Ogród botaniczny w Powsinie

Ogród Botaniczny Państwowej Akademii Nauk w Powsinie zajmuje powierzchnię 40 ha -  z czego dla zwiedzających udostępniono około 27 ha. Pozostałe 13 ha zajmują tereny gospodarcze oraz zaplecze dla doświadczeń polowych i szkółki roślin. Na zwiedzanie ogrodu botanicznego trzeba zarezerwować kilka godzin, a i tak będzie to wtedy jedynie bardzo szybki spacer.

	Plan Ogrodu Botanicznego PAN w Powsinie, źródło: www.ogrod-powsin.pl

Dla prawdziwych pasjonatów świata roślin Ogród Botaniczny PAN w Powsinie jest obowiązkowym punktem wycieczki w okolice Warszawy.

Ogród podzielony jest na 5 działów:

• dział flory Polski (1),
• arboretum (2),
• dział roślin użytkowych (3),
• dział roślin ozdobnych (4),
• dział roślin egzotycznych (5).

Każdy z działów podzielony jest na odrębne kolekcje. Dotychczas Ogród Botaniczny w Powsinie zgromadził ponad 8500 gatunków i odmian roślin.

Flora Polska w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie

Kolekcja Flory Polski w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie reprezentowana jest przez rośliny naturalnie występujące na terenie kraju - nie tylko pospolite (516 gatunków), ale przede wszystkim te, które są pod ochroną (157 gatunków prawnie chronionych i 13 gatunków objętych ochroną częściową). Kolekcja składa się z kilku części: roślin chronionych stanowisk cienistych, rabaty dydaktycznej, niewielkiej ekspozycji roślin źródliskowych oraz udostępnionej w 2003 r. kolekcji roślin górskich.

Dział roślin górskich nie odwzorowuje w pełni krajobrazu górskiego, stanowi jedynie zbiór najciekawszych gatunków roślin górskich.
Zwiedzający, strudzeni wędrówką mogą odpocząć na drewnianej ławeczce, wsłuchując się w szum spływającego górskiego potoku.
Rośliny posadzone zostały na trzech sztucznie usypanych wzgórzach i naturalnie ukształtowanej trawiastej skarpie. Na dwóch najwyższych wzniesieniach prezentowane są rośliny tatrzańskie. Na niższych partiach rosną rośliny charakterystyczne dla Pienin.

Róże w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie

Kolekcja róż obejmuje kilka części położonych w różnych miejscach Ogrodu Botanicznego w Powsinie. W sumie zgromadzono ponad 600 gatunków i odmian, ze wszystkich grup róż. Większość z nich kwitnie od czerwca aż do mrozów.Najbardziej różnorodną i bogatą grupą są róże parkowe. W kolekcji znajdują się rzadko spotykane róże wielokwiatowe o kwiatach tzw. niebieskich - w rzeczywistości jest to kolor w odcieniu fioletu oraz  o tzw. czarnych – bardzo ciemnoczerwone.

Rośliny cebulowe i bulwiaste w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie

Kolekcja kosaćców i innych ozdobnych roślin kłączowych, cebulowych oraz bulwiastych zawiera bardzo wiele gatunków - kwitnące wiosną: kosaciec (Iris), szachownica (Fritillaria), szafirek (Muscari), śniadek (Ornithogalum), cebulica (Scilla), tulipany (Tulipa), narcyz (Narcissus), czosnek (Allium) oraz kwitnące latem i jesienią: begonia (Begonia), dalia (Dahlia), lilia (Lillium), mieczyk (Gladiolus), paciorecznik (Canna), zimowit (Colchicum).

W kolekcji zebrano prawie 900 gatunków i odmian roślin cebulowych. Można je podziwiać od wczesnej wiosny do późnej jesieni.

Drzewa i krzewy owocowe w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie

Kolekcja roślin sadowniczych, zwana również kolekcją pomologiczną obejmuje gatunki i odmiany drzew, krzewów i bylin owocowych. Składa się z trzech części. Oprócz powszechnie znanych gatunków i odmian można zobaczyć także mniej znane, dawne odmiany jabłoni - wyparte z sadów wielkotowarowych przez nowe odmiany jabłoni.

Drzewa owocowe do sadów przydomowych: jabłoń domowa (Malus domestica), grusza pospolita (Pyrus comunis), śliwa domowa (Prunus domestica), wiśnia pospolita (Prunus cerasus), czereśnia (Prunus avium), morela zwyczajna (Prunus armeniaca), brzoskwinia zwyczajna (Prunus persica) posadzono według pory dojrzewania owoców.

Wśród krzewów owocowych można znaleźć popularne w ogrodach przydomowych: maliny (Rubus idaeus), jeżyny (Rubus frutieosus), porzeczki (Ribes), agrest (Ribes grossularia), porzeczkoagrest (Ribes uva-crispa), truskawki (Fragaria ananassa), poziomki (Fragaria vesca), winorośl (Vitis vinifera) oraz borówkę wysoką (Vaccinium corymbosum) i aronię czarnoowocową (Aronia melanocarpa) oraz wiele innych mniej popularnych gatunków - t.j.: dereń jadalny (Cornus mas), żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon) oraz morwa (Morus).

Trzecia część kolekcji to rośliny, które są dzikimi przodkami roślin sadowniczych - wśród nich rajskie jabłonie o drobnych ozdobnych owocach (nazywane w Ameryce krabami).

Warzywa w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie

Kolekcja Roślin Warzywnych jest jedyną tego typu kolekcją w polskich i zagranicznych Ogrodach Botanicznych. Warzywa uprawiane są na powierzchni prawie 1 ha. Najważniejszą grupą w kolekcji są warzywa mało znane i rzadko uprawiane - m.in. kard (Cynara cardunculus), karczoch (Cynara scolymus), fenkuł (Foeniculum vulgare), szpinak nowozelandzki (Tetragonia tetragonioides), salsefia (Tragopogon porrifolium) oraz warzywa o przedziwnych nazwach: marek kucmerka (Sium sisarum) o jadalnych korzeniach, topinambur (Helianthus tuberosus) o jadalnych, słodszych od ziemniaka bulwach.

Każdego roku można oglądać w Kolekcji około 200 gatunków i odmian. Warzywa w kolekcji to rośliny jednoroczne. W związku z tym istnieje potrzeba corocznego przygotowania pola pod warzywa i na jesieni całkowitego usuwania roślin.

Zioła i przyprawy w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie

Kolekcja Roślin Leczniczych i Przyprawowych reprezentowana jest przez rośliny zielarskie stosowane w medycynie oficjalnej i ludowej, homeopatii oraz wykorzystywanych jako przyprawy. Kolekcja ziół i przypraw w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie nie jest ekspozycją stałą. Rośliny jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie sadzone są na nieregularnych poletkach, porozdzielanych ścieżkami.

Arboretum w Powsinie

Ozdobne drzewa i krzewy zgromadzono na terenie arboretum, podzielonego na kolekcje:

• roślin magnoliowatych – magnolia (Magnolia) i tulipanowiec (Liriodendron),
• roślin wrzosowatych – głównie różaneczniki i azalie (Rhododendron),
• roślin iglastych –  589 gatunków i odmian,
• innych roślin drzewiastych – prawie 1500 gatunków i odmian.

Co roku w kwietniu i maju Ogród Botaniczny PAN w Powsinie przechodzi prawdziwe oblężenie turystów. W tym czasie kwitną magnolie. W ogrodzie zgromadzono ponad 57 gatunków i odmian.
Największą ekspozycją kolekcji bylin jest Ogród Bylinowy. W centralnej części wijący się trawnik podkreśla kompozycje bylin rosnących na nieregularnych rabatach w tle ciekawych gatunków i odmian drzew i krzewów ozdobnych.
W zbiornikach i łączących je ciekach wodnych rosną gatunki typowo wodne, a nad ich brzegami rośliny stanowisk wilgotnych i bagiennych. Odmienna w swym charakterze łąka bylinowa jest przykładem rabaty spontanicznej do zastosowania w ogrodach o charakterze naturalistycznym.
Sosna limba (Pinus cembra) rośnie na terenie Ogrodu Botanicznego w sąsiedztwie Kolekcji Flory Polski, gdzie tworzy tzw. "lasek limbowy" składający się z 203 osobników. Limba rośnie bardzo powoli. 20-letnie okazy dorastają do 2 – 3 m.

Rośliny egzotyczne w Ogrodzie Botanicznym w Powsinie

W szklarniach Ogrodu Botanicznego PAN w Powsinie zgromadzono rośliny egzotyczne, pochodzące z rejonów subtropikalnych i tropikalnych. Kolekcję podzielono na pięć części – w każdej posadzono rośliny o innych wymaganiach klimatycznych i siedliskowych. Dużą grupę stanowią tropikalne i subtropikalne rośliny użytkowe, zwłaszcza cytrusowe, które są największą kolekcją w Polsce.

W szklarni można zobaczyć wiele sukulentów – m.in. wilczomlecz (Euphorbia), gasteria (Gasteria), haworcja (Haworthia), aloes (Aloe), agawa (Agava), plumeria (Plumeria), nolina (Nolina). Na niewielkiej powierzchni prezentowane są także kaktusy – od gatunków płożących po ziemi, przez formy kuliste, aż po wysokie, kilkumetrowe kolumny.
Ogród od wielu lat szczyci się uprawą takich gatunków jak kawa (Coffea) i herbata (Herba thea), cytryna (Citrus limon), pomarańcza (Citrus sinensis), grejpfrut (Citrus paradisi), mandarynka (Citrus reticulata), pompela (Citrus grandis) oraz ciekawa odmiana cytrona (Citrus medica) nazywana "Ręką Buddy", której owoc przypomina dłoń. Ciekawą grupą roślin są tropikalne pnącza z rodzaju Bougainvillea o różnych barwach podkwiatków i liści oraz Thunbergia.
Na szczególną uwagę zasługuje duża kolekcja paproci tropikalnych – na zdjęciu z lewej w wiszącym pojemniku paproć Łosie Rogi (Platycerium). Bogata jest również kolekcja paproci drzewiastych z rodzaju Dicksonia, Cyathea i Cibotium – największa kolekcją w Polsce. Liczną grupę stanowią rośliny z rodziny obrazkowatych (Araceae) oraz rośliny epifityczne – bromelia i storczyki. Zimą można podziwiać kwitnące kamelie.

Tekst: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcia: Paweł Romanowski