Nawożenie fosforem | Jak i kiedy to robić?

Dlaczego warto nawozić rośliny ogrodowe fosforem?

Fosfor (P) jest kluczowym makroelementem w procesie powstawania i obiegu energii, budulcem ścian komórek, DNA oraz składnikiem wielu białek i enzymów. Wyróżnia się trzy główne tzw. okresy krytyczne, w których rośliny szczególnie mogą cierpieć z powodu braku odpowiedniej ilości przyswajalnych form fosforu:

1. Początek wegetacji, czyli wiosenny start wzrostu roślin
2. Czas kwitnienia oraz tworzenia i dojrzewania owoców.
3. Koniec wegetacji (koniec lata/początek jesieni) - rośliny potrzebują fosforu dla wzmocnienia systemu korzeniowego przed zimą.

Skąd i jak rośliny czerpią fosfor?

Rośliny uprawiane w gruncie, czerpią fosfor przede wszystkim z rozpuszczalnych w glebie związków nazywanych fosforanami. Kłopot w tym, że znaczna część fosforu obecnego w podłożu, zwykle łączy się z różnymi formami chemicznymi innych mikro i makroelementów (np. z magnezem, wapniem, żelazem, glinem), tworząc trudno rozpuszczalne i ciężko przyswajalne związki. Pierwiastek ten należy więc do składników trudno przyswajalnych, co jest wynikiem zależności chemicznych panujących w roztworze glebowym (odczyn pH) oraz z odpowiednią temperaturą (ok. 15 stopni Celsjusza) i wilgotnością, czyli możliwością rozpuszczania i lepszego pobierania form fosforu.

Jak pH gleby wpływa na pobieranie fosforu?

Większość gleb w Polsce ma odczyn kwaśny, co niestety źle wpływa na przyswajanie przez rośliny potrzebnego im fosforu. Warto wiedzieć, jaki odczyn pH gleby jest optymalny, aby rośliny jak najlepiej go pobrały i przyswajały. Dowiedz się, jak sprawdzić pH gleby!

Ważne! Najlepiej przyswajalne dla roślin formy fosforu występują w glebach o pH 6,5‑7,0. Odczyn pH poniżej 5,0 (kwaśny) powoduje, że powstają nierozpuszczalne, a więc trudno przyswajalne postaci chemiczne związków fosforowych. Podobnie, kiedy pH wzrośnie powyżej 7,0 (zasadowe), fosfor tworzy z jonami wapnia trudno rozpuszczalne sole, nieprzyswajalne dla roślin.

Przeczytaj także

Te narzędzia uczynią zbiory plonów przyjemnością

Powody i objawy niedoboru fosforu

Charakterystyczne i łatwe do zaobserwowania, podstawowe objawy niedoboru fosforu, to niewielkie rozmiary roślin oraz powstawanie na liściach fioletowo-czarnych, nekrotycznych, plam. Następnie liście się deformują, zwijają, zasychają i opadają. Jednak nawet w przypadku niedoborów fosforu, roślina będzie się rozwijać i zakwitnie, ale owoce mogą pojawić się w śladowych ilościach i będą kiepskiej jakości.

Niedobory (lub brak dostępności fosforu) najczęściej występują, gdy:
• pH gleby jest zbyt wysokie – wyraźnie zasadowe (powyżej 7);
• podłoże jest zbyt kwaśne (pH < 5) lub zbyt zasobne w inne składnik (np. żelazo i cynk), które utrudniają wchłanianie fosforu;
• gleba jest nieprzepuszczalna i zbita i nieodpowiednio nawodniona.

Jak widać, odczyn pH gleby jest bardzo ważnym czynnikiem decydującym o przyswajalności fosforu i stanowi to częsty problem. Dostępność fosforu można poprawić, wpływając na zmianę pH gleby. W przypadku gdy w ogrodzie mamy np. glebę o zbyt wysokim pH (zasadowym), można ją lekko zakwasić poprzez użycie specjalnych preparatów i nawozów dostępnych w sprzedaży. Z kolei gleby zbyt kwaśne, można w czasie dwóch, trzech sezonów lekko odkwasić, stosując np. wapnowanie.

Jak i kiedy nawozić rośliny fosforem ?

Nawozy fosforowe są najbardziej potrzebne roślinom wiosną, gdy zaczynają rosnąć, dlatego mogły od razu z nich skorzystać, stosuje się je jesienią!

Dostarczenie roślinom optymalnej ilości przyswajalnych form fosforu wymaga regularnego zasilania odpowiednimi nawozami. W uprawach rolniczych i dużych gospodarstwach ogrodniczych stosuje się specjalne nawozy fosforowe w dużych opakowaniach (np. fosfat, superfosfat, polifoska, mączka fosforytowa). Nadają się one także do zasilania roślin w ogrodach przydomowych i na działkach w ROD, ale należy zwrócić uwagę na odpowiednią dawkę, aby nie zaszkodzić roślinom.

W sprzedaży można znaleźć obecnie wiele nawozów, dedykowanych do zasilania niemal każdej grupy roślin ogrodowych. W amatorskiej uprawie roślin (np. w ogrodach przydomowych), najkorzystniej zastosować specjalne nawozy mineralne (najczęściej rozpuszczalne w wodzie), przeznaczone do nawożenia roślin ozdobnych lub owocowych z dobraną i zbilansowaną zawartością potrzebnych składników (także fosforu).

Nawozy fosforowe występują także w formie proszku lub granulatów i w takim przypadku, po rozsypaniu nawozu wokół roślin, należy wymieszać go z wierzchnią warstwą gleby.

Ważne! Należy pamiętać, że dla większości roślin ogrodowych (drzewa i krzewy ozdobne), szczególnie ważne jest nawożenie fosforem (a także potasem), nie tylko na start i w trakcie sezonu, ale także wczesną jesienią (od drugiej połowy sierpnia do października). Dzięki temu, rośliny lepiej przygotują się do spoczynku zimowego, ponieważ fosfor wzmacnia system korzeniowy i poprawia mrozoodporność rośliny. Do nawożenia jesiennego można zastosować ogólnie dostępne w sprzedaży tzw. nawozy jesienne (np. do iglaków, do roślin ogrodowych itp.), które nie zawierają już azotu, a jedynie zwiększone dawki fosforu i potasu.

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: NewAfrica/Depisitphotos