Piwonia lekarska (Paeonia officinalis) jest byliną należącą do rodziny piwoniowatych (Paeoniaceae). Jej ojczyzną jest Europa Południowa i Azja Mniejsza. Występuje także na naturalnych stanowiskach w południowej części Alp.
Roślina ta jest geofitem – zadziemna część rośliny zamiera na zimię, aby wiosną ponownie odrosnąć z pączków podziemnych przy bulwiastych korzeniach.
Piwonia żyje kilkadziesiąt, a nawet sto, lat. Dorasta do ok. 60 cm i jest rośliną jednopienną. Charakterystyczne liście są dwukrotnie trzydzielne, intensywnie zielone i błyszczące, a pod spodem jaśniejsze. Przebarwiają się i opadają jesienią.
Główną ozdobę piwonii lekarskiej stanowią pełne lub półpełne kwiaty: duże, o barwach od białej przez wszystkie odcienie różu do czerwonej. Osadzone pojedynczo na wierzchołkach długich pędów, są często odwiedzane przez owady zapylające. Piwonia, czasem nazywana majówką, jak nazwa wskazuje, zakwita w maju i kwitnie do czerwca.
Jej nasiona to mięsiste mieszki.
Nie przegap! ▶ Nowe trendy ogrodowe na 2026 rok ogłoszone. Te odmiany wygrały Konkurs Roślinnych Nowości 2025
Uprawa i wymagania
Najlepiej czuje się w miejscach słonecznych i zacisznych. Dobrze znosi też półcień.
Preferuje gleby żyzne i gliniaste, ale niezbyt mokre i zbite. Jest rośliną wapieniolubną. Najlepiej aby pH podłoża oscylowało między lekko kwaśnym, a lekko zasadowym.
Piwonię lekarską musimy dokarmiać. Najlepsze są nawozy organiczne, np. kompost lub dobrze przefermentowany obornik. Można też stosować gotowe mieszanki do zasilania kwiatów wieloletnich w uprawie gruntowej. Źle znosi ulewne deszcze – pędy pod ciężarem zmoczonych kwiatów łatwo pokładają się lub wyłamują.
Wysiewanie najlepiej wykonać od razu po zbiorze, wtedy po koło 6 tygodniach uzyskuje się już młode siewki. Istnieje również możliwość rozmnażania poprzez podział starszych kęp rośliny.
Lista zakupów ▶ Przygotuj ogród na jesień. Te produkty sprawdzą się we wrześniu idealnie
Zastosowanie
Piwonia lekarska może stanowić główną ozdobę wielogatunkowej rabaty bylinowej. Sadzi się ją także pojedynczo lub w małych grupach na trawniku.
Jest rośliną leczniczą – np. odwar z korzeni zmniejsza napięcie mięśni gładkich, poprawia perystaltykę jelit i działa uspokajająco. Napar z kwiatów działa przeciw kokluszowi i kamicy nerkowej. Niegdyś była stosowana do wywoływania menstruacji. Jak większość roślin leczniczych jest trująca.
W starożytności była też uważana za roślinę boską, która mogła oddalić złe duchy i uchronić przed nocnymi koszmarami.
Polecane odmiany
- 'Rubra plena' – pełne, czerwone kwiaty
- 'Alba plena' – pełne, białe kwiaty
- 'Rosea plena' – pełne, różowe kwiaty
- 'Anemoniflora' – soczyście różowe kwiaty
Ciekawostki
Łacińska nazwa piwonii wywodzi się od imienia lekarza greckich bogów – Pajeona, który uleczył podczas wojny trojańskiej rany Aresa i Hadesa.
Zdjęcia tytułowe: Meneerke bloem/CC BY-SA 3.0/Link, iVerde