Spirala ziołowa. Jak założyć i co na niej posadzić?

Ogrodowa spirala, czyli funkcjonalność w zgodzie z naturą

Spirala ziołowa ma nie tylko atrakcyjny wizualnie, ale przede wszystkim inteligentna odpowiedź na potrzeby różnych gatunków roślin. To pomysł zaczerpnięty z permakultury, który pozwala uprawiać gatunki roślin o różnych wymaganiach na niewielkiej powierzchni, tworząc przy tym przyciągającą wzrok strukturę.

Konstrukcja spiralna pozwala na stworzenie różnych stanowisk na jednej, niewielkiej powierzchni, dzięki czemu możemy posadzić obok siebie zarówno rośliny kochające mocne słońce i tolerujące suszę, jak i te, które wolą więcej cienia i wilgotne podłoże. Tajemnica tkwi w ukształtowaniu terenu.

Spiralny kształt tej konstrukcji wznoszącej się ku górze, tworzy strefy o różnym nasłonecznieniu i zdolności zatrzymywania wody. Góra spirali jest najbardziej sucha i nagrzana, a im niżej, tym więcej cienia i wilgoci. To sprawia, że dobierając odpowiednio gatunki ziół, możemy zaspokoić ich odmienne potrzeby, nie rezygnując z żadnej ulubionej przyprawy.

Spirala ziołowa zajmuje mniej miejsca niż tradycyjna grządka i sprawia, że nawet na bardzo małej powierzchni można mieć wszystkie potrzebne gatunki do przyprawiania dań pod ręką, z własnej, ekologicznej uprawy.

Fot. Mira Drozdowski / AdobeStock

Spirala ziołowa w ogrodzie po obsadzeniu ziołami i roślinami ozdobnymi

Spirala ziołowa, to coś więcej niż rabata. Oprócz funkcji użytkowej to także estetyczna ozdoba ogrodu, która przyciąga spojrzenia i tworzy przyjazne środowisko dla zapylaczy – pszczół, trzmieli i motyli. Wypełniona kolorowymi, pachnącymi ziołami może stać się centrum ogrodowej kuchni, przestrzenią relaksu lub edukacyjnym zakątkiem dla dzieci.

Co więcej, spirala to doskonały pomysł do ogrodu ekologicznego i permakulturowego – pozwala zminimalizować podlewanie, ograniczyć zużycie nawozów i wykorzystywać naturalne zasady retencji wody.

Co to jest spirala ziołowa?

Spirala ziołowa to forma zielnika, jeden z elementów małej architektury ogrodowej. To rodzaj podwyższonej grządki, która nie ma tradycyjnego, prostokątnego kształtu, lecz spiralny. Przypomina zakręconą skorupkę ślimaka. 

Budowa spirali ziołowej krok po kroku

Założenie spirali ziołowej nie wymaga dużych nakładów finansowych ani specjalistycznych umiejętności. Najważniejsze to dobrze zaplanować jej lokalizację, kształt i warstwy konstrukcyjne. Najlepszym miejscem dla takiej konstrukcji będzie stanowisko nasłonecznione.

Spiralę można zbudować w warzywniku, blisko grządek, ale jeśli mamy bardzo mało miejsca i zależy nam na jak najkrótszej drodze z domu po świeże zioła, zaplanujmy ją blisko wyjścia z domu, niedaleko tarasu, albo w pobliżu miejsca wypoczynkowego. Można ją też zlokalizować blisko miejsca, w którym przyrządzamy latem grilla, palimy ognisko lub wypoczywamy – aby mieć wszystkie zioła do dań i deserów pod ręką.

Średnica spirali ziołowej powinna mieć ok. 1-2 m, a je wysokość na szczycie powinna osiągać około 80 cm (zwykle do wysokości naszego biodra, aby łatwo było sięgać po znajdujące się na samej górze rośliny).

Potrzebne materiały – kamienie (polne lub takie, które pozostały po budowie innych elementów ogrodowej architektury) lub cegły, żwir, ziemia do posadzenia ziół.

Fot. klemen / AdobeStock

Do budowy spirali ziołowej doskonale nadają się cegły, nawet te z rozbiórki. Pozostawienie szczelin pomiędzy nimi poprawia drenaż

1. Wybierz słoneczne miejsce, najlepiej od południowej strony budynku lub na otwartej przestrzeni.
2. Wytycz spiralę – możesz to zrobić przy pomocy sznurka i patyka, kreśląc linie od środka na zewnątrz.
3. Układaj na sucho murki spirali z wybranego materiału, zaczynając od najniższej partii i stopniowo zwiększając wysokość do środka.
4. Wypełnij wnętrze warstwami: na dno wsyp gruby żwir lub tłuczeń (dla drenażu), potem ziemię zmieszaną z kompostem.
5. Na koniec ugnieć warstwy, aby ziemia osiadła.
6. Posadź rośliny, stosując się do zaleceń poniżej (na górze rośliny sucholubne, a niżej gatunki preferujące więcej wilgoci).

Dobrze zbudowana spirala powinna zatrzymywać wodę w dolnych partiach, a odprowadzać ją z górnych – dzięki temu nie trzeba każdej rośliny podlewać tak samo, co znacznie ułatwia pielęgnację.

Materiały do budowy spirali ziołowej

Do budowy spirali ziołowej warto wykorzystać naturalne i trwałe materiały, które dobrze komponują się z innymi elementami w ogrodzie, ale również zapewniają stabilność konstrukcji i sprzyjają retencji ciepła. Najczęściej stosuje się kamienie polne, cegły klinkierowe, stare cegły, łupki.

Kamienie świetnie zatrzymują ciepło, co sprzyja roślinom ciepłolubnym, natomiast cegły – zwłaszcza porowate – dobrze odprowadzają nadmiar wilgoci. Można też wykorzystać materiały z recyklingu, takie jak cegły z rozbiórki, fragmenty dachówek, płyty chodnikowe czy potłuczone donice, nadając spirali bardziej rustykalny lub nowoczesny charakter. Ważne, by ściany były stabilne, nie zapadały się i umożliwiały swobodny przepływ wody.

Fot. Mira Drozdowski, terezqua, vulkanismus / AdobeStock

Spirala ziołowa to atrakcyjna ogrodowa konstrukcja. Rodzaj materiałów do budowy dobierz do stylu ogrodu

Wielkość spirali ziołowej

Wielkość spirali ziołowej warto dostosować do dostępnej przestrzeni oraz liczby ziół, które chcemy uprawiać. Najczęściej spotykane spirale mają od 1 do 2 metrów średnicy, co pozwala na stworzenie 3–4 pełnych okręgów. Konstrukcja powinna mieć od 60 do 100 cm wysokości – im większa różnica poziomów, tym lepszy efekt odprowadzania wody i lepsze warunki dla ziół o odmiennych wymaganiach siedliskowych.

Nie stoi nic na przeszkodzie, aby zbudować mniejszą lub większą spiralę, jednak trzeba pamiętać, że zbyt szeroka konstrukcja może być trudna w pielęgnacji, a na zbyt małej nie zmieścimy wszystkich rodzajów ziół, które są potrzebne w kuchni.

Najważniejsze, by konstrukcja była proporcjonalna – zbyt niska nie zapewni odpowiedniego drenażu, a zbyt duża może być trudna w utrzymaniu i podlewaniu. Przy planowaniu warto też pamiętać, że spirala powinna być łatwo dostępna z każdej strony, by swobodnie pielęgnować rośliny i zbierać zioła.

Mira Drozdowski, Stadtrandfoto / AdobeStock

Kilka lat po obsadzeniu spirali ziołami wypełniają się wszystkie puste miejsca

Obsadzanie spirali ziołowej

Co posadzić na spirali ziołowej? Podział przestrzeni spirali na strefy to klucz do sukcesu. Odpowiednie rozmieszczenie ziół pozwala wykorzystać stworzone warunki i sprawia, że rośliny rosną bujnie, są zdrowe i aromatyczne.

Górna strefa spirali – miejsce dla roślin ciepłolubnych i sucholubnych, czyli raj dla ziół śródziemnomorskich, które kochają słońce i nie znoszą przelania. Ziemia w tej strefie powinna być dobrze przepuszczalna, z dodatkiem piasku lub żwiru. Najlepsze zioła na górę spirali: rozmaryn, tymianek, oregano, szałwia, lawenda. To zioła o silnym aromacie i dużej odporności, które świetnie czują się w gorącej i suchej przestrzeni.

Środkowa strefa spirali – umiarkowane nasłonecznienie i więcej wilgoci; tu panują warunki zbliżone do typowego ogródka ziołowego. Sprawdzi się większość popularnych ziół kuchennych, takich jak bazylia, kolendra, cząber, pietruszka naciowa, melisa, lubczyk, majeranek. W tej części spirali warto pilnować podlewania – nie za dużo, nie za mało – oraz regularnie przycinać rośliny, by pobudzać je do krzewienia.

Dolna strefa spirali – nieco zacieniona i wilgotna. Najniższa część spirali, często osłonięta od słońca murkiem, to idealna strefa dla roślin takich mięta (ale uwaga – rozrasta się, warto ograniczyć jej wzrost budując barierę korzeniową!), szczypiorek, rukiew wodna. W tej strefie można dodatkowo zamontować niewielkie oczko wodne, co zwiększy bioróżnorodność, a podłoże warto ściółkować, aby zatrzymać wodę i ograniczyć rozwój chwastów.

Spirala ziołowa to pomysł, który warto rozważyć, planując zagospodarowanie przestrzeni wokół domu. Daje ogromne możliwości – nie tylko pozwala uprawiać różnorodne zioła na niewielkiej przestrzeni, ale także uczy współpracy z naturą.

Jeśli chcesz mieć zielony, pachnący zakątek blisko siebie i nie boisz się odrobiny pracy – spróbuj! Rezultaty zaskoczą Cię szybciej, niż myślisz.

Zdjęcia tytułowe: Mira Drozdowski, klemen, Stadtrandfoto / AdobeStock