Pysznogłówka dęta (Monarda fistulosa subsp. menthifolia syn. Monarda menthifolia), nazywana też dziką bergamotką, to wysoka bylina z rodziny jasnowatych (Lamiaceae). Naturalnie występuje w Ameryce Północnej, ale jest też uprawiana w wielu innych rejonach świata jako roślina ozdobna.
Jak wygląda pysznogłówka dęta? Co ją odróżnia od innych?
Pysznogłówka dęta może dorastać do ok. 1-1,2 m wys. Tworzy wzniesiony, sztywny, kanciasty, szorstko owłosiony, rozgałęziony w górnej części pęd, pokryty naprzemianległymi parami wąskich liści (węższych od popularnej pysznogłówki ogrodowej), które są lancetowate, wydłużone, zaostrzone na końcu, owłosione, grubo ząbkowane na brzegach. Liście wydzielają bardzo intensywny, cytrusowy aromat.
Pysznogłówka dęta kwitnie latem (VI-VIII), wydając rurkowe, dwuwargowe, liliowo-fioletowe kwiaty, zebrane na szczytach pędów w gęste, okazałe, główkowate, złożone, piętrowe kwiatostany, ozdobione u podstawy dużymi, jasnozielonymi, omszonymi podsadkami (kwiaty są miododajne i chętnie odwiedzane przez owady zapylające, w tym głównie trzmiele, pszczoły i motyle). Po przekwitnieniu kwiaty przekształcają się w główkowate, najeżone owocostany.
● Polecamy: Ciesielska czy rozłupująca? Jaka siekiera do ogrodu? Zobacz nową generację siekier marki Fiskars
Pysznogłówka dęta tworzy rozbudowany system korzeniowy z licznymi rozłogami, dzięki którym mocno rozrasta się w duże kępy (jest ekspansywna).
Jakie są wymagania uprawowe pysznogłówki dętej?
Pysznogłówka dęta najlepiej rośnie na ciepłych, słonecznych stanowiskach i żyznych, próchniczych, przepuszczalnych, umiarkowanie wilgotnych glebach. Znosi krótkotrwałą suszę, jednak podczas przedłużających się okresów bezdeszczowych oczekuje nawadniania. Pysznogłówka dęta jest w pełni mrozoodporna.
Pysznogłówka dęta jako gatunek może być rozmnażana przez wysiew nasion (daje też samosiew), jednak jej odmiany ozdobne należy rozmnażać wegetatywnie przez podział dorosłych egzemplarzy, odrosty korzeniowe lub sadzonki pędowe.
Pielęgnacja
Choć znosi krótkotrwały brak wody pysznogłówka powinna być umiarkowanie podlewana, by długo i pięknie kwitła. Nawożenie warto przeprowadzać wiosną i wczesnym latem, stosując preparaty bogate w fosfor i potas, co sprzyja obfitemu kwitnieniu.
Po przekwitnięciu dobrze jest przyciąć pędy kwiatowe, co może pobudzić roślinę do ponownego kwitnienia jesienią. Co kilka lat zaleca się odmładzanie przez podział kęp, co pomaga zachować ładny, zwarty pokrój.
Choroby i szkodniki
Pysznogłówka dęta, podobnie jak inne pysznogłówki jest wrażliwa na mączniaka prawdziwego, który często sprawia problemy w jej uprawie.
Zastosowanie pysznogłówki dętej w ogrodzie i nie tylko
Pysznogłówka dęta to atrakcyjna, pięknie kwitnąca bylina ozdobna. Dobrze wygląda na rabatach w towarzystwie szałwii bylinowych, rudbekii, liatr kłosowych, kłosowców, mikołajków, przegorzanów, floksów wiechowatych, liliowców, jeżówek, krwawników i krzewów ozdobnych (np. karłowe pęcherznice kalonolistne, krzewuszki cudowne, tawuły japońskie). Może być też sadzona w grupach na murkach lub jako roślina okrywowa na większych rabatach. Ponieważ jednak rozrasta się za pomocą rozłogów w duże kępy, może być ekspansywna i należy mieć ją pod kontrolą.
Liście pysznogłowki dętej mają też właściwości lecznicze i najczęściej są wykorzystywane w postaci naparów do łagodzenia objawów przeziębienia i grypy oraz jako środek odkażający w infekcjach gardła i jamy ustnej.
Popularne odmiany pysznogłówki
- 'Elsie's Lavender' – kwiaty jasnofioletowe, wys ok. 1,2 m
Zdjęcia: Barbara, Cynthia / AdobeStock