Mikołajek nadmorski (Eryngium maritimum)

Mikołajek nadmorski (Eryngium maritimum) to okazała bylina z rodziny selerowatych (Apiaceae). Naturalnie występuje na piaszczystych, nadmorskich wydmach w Azji, Północnej Afryce i w Europie, w tym także w Polsce (obecnie jest dość rzadki i objęty ochroną gatunkową), ale bywa też uprawiany w ogrodach.

Wygląd mikołajka nadmorskiego

Roślina w zależności od wieku może dorastać od ok. 15-30 cm do 60-100 cm wys. (młode, niekwitnące egzemplarze są znacząco niższe od starszych i kwitnących). Wiosną roślina rozwija zebrane w rozłożystą rozetę duże, odziomkowe, skórzaste, klapowane, okrągłe w zarysie, długoogonkowe, ostro ząbkowane na brzegach liście, pokryte białoniebieskim, woskowatym kutnerem.

Mikołajek nadmorski kwitnie w lecie, ale wcześniej – w czerwcu, spomiędzy liści u starszych egzemplarzy wyrasta sztywny, wzniesiony, gruby, rozgałęziony pęd kwiatostanowy, pokryty sino-niebieskawym kutnerem. Liście rozwijające się na pędzie są krótkoogonkowe lub siedzące, a także mocniej powcinane i pofalowane oraz bardziej ząbkowane i kolczaste niż dolne. Ich powierzchnia jest pokryta niebieskawym, woskowanym kutnerem i posiada wyraźne, jaśniejsze unerwienie. Na zimę część nadziemna rośliny zamiera.

Latem (VI-VIII) na szczytach pędów rozwijają się drobne, niebieskofioletowe kwiaty ukryte w sztywnych kielichach i zebrane po kilkadziesiąt w gęste, kuliste, kolczaste kwiatostany, otoczone u podstawy dużymi, trójklapowymi, szerokimi, kolczasto piłkowanymi podsadkami, przypominającymi liście. Warto wiedzieć, że rośliny nie zakwitają w pierwszym roku uprawy (może to nastąpić dopiero po 2-6 latach!).

Mikołajek nadmorski tworzy bardzo długi korzeń palowy, sięgający w głąb podłoża nawet na 2-3 m i tworzący długie rozłogi.

Wymagania i uprawa mikołajka nadmorskiego

Mikołajek nadmorski to roślina dość łatwa w uprawie. Jest wybitnie światłolubna, więc oczekuje stanowiska z dużą ilością słońca. Preferuje też słabe, ubogie, przepuszczalne, a nawet piaszczyste, dość suche podłoża, gdyż nie lubi nadmiaru wilgoci, która szkodzi mu szczególnie zimą. Jest w pełni mrozoodporny i dobrze znosi suszę oraz niekorzystne warunki pogodowe. Jest też mało wrażliwy na zasolenie powietrza i podłoża.

Ze względu na palowy system korzeniowy, nie lubi przesadzania, dlatego od razu należy wybrać dla niego docelowe miejsce uprawy. 

Mikołajek nadmorski poleca się rozmnażać rośliny przez podział, za to łatwo można uzyskać młode egzemplarze z sadzonek korzeniowych lub przez wysiew nasion (najlepiej zaraz po zbiorze). Roślina może dawać też samosiew.

Zastosowanie mikołajka nadmorskiego

Mikołajek nadmorski ze względu na swoje pochodzenie najlepiej sprawdza się w ogrodach nadmorskich, ale nadaje się też do uprawy na terenach suchych i piaszczystych oraz na rabatach żwirowych. Świetnie wygląda także na skarpach i nasypach (jego długie, rozgałęzione korzenie, doskonale stabilizują podłoże – roślina jest stosowana do umacniania wydm!). Może być zestawiany z delikatnymi trawami (np. ostnicą cieniutką), liliowcami, juką karolińską czy zawciągiem nadmorskim.

Do uprawy należy jednak zaopatrzyć się w sadzonki rośliny u sprawdzonego hodowcy, gdyż pozyskiwanie ich ze środowiska naturalnego jest zabronione.

Ciekawostki o mikołajku nadmorskim

Mikołajek nadmorski był stosowany w ziołolecznictwie. Ekstrakty z pędów i korzeni rośliny były stosowane jako środek przeciwkaszlowy, przeciwbólowy, moczopędny, pobudzający apetyt, stymulujący, a nawet afrodyzjak (kandyzowane korzenie). Korzenie, młode pędy oraz liście po obróbce są jadalne i w dalszym ciągu spotykane w kuchni śródziemnomorskiej.

Na Kaszubach istnieje legenda, w której mikołajek nadmorski to zmieniony przez władcę mórz chłopiec o imieniu Mikołaj. Został on ukarany w ten sposób za swoje psoty. Urok ma stracić moc, jeśli przez cały rok nikt nie zerwie nad morzem żadnego mikołajka.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: roelmeijer, Alonbou / AdobeStock

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!