Przegorzan (Echinops)

Przegorzan (Echinops) to rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Należy do niego ok. 70 gatunków, wśród których są byliny oraz rośliny jednorocznie i dwuletnie. Większość gatunków można spotkać na naturalnych stanowiskach w Europie, Azji i północnej Afryce. Kilka uprawianych jest też w ogrodach jako rośliny ozdobne.

Przegorzany mogą mieć różną wysokość (1-2 m wys.), ale zwykle tworzą wzniesioną, sztywną, dość grubą, często rozgałęzioną, owłosioną łodygę i silnie ząbkowane, powcinane na brzegach, kolczaste, zielone z wierzchu i jasne od spodu liście z bardzo wyraźnie zaznaczonym na blaszce unerwieniem. Liście są znacznie większe w dolnych partiach pędów, a mniejsze i rzadziej rozmieszczone w górnej części.

Przegorzany kwitną w lecie, zwykle od lipca do września. Pojawiające się na wierzchołkach pędów drobne, niebieskofioletowe kwiaty zebrane są w okrągłe, główkowate, najeżone, sztywne kwiatostany. Pod kwiatostanami nie ma kryzy z liści, a kwiaty nie posiadają barwnych płatków, więc ich wygląd nie wydaje się być zachęcający, mimo to roślina przyciąga wiele owadów zapylających (jest miododajna).

Wymagania i uprawa

Uprawiane w ogrodach przegorzany oczekują zwykle słonecznego stanowiska i przepuszczalnej, suchej, piaszczystej lub żwirowej, niezbyt żyznej gleby, najlepiej o obojętnym lub zasadowym odczynie pH. Źle znoszą mokre i obficie nawożone podłoża, gdyż wtedy rośliny tracą ładny pokrój i tworzą więcej liści niż kwiatów. Przegorzany bylinowe są zwykle dostatecznie mrozoodporne i nie oczekują zimowego okrycia.

Rośliny rozmnażają się za pomocą nasion wysiewanych wiosną (V-VI) na rozsadniku (siewki na miejsce stałe przenosi się późnym latem), ale na dobrych stanowiskach dają też obfity samosiew, przez co mogą nawet stać się ekspansywne. Niektóre gatunki można rozmnażać także przez odrosty lub sadzonki korzeniowe. Podział roślin nie jest polecany.

Zastosowanie

Przegorzany doskonale nadają się na suche bukiety, ale mogą też tworzyć ciekawe kompozycje rabatowe z innymi roślinami ozdobnymi jak np. jeżówki, rudbekie, pysznogłówki, astry, krwawniki, kłosowce, mikołajki, czyśćce wełniste oraz szałwie i trawy ozdobne. Dobrze wyglądają również na tle wyższych, ciemnozielonych roślin iglastych.

Sprawdzają się zarówno w ogrodach naturalistycznych jak i na rabatach żwirowych lub na skalniakach.

Wybrane gatunki i odmiany

Przegorzan pospolity (Echinops ritro) – (zdj. 1, 2) bylina dorastająca do ok. 0,5/1-1,2 m wys. Tworzy wysokie, filcowato owłosione, słabo rozgałęzione pędy i duże, mocno powcinane, jasnozielone, pajęczynowato owłosione na spodzie liście. Kwitnie latem (VII-IX), rozwijając na szczytach pędów małe, stalowoniebieskie kwiaty, zebrane w okazałe, kuliste, główkowate kwiatostany. Odmiana 'Veitch’s Blue' ma duże, niebiesko-fioletowe kwiatostany.

Przegorzan kulisty (Echinops sphaerocephalus) – (zdj. 3) okazała bylina, dorastająca nawet do 2 m wys. Roślina tworzy mocne, sztywne, wzniesione, rozgałęzione, kutnerowato owłosione pędy oraz duże, mocno powcinane, na brzegach kolczaste, zielone z wierzchu i kutnerowato owłosione od spodu liście. Gatunek zakwita latem (VII-IX), tworząc drobne, szarobiałe kwiaty, zebrane w duże, najeżone, główkowate kwiatostany. Jego odmiana 'Arctic Glow' posiada kwiaty białe.

Przegorzan banatyński (tauryjski) (Echinops bannacitus) – bylina dorastająca do ok. 1-1,2 m wys. Wyglądem przypomina p. pospolitego, ale ma luźniejszy pokrój i większe, mocniej wybarwione kwiatostany (u odm. 'Blue Glow' kwiaty mają kolor stalowoniebieski, a u 'Star Frost' biały).

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: januszt25/Depositphotos, "Echinops ritro"/jacilluch/CC BY-SA 2.0, "Great Globe Thistle {echinops sphaerocephalus}"/Drew Avery/CC BY 2.0, pixel2013, stux/Pixabay

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!