Czyściec wełnisty (Stachys byzantina) to należąca do rodziny jasnowatych (Lamiaceae) bylina, spotykana na stanowiskach naturalnych głównie w Azji i na Kaukazie.
Czyściec dorasta do ok. 20-30 cm. wys., ale w czasie kwitnienia może osiągać 40-50/70 cm. wys. Jego główną ozdobą są duże, szerokolancetowate, ostro zakończone liście, gęsto pokryte srebrzystobiałym, jedwabistym kutnerem, przypominającym w dotyku miękką wełnę (stąd nazwa gatunkowa). Liście są częściowo zimozielone.
Czyściec wełnisty zakwita latem (VII-VIII), wydając drobne, fioletowe kwiaty, zebrane na szczycie sztywnego, wzniesionego pędu w kłosowy kwiatostan. Kwiaty giną jednak w gęsto owłosionych kłosach, dlatego są mało efektowne i pozostają dekoracyjne tylko na początku kwitnienia. Kiedy zaczynają tracić na urodzie, lepiej jest je usunąć.
Wymagania i uprawa
Czyściec wełnisty preferuje suche, przepuszczalne gleby o lekko zasadowym odczynie pH i słoneczne lub lekko półcieniste stanowiska. Nie powinien być jednak sadzony w pełnym słońcu, gdyż wtedy jego liście stają się bledsze, ani na wilgotnych podłożach, na których łatwo gnije.
Czyściec w naszym klimacie jest dostatecznie mrozoodporny, wiec nie wymaga zimowego okrycia. Zimą groźniejsze od niskich temperatur jest dla niego mokre podłoże, prowadzące do zamierania roślin.
Wiosną dobrze jest oczyścić rośliny z liści, które obumarły na zimę.
Czyściec można rozmnażać przez wysiew nasion wiosną na rozsadnik (jeśli kwiatostany nie zostaną ścięte, dają samosiew), ale lepszym rozwiązaniem jest wiosenny podział rozrośniętych egzemplarzy, gwarantujący zachowanie cech odmianowych u roślin potomnych. Podział kęp powinno się też przeprowadzać co kilka lat w celu odmłodzenia roślin, gdyż z czasem kępy tracą na atrakcyjności.
Na dobrym stanowisku czyściec może stać się ekspansywny.
Zastosowanie
Czyściec wełnisty to dokonała roślina okrywowa, świetnie wypełniająca wolne przestrzenie na rabatach. Ładnie komponuje się z roślinami kwitnącymi na różowo lub fioletowo jak np. lawenda, szałwia, bodziszki, róże parkowe czy firletki kwieciste. Znakomicie wygląda też posadzony na sklaniakach lub w ogródkach żwirowych.
Jego ścięte we wczesnej fazie kwitnienia kwiatostany, doskonale nadają się na suche bukiety.
Wybrane odmiany
- 'Silky Fleece' – odm. miniaturowa, ok. 15-20 cm. wys.
- 'Big Ears' – duże liście
- 'Primrose Heron' – żółte liście
- 'Cotton Boll' – gęsto owłosione, puszyste kwiatostany
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjecia: Karelj/Wikimedia Commons, Hans Braxmeier, Lynn Greyling/Pixabay