje on ich tkanek. Jednocześnie jest on zabójczy dla niektórych gatunków grzybów, w tym dla tych, które wywołują chorobę szarej pleśni i wiele innych chorób roślin. Grzyb ten odżywia się składnikami odżywczymi, które obecne są na powierzchni korzeni roślin, nie niszcząc ich. Roślina w żaden sposób przez niego nie cierpi, ani też nie jest ona niedożywiona przez jego obecność.

Grzyb tworzy na korzeniach ochronną barierę, przez którą nie są się w stanie przebić grzyby patogenne. Do tego wspomaga on układ odpornościowy roślin, ucząc je, jak z nimi walczyć, a więc w naturalny sposób je szczepi. Dodatkowo dostarcza on roślinom cennych składników odżywczych, przez co lepiej one rosną, a plony lepiej smakują i są zdrowsze, będąc bogatszymi między innymi w minerały, w tym w fosfor.

Biologiczna kontrola szkodników i chorób wcale nie jest więc taka trudna, jaką się wydaje, i najczęściej jest też ona o wiele mniej kosztowna. Przeprowadzana z rozwagą, zapewnia długofalowy efekt. Największą korzyścią jest tu jednak całkowite bezpieczeństwo plonów dla Ciebie i Twoich bliskich, a także brak negatywnego wpływu na otoczenie.

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, G.T., zdjęcie główne: sunakri / AdobeStock