ABC zimowania roślin. Rady od eksperta z wieloletnim doświadczeniem

Zimowanie ozdobnych roślin ogrodowych

Przygotowanie do spoczynku

Trzeba pamiętać, że większość roślin ogrodowych z końcem sezonu zaczyna przygotowywać się do spoczynku zimowego (lub do warunków zimowych). Krzewy i drzewa kończą już roczny przyrost, najmłodsze pędy i gałązki muszą mieć czas na zdrewnienie i wzmocnienie przed zimą. Oznacza to, że w drugiej połowie jesieni nie należy wykonywać już większych cięć, ani zasilać roślin nawozami azotowymi, co niepotrzebnie pobudzi rośliny do wzrostu i narazi młode pędy na przemarznięcie.

Wzmacnianie przed zimą

Aby wesprzeć rośliny i lepiej przygotować je do zimowania warto zasilić je (wrzesień/październik) nawozami bez azotu, a z większą zawartością potasu i fosforu (tzw. nawozy jesienne), czyli pierwiastkami wpływającymi na lepsze drewnienie i wzmocnienie pędów oraz systemu korzeniowego przed zimą.

Ochrona roślin wrażliwych

Dodatkowo, młode nasadzenia (np. rośliny sadzone jesienią) lub szczególnie wrażliwe na mrozy gatunki roślin ogrodowych (np. liściaste krzewy zimozielone, magnolie, hortensje, cyprysiki) warto osłonić przed mrozem białą agrowłókniną lub matą słomianą, by nie uszkodził ich mróz i zimne wiatry. W przypadku młodych drzew ozdobnych tzw. szczepionych na pniu (np. wierzby, brzozy, migdałki), warto osłonić szczególnie miejsce szczenienia.

Kopczykowanie

W lepszym zimowaniu niektórych ozdobnych drzew i krzewów (np. róże) pomoże też kopczykowanie, czyli obsypanie dolnej części roślin glebą, kompostem, liśćmi, trocinami czy torfem. Oprócz tego, posadzone jesienią cebulki (np. lilie) czy zimujące w gruncie byliny warto przykryć stroiszem (gałązki jodły, świerka lub inne iglaste) lub liśćmi.

Nawadnianie i ściółkowanie

Rośliny zimozielone (np. iglaki, rododendrony, laurowiśnie, ostrokrzewy) warto również dobrze nawodnić przed nadejściem zimy, aby zapobiec zjawisku suszy fizjologicznej. Korzystnie na zimowanie wielu roślin ogrodowych wpłynie także ściółkowanie gleby kilkucentymetrową warstwą kory, zrębków, trocin, kompostu lub innych naturalnych materiałów. Zabezpieczy to korzenie i glebę przed przemarzaniem oraz ograniczy parowanie wilgoci z podłoża, w czasie, cieplejszych słonecznych dni.

Fot. AlexanderDenisenko / Adobe Stock

Zimowanie roślin doniczkowych na tarasie i balkonie

Zabezpieczanie donic i roślin

Dla roślin uprawianych w donicach i innych pojemnikach na tarasach, balkonach czy patio zima, to szczególnie niebezpieczny czas i nie można pozostawiać ich bez opieki. Przede wszystkim należy umieścić donice w miejscach osłoniętych od wiatru, a jeśli mamy ich więcej warto zestawić je blisko siebie w zacisznym miejscu. Dodatkowo, donice z roślinami (jak i same rośliny) pozostające na zewnątrz warto zabezpieczyć przed mrozem, czyli osłonić (owinąć) różnymi materiałami. Może być to biała agrowłóknina, słoma, karton, ale należy unikać folii i innych nie przepuszczalnych dla powietrza tworzyw. Donice można też ustawić na styropianie lub osłonić nim ich boki, co będzie dobrze zabezpieczać korzenie roślin przed mrozem.

Zadołowanie i przenoszenie do pomieszczeń

Innym, skutecznym sposobem na zimowanie roślin w donicach jest ich zadołowanie (zakopanie) w ogrodzie i ewentualne osłonięcie części nadziemnej. Rośliny w donicach warto też dobrze nawodnić przed zimą (i w trakcie cieplejszych, słonecznych dni pod konie zimy), a wcześniej zasilić tzw. nawozami jesiennymi (bez azotu).

Jeśli jest taka możliwość, najbardziej wrażliwe na mróz gatunki, rosnące w donicach lepiej przenieść do pomieszczeń – chłodnych, ale zabezpieczonych przed ujemnymi temperaturami i w miarę jasnych, np. do garażu czy piwnicy z oknami.

Fot. Влад Варшавский / Adobe Stock

Zimowanie roślin domowych

Zapewnienie odpowiedniego światła

Większość domowych roślin doniczkowych wymaga nieco innych warunków i pielęgnacji niż w pełni sezonu. One również potrzebują okresu spoczynku i naszej opieki, aby od wiosny znów wyglądać atrakcyjnie. Zimą, doniczki (szczególnie rośliny ozdobne z liści) warto ustawić w miejscach możliwie najbardziej jasnych, by docierało do nich jak najwięcej światła.

Unikanie źródeł ciepła i zwiększanie wilgotności

Jednocześnie trzeba też pamiętać, żeby rośliny doniczkowe nie stały zbyt blisko kaloryferów czy innych źródeł ciepła. Zimą, w ogrzewanych pomieszczeniach problemem dla roślin jest też zbyt suche powietrze, dlatego warto nie tylko odsunąć je od kaloryferów, ale też od czasu do czasu zraszać (mgiełką wodną) ich liście.

Ograniczenie podlewania i nawożenia

Zimą należy zdecydowanie ograniczyć podlewanie roślin doniczkowych do minimum – podlewamy rzadko i umiarkowanie, dopiero gdy wyraźnie przeschnie wierzchnia warstwa gleby w doniczce (nadmiar wilgoci w glebie i brak światła zimą może powodować zrzucanie liści oraz rozwój chorób grzybowych i gnicie). W okresie zimowym nie wskazane jest też stosowanie nawozów do roślin doniczkowych w domu.

Fot. bermuda cat / Adobe Stock

Zimowanie roślin owocowych i warzyw

Zabezpieczanie drzewek i krzewów owocowych

Warto zadbać przed zimą (i w jej trakcie) o świeżo posadzone drzewka czy krzewy owocowe. Można usypać kopczyk z ziemi, torfu, trocin, kompostu lub liści w dolnej części pni, by osłonić miejsce szczepienia i regenerujący się system korzeniowy. Jesienią można też zasilić drzewka i krzewy owocowe nawozami jesiennymi (potasowo-fosforowymi), co wzmocni pędy i system korzeniowy przed zimą.

Bielenie pni drzew owocowych

Ponadto, w styczniu dobrym zwyczajem jest bielenie pni starszych drzew owocowych (malowanie wapnem), co chroni je przed silnym słońcem pod koniec zimy. Korowina silnie nagrzanych pni drzew, na skutek nagłego spadku temperatury wieczorem i nocą może pękać, co uszkadza tkanki drewna i naraża na infekcje.

Ochrona warzyw zimujących w gruncie

Większość plonów warzyw zbieramy jesienią, ale w przypadku gatunków uprawianych na tzw. zbiór zimowy (np. pietruszka naciowa, roszponka, rukola, kapusta-brukselka) czy warzyw zimujących w gruncie/ozimych (np. odmiany szpinaku, cebuli, kopru, marchwi, pora, pietruszki, ząbki czosnku,) może być potrzebne ich okrycie. Warzywa ozime są wysiewane lub sadzone późną jesienią, by nie wschodziły przed zimą, a wiosną szybciej rozpoczęły wegetację i dawały plon. Zwykle są to odmiany warzyw odporne na niskie temperatury, ale jeśli zima jest bezśnieżna i mroźna, brak zabezpieczenia może wpływać na obniżenie wiosennych plonów.

W takim przypadku w dobrym przezimowaniu warzyw pomoże przykrycie grządek warzywnych białą, grubszą agrowłókniną (brzegi włókniny obsypujemy ziemią lub mocujemy specjalnymi szpilkami). Można też wykonać niskie konstrukcje (tunele) i także przykryć je agrowłókniną przed nadejściem mrozów lub po prostu zabezpieczyć pojedyncze warzywa osłoną ze słomy lub dostępnymi w sprzedaży tzw. kapturami z agrowłókniny w różnych rozmiarach, które świetnie nadają się też do krycia innych roślin w ogrodzie.

Ważne! Trzeba pamiętać, że różne gatunki roślin ogrodowych i domowych mogą mieć różne wymagania, co do pielęgnacji w zimie, dlatego warto dostosować do nich poszczególne metody zimowania.