Płodozmian w warzywniku | Czym jest i jak go dobrze zaplanować?

Czym jest płodozmian?

Płodozmian jest praktyką ogrodniczą polegającą na stosowaniu kolejno po sobie upraw warzyw na jednym obszarze. Cykl płodozmianu powtarza się co kilka lat. Następstwo warzyw po sobie na tym samym polu ustala się na podstawie wiedzy o ich wymaganiach nawozowych (nawożenie obornikiem) oraz wzajemnym oddziaływaniu roślin na siebie.

Istotą płodozmianu jest także zapobieganie chorobom i szkodnikom nagromadzonym w glebie przy ciągłej uprawie jednej grupy warzyw. Niektóre choroby warzyw (np. kiła kapusty porażająca warzywa kapustne czy biała zgnilizna porażająca warzywa cebulowe) mogą przetrwać w glebie przez ponad 4 lata!

Efektem płodozmianu jest zwiększenie żyzności gleby i jej biologicznej aktywności, ograniczanie występowania chorób, szkodników i chwastów oraz umożliwienie warzywom pełnego wykorzystania składników pokarmowych z gleby.

Zaplanuj warzywa: przedplony i poplony

W celu intensywnego wykorzystania warzywnika, oprócz warzyw o długim okresie wzrostu, uprawianych jako plon główny, wysiewa się lub sadzi warzywa, o krótkim okresie wegetacyjnym, t.j. sałata, szpinak, kalarepa, rzodkiewka.

• Przedplony – to warzywa poprzedzające plon główny.
• Poplony – to warzywa sadzone po plonie głównym.
  
  

Plan warzywnika zgodnie z płodozmianem

Uprawę warzyw w warzywniku należy zaplanować. Zależnie od częstotliwości stosowania obornika, warzywnik należy podzielić na 4 równe części: A, B, C, D. Co roku (na jesieni) nawozimy obornikiem jedną trzecią powierzchni uprawnej. W związku z tym na każdym każde z poletek ma różny poziom żyzności.

• Na żyznych poletkach sadzimy warzywa o dużych wymaganiach pokarmowych – A.
• Na drugiej kwaterze miejsce zajmują warzywa o średnich wymaganiach pokarmowych – B.
• Kwaterę trzecią stanowią warzywa o małych wymaganiach pokarmowych – C.
• Czwarta kwatera to warzywa wieloletnie - D.
  
  

Układając płodozmian warto pamiętać, by po warzywach o bardzo dużych wymaganiach pokarmowych sadzić te o średnich wymaganiach, następnie warzywa korzeniowe, po nich rośliny motylkowate.

Zamiana miejsc: rotacja poletek

Warzywa na poletkach co roku zmieniają swoją pozycję. Należy przyjąć zasadę, że w kolejnym roku miejsce po warzywach o wysokich wymaganiach pokarmowych (A), zajmują warzywa o średnich wymaganiach pokarmowych (B), a ich miejsce zajmują warzywa o małych wymaganiach pokarmowych (C). Warzywa wieloletnie (D), nie zmieniają swojej pozycji. W skrócie:

• A  zmienia się na  B,
• B  zmienia się na  C,
• C  zmienia się na  A.
  
  

Proste schematy 3 letniej rotacji w warzywniku

warzyw może przebiegać według dwóch schematów – warzywnik zagonowy (kwadraty) oraz warzywnik pasowy (prostokąty).

Schemat płodozmianu: warzywnik zagonowy

Warzywa uprawiane są na niewielkich zagonach (poletkach nie przekraczających 4 m² – t.j. 2x2 m.). Zagony mogą być większe pod warunkiem utworzenia ścieżek wewnątrz zagonów, ułatwiających dostęp do warzyw. Pomiędzy zagonami poprowadzone są szerokie ścieżki (szerokość taczki), umożliwiające pielęgnację warzyw.

Schemat płodozmianu: warzywnik pasowy

Warzywa uprawiane są w długich, prostych rzędach, pomiędzy którymi poprowadzone są ścieżki ułatwiające do nich dostęp. Długość rzędów jest dowolna, zależy tylko od powierzchni, którą chcemy przeznaczyć pod uprawę warzyw.

Rzędy nie powinny być szerokie (najlepiej gdy mają maksymalnie 150 cm – aby można było łatwo pielęgnować warzywa). W przypadku, gdy rzędy są szersze niż 150 cm konieczne jest wytyczenie dodatkowych ścieżek dzielących rzędy na dwie części.

Tekst i rysunki: Redakcja ZielonyOgrodek.pl, zdjęcie tytułowe: hiphoto39/Fotolia