Chryzantema / Złocień ogrodowy Dendranthema syn. Chryzantemum

Chryzantema to nazwa grupy roślin należących do rodziny astrowatych (Asteraceae). Rośliny te traktowane są różnie w zależności od ujęcia systematycznego (systemu klasyfikacji), a w praktyce ogrodniczej "chryzantema" to nazwa stosowana dla złocienia ogrodowego inaczej chryzantemy ogrodowej (Chryzantemum ×hortorum syn. Dendranthema ×hortorum). Jest to gatunek mieszańcowy o wielkim znaczeniu w ogrodnictwie.

Jak wyglądają chryzantemy? Czym charakteryzują się kwiaty?

Chryzantemy to byliny, które mocno się rozrastają tworząc formy półkrzewu. Ich łodygi są wzniesione, grube i miękko owłosione, a u dołu niekiedy drewnieją. Ułożone skrętolegle liście mają najczęściej powcinaną pierzaście blaszkę, są stosunkowo małe i ciemnozielone.

Chryzantemy kwitną jesienią, od października do listopada, a czasem też grudnia. Istnieją też odmiany kwitnące już w sierpniu. Kwiaty rurkowe i języczkowe zebrane są w koszyczek kwiatowy (typowy kwiatostan rodziny astrowatych). Mogą mieć różne wielkości, kształty i występują w niemal wszystkich kolorach (oprócz niebieskiego). Chryzantemy, szczególnie o pojedynczej budowie kwiatów, są też doskonałymi roślinami dla owadów zapylających, takich jak pszczoły czy motyle, które odwiedzają je w poszukiwaniu nektaru.

Jakie są wymagania chryzantem i na co zwracać uwagę w ich uprawie?

W uprawie chryzantem łatwo popełniać błędy i choć roślinę postrzega się za łatwą w pielęgnacji warto nie zapominać o kluczowych zasadach. Chryzantemy ogrodowe preferują glebę żyzną, próchniczną, przepuszczalną, lekko wilgotną, o zasadowym pH. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych. Chryzantemy doniczkowe potrzebują przepuszczalnego i żyznego podłoża – najlepiej specjalnej ziemi dla kwiatów balkonowych.

Zimowanie chryzantem w gruncie i w domu oczywiście zależy od tego jaki gatunek chryzantemy uprawiamy. Niektóre są całkowicie mrozoodporne (chryzantemy rabatowe zimujące w gruncie), a inne wymagają przechowywania zimą w pomieszczeniach.

Chryzantemy rozmnaża się przez sadzonki wierzchołkowe, choć nie jest to proste. Pobiera je się wiosną (do maja) i trzeba je przetrzymywać w odpowiednich, ciepłych i wilgotnych warunkach.

Co lubią i jakich zabiegów pielęgnacyjnych potrzebują?

Chryzantemy podlewa się umiarkowanie, by nie doprowadzać do zastoin wody, które mogą prowadzić do gnicia korzeni. 

Jeśli nasza roślina jest słaba i zastanawiamy się co robić, gdy chryzantema słabo kwitnie, trzeba sięgnąć po roślinne odżywki. Rośliny te potrzebują dużo składników mineralnych, dlatego przy nawożeniu chryzantem trzeba sięgać po nawóz bogaty w potas i fosfor co dwa tygodnie podczas sezonu wzrostu (przed i w trakcie kwitnienia).

Przycinanie chryzantem to również potrzebny zabieg. Roślinom dobrze jest przycinać wierzchołki, aby lepiej się rozkrzewiały oraz zwiędnięte kwiaty, by miały siłę na dłuższe kwitnienie. Później powinniśmy je ścinać jesienią na wysokość ok. 15 cm (po pierwszych przymrozkach, które zniszczą kwiaty).

Jak pielęgnować chryzantemy w domu? Praktyczne wskazówki
Chryzantemy w doniczkach na balkonie i w ogrodzie | Jak o nie dbać? Jakie wybrać?
Uprawa chryzantem w ogrodzie | Te odmiany są mrozoodporne!

Gdzie sadzić i jak dekorować chryzantemami? Jakie mają zastosowania?

Wśród chryzantem znajdziemy gatunki i odmiany, które sadzi się w gruncie na rabatach jak i takie, które nadają się jedynie jako rośliny sezonowe. Nie ma piękniejszych kwiatów późnej jesieni, dlatego warto obsadzać nimi patia, tarasy i inne miejsca, gdzie często przebywamy. Obok chryzantem można posadzić niemal wszystko – różne krzewy, wszelkie byliny, a w szczególności trawy ozdobne.

Pamiętajmy, że chryzantemy wielkokwiatowe sprzedawane w doniczkach, w okresie Święta Zmarłych, są specjalnie prowadzone na kwiat sezonowy i nie przetrzymują zimy.

Kwiaty chryzantem są jednak wyjątkowo trwałe po ścięciu (wytrzymują nawet do 4 tygodni!) i świetnie nadają się do tworzenia wszelkich dekoracji z chryzantem.

Chryzantemy są nie tylko piękne, ale także mają wiele korzyści zdrowotnych. W wielu kulturach wschodnich są one używane w medycynie tradycyjnej do leczenia różnych dolegliwości, takich jak bóle głowy czy przeziębienia. Z kwiatów niektórych chryzantem można przygotować herbaty. Takie napary z chryzantem są bardzo popularne we wschodniej Azji, gdzie uważa się, że są dobre na wzrok.

To nie tylko kwiaty cmentarne! Poznaj ciekawostki o chryzantemach

W Japonii chryzantema jest symbolem długowieczności i nieśmiertelności. Jest tak ceniona, że ma swój własny święto – Święto Chryzantem, które obchodzone jest 9 września (jap. Kiku no sekku / 菊の節句).

Niektóre odmiany chryzantem są jadalne i są popularnym dodatkiem do potraw w azjatyckiej kuchni, zwłaszcza w Chinach. Kwiaty te dodawane są do zup, sałatek lub podawane jako przekąska po lekkim smażeniu.

Dla ciekawskich – więcej o systematyce chryzantem

Tak jak wspomniano wcześniej, "chryzantema" to nazwa rodzajowa (uznawana przez naukę) lub zwyczajowa, w zależności od ujęcia systematycznego:

• złocień (Chrysantemum) – według niektórych ujęć jest to jedyna prawidłowa nazwa rodzaju (nie istnieje w tym przypadku podział na chryzantemy i złocienie). Natomiast według innych ujęć włączamy tutaj jedynie gatunki roślin jednorocznych takie jak złocień karłowy, złocień polny, czy złocień trójbarwny. 
• chryzantema (Dendranthema) – w Polsce rodzaj ten jest ciągle uznawany, a nazwa "chryzantema" jest niezwykle popularna. Należą do niego głównie byliny, które w stanie dzikim występują w Chinach, Korei, Japonii i Mongolii. (źr.: Wikipedia Commons)
• złocień i chryzantema jako synonimy – w praktyce nazwy te są używane zamiennie, gdyż wszystkie rośliny z tych "grup gatunkowych" są do siebie niezwykle podobne.
  
  

Gdzie można kupić sadzonki chryzantem?

Chryzantemy można kupić w wielu szkółkach roślin ozdobnych oferujących byliny, w centrach ogrodniczych i oczywiście przed Świętem Wszystkich Zmarłych na straganach i supermarketach. W sklepach internetowych znajdziemy różne odmiany chryzantem zimujących w gruncie (na portalach typu Allegro można czasem kupić również rośliny sezonowe).

Zdjęcia: "Chryzantema wielkokwiatowa Ludo kwiaty Dendranthema x grandiflorum 1"/Babij/CC BY-SA 2.0, Prasun Bhattacharyya/Pixabay, "Chrysanthemum (Dendranthema grandiflorum) #1"/JC7001/CC BY-SA 2.0

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!