Ogórki uprawiane w ogrodzie lub na działce są w trakcie sezonu narażone na ataki różnych szkodników. Zwykle powodują one różnego rodzaju przebarwienia lub deformacje liści, a w efekcie hamują wzrost i plonowanie tych bardzo popularnych warzyw. Jakie szkodniki najczęściej żerują na ogórkach, jak wyglądają i jak je zwalczać? O tym przeczytasz w tym poradniku.
Małe pajączki, przędziorki na ogórkach
Częstymi intruzami na ogórkach (i wielu innych roślinach ogrodowych) są przędziorki – owocowiec i chmielowiec, czyli drobne (ok. 0,4 mm), trudne do zauważenia czerwonawe roztocza (małe pajączki), żerujące zwykle na spodniej stronie liści (choć nie zawsze). Nakłuwają blaszkę liściową i wysysają soki roślinne, co powoduje powstawanie najpierw drobnych i punktowych, a później mozaikowatych, żółtych odbarwień na górnej stronie liści.
🟢 Największe targi ogrodnicze w Polsce: Nowości roślinne, konkursy, kiermasze, wykłady i inspiracje. Zieleń to Życie 2025 już we wrześniu!
Przy dużym natężeniu ataku szkodników, liście całkowicie żółkną i zasychają, osłabiając całą roślinę. Rozwojowi przędziorków sprzyja sucha, słoneczna pogoda, a w ciągu sezonu może pojawić się kilka ich pokoleń.
Do zwalczania przędziorków na ogórkach najlepiej używać metod naturalnych, w tym biologicznych. Jedną z nich jest wykorzystanie pożytecznych gatunków roztoczy – dobroczynka szklarniowego oraz dobroczynka kalifornijskiego. Polują one na szkodliwe gatunki przędziorków (w tym przędziorka owocowca) i żywią się nimi. W sprzedaży można znaleźć różnego rodzaju preparaty lub saszetki, zwierające dobroczynka, które można stosować do ochrony ogórków.
Oprócz tego do zwalczania przędziorków można stosować preparaty na bazie olejów roślinnych (np. Emulpar lub inne gotowe w sprayu) lub akarycyd – środek specjalistyczny, np. Ortus, do sporządzania oprysku.
Jak chronić ogórki przed mszycami?
Bardzo częstym szkodnikiem ogórków są także mszyce, które uszkadzają najmłodsze pędy, liście oraz pąki kwiatowe, kwiaty i związki owoców, wysysając z nich soki. W uprawach ogórka najczęściej żeruje uskrzydlona mszyca ogórkowa (ciemna głowa i zielony odwłok) lub bezskrzydła mszyca brzoskwiniowa (oliwkowo-żółta). Osiągają one około 2 mm długości, a intensywnie żerując w bardzo licznych koloniach, które oblepiają pędy i inne organy roślin doprowadzają do deformacji liści oraz ich odbarwień (szarzenia lub żółknięcia).
W wyniku tych uszkodzeń, ogórki mogą zrzucać kwiaty i zawiązki owoców, co oczywiście hamuje rozwój roślin i owocowanie. Dodatkowo, mszyce przenoszą choroby wirusowe oraz pozostawiają na liściach lepką substancję, tzw. rosę miodową, która może być pożywką dla grzybów.
Dobrym sposobem na zapobieganie rozwojowi mszyc jest odchwaszczanie upraw, a także łączenie ogórków z innymi roślinami, które odstraszają te szkodniki (np. zapachem) – czosnek, cebula, zioła, aksamitka, nasturcja, nagietek.
Ważna jest też jak najszybsza reakcja po zauważeniu pierwszych osobników. Do oprysków przeciwko mszycom warto w pierwszej kolejności wykorzystać preparaty naturalne (np. wyciągi) na bazie takich roślin, jak czosnek, krwawnik pospolity lub mniszek lekarski, a także wodne roztwory sody oczyszczonej lub mydła potasowego. Do zwalczania mszyc w uprawach amatorskich można zastosować insektycyd – środek specjalistyczny Karate Spray lub Neemazal T/S, zachowując środki bezpieczeństwa i stosując się do zaleceń na etykiecie.
Miniarki – korytarze na liściach ogórków
Na liściach ogórków mogą pojawić się charakterystyczne, jasne wężykowate wzorki/korytarze, czyli tzw. miny. Drążą je pod skórką liści bezbarwne larwy miniarek (należących do muchówek), których dorosłe osobniki to ciemno-żółte muszki osiągające około 3 mm długości. Po zauważeniu pierwszych min należy jak najszybciej usuwać zaatakowane liście.
Po zbiorze owoców, warto też usunąć rośliny, na których wystąpiły miniarki, ponieważ mogą one zimować na pozostałych resztkach. Po zauważeniu objawów żerowania miniarek można opryskiwać też ogórki (z zachowaniem okresu karencji) preparatami Neemazal T/S lub Polysect.
Wciornastki i zmieniki – groźni wrogowie ogórków
Dość powszechnie występującymi na ogórkach szkodnikami są wciornastki, a szczególnie wciornastek tytoniowiec i wciornastek szklarniowiec. Zarówno larwy, jak i osobniki dorosłe żerują na pędach, spodniej stronie liści, kwiatach i owocach, gdzie wysysają soki z tkanek. Skutkuje to powstawaniem na liściach drobnych, okrągłych lub nieregularnych żółtawych plamek. Z czasem plamki brunatnieją, a liście zasychają i zamierają. Charakterystycznym, widocznym śladem żerowania wciornastków na liściach i innych częściach roślin są ich odchody – drobne, brązowe grudki.
Wciornastki osiągają około 1,5 mm długości i mają wydłużone, przecinkowate, brunatno-żółte ciało oraz są wyposażone w parę skrzydeł, dzięki czemu przemieszczają się (przefruwają) na różne uprawy. Aby unikać wciornastków, nie należy planować w pobliżu ogórków roślin-żywicieli (np. warzywa cebulowe, kapustne), na których wciornastki się rozwijają i potem przenoszą na ogórki.
Warto też usuwać po zbiorach wszelkie resztki roślin, by szkodniki nie mogły w nich zimować. Do zwalczania tych szkodników, zaraz po ich zauważeniu można stosować opryski preparatami Neemazal T/S lub Polysect lub Spintor, pamiętając o zachowaniu zalecanych okresów karencji.
Problemem w uprawie ogórka mogą być też zmieniki – uskrzydlone pluskwiaki, wysysające soki z najmłodszych pędów, liści i kwiatów. Najczęściej żerującym na ogórkach gatunkiem jest zmienik lucernowiec, osiągający około 5 mm długości. Samce mają barwę brunatną, samice żółto-zieloną, a ich żerowanie powoduje powstawanie charakterystycznych, mozaikowatych przebarwień oraz zamieranie pąków kwiatowych i zawiązków owoców. Dodatkowo, w czasie żerowania zmieniki przenoszą groźne choroby wirusowe i bakteryjne oraz wprowadzają do tkanek roślinnych toksyny, które znajdują się w ich ślinie.
Zapobieganie rozwojowi zmieników polega na usuwaniu resztek po zbiorach, regularnym odchwaszczaniu ogórka oraz unikanie w jego sąsiedztwie uprawy wieloletnich gatunków roślin strączkowych (np. koniczyna, łubin, peluszka, bobik, wyka, lucerna), gdzie zimują zmieniki. Po zauważeniu szkodników oraz przy ich dużym natężeniu można wykonać opryski specjalistycznym preparatem Polysect, oczywiście biorąc pod uwagę niezbędny okres karencji.
Żarłoczne ślimaki na ogórkach
Przy sprzyjających warunkach (wilgotna pogoda) w uprawach ogórków mogą pojawić się ślimaki, które zjadają młode siewki i liście, wyrządzając spore szkody.
Do zniechęcania i zwalczania tych szkodliwych mięczaków można stosować metody naturalne, jak i chemiczne. W pierwszej kolejności można próbować ograniczyć żerowanie ślimaków przy pomocy różnych barier (np. wysypywanie wokół roślin mączki bazaltowej, skorupek jaj, żwiru) lub pułapek na ślimaki (np. zagłębione lekko w ziemi pudełeczka z piwem, wabiącym ślimaki).
W sprzedaży znajdziemy też różnego rodzaju preparaty (zwykle w postaci garnulek) do zwalczania chemicznego ślimaków (np. Ślimak Control, Snacol). Rozsypuje się je na powierzchni gleby w miejscach, gdzie przemieszczają się ślimaki. Należy przy tym zachować ostrożność, by nie stwarzać zagrożenia dla zwierząt domowych lub dzieci, albo wybierać tylko bezpieczne preparaty.
Zdjęcie tytułowe: Andrey / Adobe Stock
Jesienne kwiaty 
Dzikie zwierzęta 
Ochrona przed mrozem 
Iglaki 
Owoce 
Warzywa 
Trawy ozdobne 
Ptaki 
Filmy ogrodnicze 
