Zwyczajne niezwyczajne - zapomniane rośliny. Cuda natury, które wracają do łask

Zwyczajne niezwyczajne - zapomniane rośliny. Cuda natury, które wracają do łask

W ogrodowych zakamarkach kryją się rośliny nieco zapomniane i nie zwracające na siebie uwagi. Zwyczajne, pospolite, normalne – to słowa opisujące ich sylwetki. Poznaj ich charakterystykę, dowiedz się jakie mają zalety i właściwości oraz historię. Doceń je, bo są przy tym tak mało wymagające. 

Posłuchaj
00:00
Najnowszy numer
Gardeners' World - Edycja Polska Gardeners' World - Edycja Polska
przejrzyj
Gardeners' World - Edycja Polska
5
Spis treści
Jakie tajemnice kryją w sobie zapomniane gatunki roślin? Jakie zapomniane gatunki warto posadzić w ogrodzie?

Stosowane od wieków, wracają do ogrodów

Powszechnie występujące w naturze, często zapomniane rośliny kryją w swych sylwetkach wiele możliwości zastosowania. Znane były już przed wieloma wiekami, kiedy niemalże każdy gatunek posiadał historię przekazywaną z ust do ust i był darzony wielkim szacunkiem. Dzięki późniejszym zapisom teraz możemy poznać wiele współcześnie nieznanych zastosowań tych roślin.

Obecnie coraz więcej ludzi zaczyna doceniać tajniki roślin i poszukuje ich „nowych” właściwości. Ogromną radością staje się posiadanie wiedzy i możliwość wykorzystania cech poszczególnych roślin, które można znaleźć we własnym ogrodzie.

Uwaga, nie spożywaj roślin trujących i nie rób z nich żadnych preparatów. Nie zbieraj też na stanowiskach naturalnych roślin chronionych i tych, co do których nie masz pewności. Jeśli zdarzy ci się spożyć roślinę trującą, od razu skontaktuj się z lekarzem. Poniższe rośliny możesz zawsze uprawiać jako gatunki ozdobne.

9 gatunków ozdobnych o niezwykłych właściwościach

kwitnący na różowo ślaz zaniedbany (Malva neglecta)
Fot. Maria Brzostowska / AdobeStock
ŚLAZ ZANIEDBANY (Malva naglecta)
Ślaz zaniedbany występuje pospolicie na polach, rumowiskach, przy drogach.
Surowcem wykorzystywanym w lecznictwie są liście, które po zebraniu należy starannie wysuszyć. Roślinę stosuje się przy leczeniu nieżytu dróg oddechowych, a także w przypadku schorzeń żołądka. Jadalne są także kwiaty ślazu, które można wrzucać do sałatek. Ślaz może być jednym ze składników łąki kwietniej.
kwitnący na fioletowo jesienią zimowit jesienny (Colchicum autumnale)
Fot. nmelnychuk / AdobeStock
ZIMOWIT JESIENNY (Colchicum autumnale)
Zimowit sylwetką bardzo przypomina znanego wszystkim krokusa. Podstawową różnicę stanowi okres kwitnienia, gdyż zimowit wypuszcza kwiaty wczesną jesienią. Dlatego warto posadzić jego bulwy na rabacie lub w ogrodzie skalnym.

Na terenie Polski występuje na podgórskich łąkach oraz w południowo- zachodniej części kraju, w ogrodach stosowany jest jako roślina rabatowa.

Zimowit jest rośliną trującą zarówno dla ludzi, jak i zwierząt (zawiera kolchicynę). Dlatego nie próbuj go spożywać. Częścią leczniczą są bulwy, które po zebraniu wiosną kroi się na plasterki i suszy. Zimowit ma działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

kwitnąca latem na różowo piwonia lekarska (Paeonia officinalis)
Fot. Birute Vijeikiene / AdobeStock
PIWONIA LEKARSKA (Paeonia officinalis)
Naturalne stanowiska piwonii występują w południowej Europie, w Polsce uprawiana jest jako roślina ozdobna. W starożytności piwonia uważana była za roślinę boską, która miała moc ochrony przed złymi duchami i męczącymi koszmarami.

Używano jej przy dolegliwościach wątrobowych, a także jako środek dający ulgę kobietom przy porodzie. Obecnie stwierdzono, że jest to roślina trująca. Jednak jako roślina ozdobna znajduje zastosowanie w ogrodach w stylu romantycznym czy rustykalnym. Jej kwiaty warto uprawiać do wykorzystania w kompozycjach w wazonach.

kwitnąca latem na fioletowo szałwia lekarska (Salvia officinalis)
Fot. Katarzyna / AdobeStock
SZAŁWIA LEKARSKA (Salvia officinalis)
Szałwia od wieków w wielu krajach uważana była za symbol długowieczności.

W starożytnym Rzymie roślinę uważano za święte zioło, którego zbiór musiał odbywać się w niezwykle uroczysty sposób. Przed zbiorem osoba ubrana w białą tunikę składała ofiarę z wina i chleba, a następnie boso podchodziła do zioła.

W Polsce szałwia uprawiana jest jako roślina ozdobna i przyprawa. Pomaga w trawieniu ciężkiego, tłustego jedzenia, herbata z niej poprawia krążenie krwi, uspokaja, pomaga przy przeziębieniach i kaszlu. Suszone liście włożone pomiędzy ubrania odstraszają insekty. Natomiast w ogrodzie w czasie kwitnienia przyciąga do siebie wiele pożytecznych owadów.

kwitnące na fioletowo i biało naparstnice purpurowe (Digitalis purpurea)
Fot. M. Schuppich / AdobeStock
NAPARSTNICA PURPUROWA (Digitalis purpurea)
Stanowiska naturalne naparstnicy występują w Karpatach. W ogrodach sadzona jest wyłącznie jako roślina ozdobna – świetnie rośnie w lekkim cieniu i łatwo się rozsiewa. Od ponad dwóch wieków jest podstawową rośliną dostarczającą składnika leków na choroby serca. Naparstnicę wykorzystuje się również w mieszankach ziołowych jako środek moczopędny.

Do leczenia służą liście zbierane jesienią w pierwszym roku wegetacji (naparstnica jest rośliną dwuletnią) lub w czasie kwitnienia. Naparstnica jest rośliną trującą, dlatego samodzielnie nie można z niej robić żadnych preparatów.

kwitnący na żółto w ogrodzie rozchodnik ostry (Sedum acre)
Fot. popovj2 / AdobeStock
ROZCHODNIK OSTRY (Sedum acre)
Rozchodnik ostry jest niewielką rośliną osiągającą maksymalnie 15 cm wysokości. Bardzo często można go spotkać na trawnikach – w miejscach silnie nasłonecznionych, suchych. W polskim krajobrazie pojawia się w przydrożnych rowach, na murach czy wałach kolejowych.

Rozchodnik jest rośliną trującą – surowcem leczniczym jest ziele wysuszone w temperaturze do 35°C. W medycynie ludowej roślinę tę stosowano do obniżenia ciśnienia krwi. Przedawkowanie takiego wywaru może jednak doprowadzić do wymiotów i osłabienia organizmu, dlatego samodzielnie nie przyrządzaj z niego preparatów. Wykorzystaj rozchodnik do zadarniania, do kompozycji w pojemnikach, na zielonym dachu lub w ogrodzie skalnym.

kwitnąca na fioletowo latem lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia)
Fot. Iva / AdobeStock
LAWENDA WĄSKOLISTNA (Lavandula angustifolia)
Łacińska nazwa rośliny pochodzi od słów lavare, lavo – myć się, kąpać. W starożytnej Grecji lawenda była najważniejszym dodatkiem do kąpieli. Istnieją opowieści o kaletniku, który używał olejku lawendowego do spryskiwania swoich wyrobów skórzanych i dzięki temu uchronił się od zarazy – ludzie zaczęli nosić przy sobie lawendę jako amulet przed chorobami zakaźnymi.

Surowcem leczniczym są kwiaty i pędy lawendy, które ścina się w słoneczny dzień, a później suszy w przewiewnych, suchych miejscach. Lawenda stosowana jest w kosmetyce. Suszone części roślin włożone do płóciennych woreczków są środkiem odstraszającym mole. W postaci herbatki lawenda używana jest w przypadku bólu głowy, duszności, jako środek uspokajający nerwy, a także odświeżający oddech. Można ją również wykorzystywać do robienia orzeźwiającej lemoniady lub smacznych ciasteczek.

kwitnący na fioletowo wiosną barwinek mniejszy (Vinca minor)
Fot. IhorStore / AdobeStock
BARWINEK MNIEJSZY (Vinca minor)
Barwinek jest zimozieloną rośliną okrywową, silnie zadarniającą duże powierzchnie. W środowisku naturalnym pojawia się w lasach liściastych, zaroślach, w ogrodach stosowany jest jako roślina uzupełniająca nasadzenia, zakrywająca większe powierzchnie lub porastająca skarpy. Jest uznawany za roślinę trującą, więc nie wykorzystuj go samodzielnie w celach leczniczych, a jedynie jako roślinę ozdobną.

Surowcem leczniczym są młode części rośliny zbierane w okresie kwitnienia, które później suszy się w temperaturze niższej od 45°C. Działanie barwinka ma właściwości rozkurczające naczynia krwionośne. Stosuje się go w obniżaniu ciśnienia, migrenach, chorobie wieńcowej.

Dawniej barwinek nazywany był "fiołkiem czarownika", gdyż stosowano go jako składnik miłosnych napojów, a także używano go do wypędzania złych duchów. W przypadkach występowania skurczów owijano barwinkiem chorą część ciała.

kwitnący na biało krzew czarnego bzu (Sambucus nigra)
Fot. dadalia / AdobeStock
BEZ CZARNY (Sambucus nigra)
Bez czarny występuje w Polsce bardzo pospolicie – rośnie w ogrodach, zaroślach i lasach. Jest cennym krzewem o niezliczonych zastosowaniach. Wykorzystuje się prawie wszystkie części rośliny. Napar z kwiatów doskonale nadaje się do leczenia przeziębień. Zebrane świeże kwiatostany w połączeniu z ciastem naleśnikowym i usmażone dadzą fantastyczne w smaku, oryginalne placki. Z kwiatów również wytwarza się maści na oparzenia.

Owoce bzu zawierają bardzo dużo witaminy C, mają działanie przeczyszczające, moczopędne i przeciwbólowe. Z owoców można również przyrządzić nalewkę: 1 kg dojrzałych owoców, 1 l spirytusu i syrop cukrowy zrobiony z 0,5 l wody i 0,25 kg cukru.

Zdjęcia tytułowe: Maria Brzostowska, nmelnychuk, popovj2, Katarzyna,  M. Schuppich, IhorStore, Birute Vijeikiene, dadalia / AdobeStock, Anna Grąziewicz


Dziękujemy, że przeczytałaś/eś artykuł do końca. Bądź na bieżąco i zapisz się do newslettera. Zajrzyj do naszego sklepu internetowego, dołącz do dyskusji na forum ogrodniczym i wypróbuj aplikację do projektowania ogrodu.

Redakcja poleca
Płyn na kuny – 500 ml | Target
Płyn na kuny – 500 ml | Target
Miedzian 50 WP, zwalcza choroby owoców – 100 g
Miedzian 50 WP, zwalcza choroby owoców – 100 g
NeemAzal, Zwalcza Ziemiórki i Inne Szkodniki – 50 ml
NeemAzal, Zwalcza Ziemiórki i Inne Szkodniki – 50 ml
Agrowłóknina HORTI-LINE – zimowa 2,10 m x10 mb
Agrowłóknina HORTI-LINE – zimowa 2,10 m x10 mb
Obserwuj
Autor
Redakcja portalu Redakcja portalu

Redakcja ZielonyOgrodek.pl to zespół ogrodników i projektantów, który dzieli się z wami swoją praktyczną wiedzą i pomysłami na ogród. 

Artykuły autora Wszyscy autorzy
Tematy
Warsaw Garden Expo 2025 – to tu 18-20 lutego spotkają się miłośnicy roślin i profesjonaliści
Komentarze

Darmowy program
Projektowanie Ogrodu
wypróbuj online
Projektowanie ogrodu
Bestsellery
Tagi
Najnowsze treści