Zimozielone byliny na słońce i do cienia | 20 roślin efektownych przez cały rok

Sprawdzone byliny zimozielone do cienia

Dzięki odpowiedniemu doborowi bylin można cieszyć się pięknymi rabatami przez 12 miesięcy w roku. Wystarczy pamiętać o posadzeniu na nich nie tylko roślin kwitnących od wiosny do jesieni, ale też zimozielonych bylin – to za ich sprawą zimą ogród nie staje się nudny.

Nawet po przekwitnięciu gatunków sezonowych i zrzuceniu przez nie liści, pozostają niższe, najczęściej zadarniające glebę gatunki o dekoracyjnych liściach.

W ogrodach, czy innych terenach zieleni od lat wykorzystuje się popularne i sprawdzone w naszym klimacie, odporne gatunki bylin czy krzewinek, które najlepiej czują się w miejscach zacienionych lub w półcieniu (np. pod drzewami), ale poradzą sobie też na umiarkowanie wilgotnych, słonecznych stanowiskach. Do kanonu takich roślin należą przede wszystkim:

• barwinek pospolity (Vinca minor) – niska, okrywowa krzewinka, dorastająca do około 20-30 cm i zaliczana zwykle do ogrodowych bylin; jej ozdobą są ładne, błyszczące, skórzaste, ciemnozielone liście i fioletowe kwiaty pojawiające się od kwietnia na płożących pędach.
• runianka japońska (Pachysandra terminalis) – świetna roślina okrywowa, dorastająca do około 20 cm wysokości i rozrastająca się dzięki podziemnym rozłogom; jej ozdobą są zielone błyszczące, zimozielone liście zebrane w rozetę na szczytach pędów; polecana jako roślina zadarniająca pod drzewami.
• bergenia sercowata (Bergenia cordifolia) – niewymagająca roślina, która lubi miejsca półcieniste. Jej ozdobą są duże (sercowate), mięsiste, okrągłe i błyszczące liście oraz pojawiające się w kwietniu i maju różowo-czerwone kwiaty, zebrane w podbaldachy; dorasta do wysokości 30-40 cm.

Fot. Elstef Pixabay, iVerde

1 – barwinek pospolity, 2 i 3 – runianka japońska, 4 – bergenia sercolistna, 5 – kopytnik pospolity, 6 – języcznik zwyczajny

Do mniej znanych, ale równie cennych i dekoracyjnych zimozielonych bylin, lubiących cień należą też:

• kopytnik pospolity (Asarum europaeum) – zadarniająca roślina o dekoracyjnych, błyszczących i zaokrąglonych liściach; tworzy niziutkie kobierce i preferuje cieniste stanowiska i umiarkowanie wilgotną, świeżą glebę (nie znosi suszy).
• języcznik zwyczajny (Phyllitis scolopendrium) – dekoracyjna i jedna z ładniejszych zimozielonych paproci ogrodowych; osiąga około 50 cm wysokości, a jego ozdobą są podłużne (języczkowate), całobrzegie, lekko błyszczące liście (u odmian także karbowane); bylina polecana do nasadzeń na zacienionych rabatach lub pod drzewami (często też na cmentarzach), a także w pojemnikach.

Fot. OLENA / AdobeStock, iVerde

1 – brunnera wielkolistna, 2 – brunnera ' Sea Heart', 3 – dąbrówka rozłogowa 'Catlin's Giant'

Warto wspomnieć również o gatunkach tzw. półzimozielonych, czyli częściowo zrzucających liście (w łagodniejsze zimy części liści pozostaje na roślinie). Takimi roślinami są dekoracyjne i często spotykane byliny, lubiące miejsca półcieniste i cieniste:

• brunnera wielkolistna (Brunnera macrophylla) – zawracająca uwagę ładnymi, sercowatymi liśćmi (u odmian z biało-srebrnymi zdobieniami) i drobnymi, niebieskimi kwiatami przypominającymi niezapominajki.
• dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans) – niska (do 20 cm wysokości), okrywowa bylina, rozstrajająca się za pomocą, płożących nadziemnych rozłogów; liście (w zależności od odmiany mogą być zielone, zielono-bordowe lub bordowo-kremowe) są zebrane w rozetę, a dodatkową ozdobą są miododajne, ciemnoniebieskie kwiaty, pojawiające się od maja do sierpnia i zebrane drobne grono na szczycie pędu głównego.

Fot. ksplichal Pixabay, kazakovmaksim, asfotoNL, Anna, Nahhan / AdobeStock, iVerde

1 – rojnik, 2 – rozchodnikowiec okazały, 3 – juka karolińska, 4 – czyściec wełnisty, 5 – zawciąg nadmorski, 6 – goździk siny, 7 – ubiorek wieczniezielony, 8 – lawenda wąskolistna

Zimozielone byliny na miejsca słoneczne

Więcej gatunków bylin o zimozielonych liściach znajdziemy wśród niewymagających roślin, które preferują stanowiska słoneczne i niezbyt mokre podłoże. Są one nie tylko ozdobne z liści, ale też efektownie kwitną w sezonie. W tej grupie warte polecenia są:

• rojniki (Sempervivum) – sukulenty o drobnych lub nieco większych (zaostrzonych), mięsistych liściach, tworzących, charakterystyczną niską rozetę; dorastają zwykle do około 10-20 cm, a ponad liśćmi pojawiają się pędy kwiatostanowe; polecane na słoneczne, ciepłe miejsca i raczej suche gleby, do ogrodów skalnych i żwirowych oraz do pojemników.; mają bardzo wiele odmian o ciekawych kształtach i barwach liści.
• rozchodniki (Sedum) – podobnie jak rojniki mają mięsiste, najczęściej zimozielone liście; istnieje bardzo wiele odmian o różnych kształtach i barwach liści oraz dekoracyjnych kwiatach (np. rozchodnik ostry, rozchodnikowiec okazały).
• jukka karolińska (Yucca filamentosa) – egzotyczna bylina o dekoracyjnych, podłużnych (mieczowatych), zielono-sinych liściach, zebranych w rozetę oraz efektownie kwitnących, dużych białych i pachnących kwiatach ułożonych na pędzie kwiatostanowym, dorastającym nawet do 2 m wysokości; preferuje suche, słoneczne stanowiska.
• czyściec wełnisty (Stachys byzantina) – oryginalna, niewysoka (do ok. 40 cm wysokości), lekko płożąca się bylina, wykorzystywana do tworzenia zestawień kolorystycznych – ma dekoracyjne, srebrne, omszone pędy i liście (pokryte kutnerem); w sezonie kwitnie na purpurowo, co ładnie kontrastuje z barwą całej rośliny.
• zawciąg nadmorski (Armeria maritima) – niska bylina (osiąga około 20 cm), popularna w ogrodach skalnych i na słonecznych rabatach i obwódkach; tworzy gęste kępy, drobnych liści z wrastającymi ponad nie pędami kwiatostanowymi; w zależności od odmiany kwiaty zwykle są białe lub w odcieniach różu i czerwieni.
• goździk siny (Dianthus gratianopolitanus) – tworzy niskie (ok. 20 cm), gęste kępy (poduchy), a jego ozdobą są lancetowate, szaroniebieskie (sprawiające wrażenie srebrnych) liście i pędy oraz drobne, różowe kwiaty o lekko postrzępionych płatkach; często sadzony w ogrodach skalnych.
• ubiorek wieczniezielony (Iberis sempervirens) – popularna bylina lub krzewinka dorastająca do około 20 cm wysokości i tworząca zwarty, poduszkowaty pokrój; lekko zwisające pędy są mocno rozgałęzione, a drobne, zielone liście – skórzaste i wąskie; w czasie intensywnego kwitnienia (maj/czerwiec), drobne, kwiaty, zebrane w gęste grona tworzą białe kobierce; stosowany do obsadzania murków, skarp, ogrodów skalnych.
• lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) – znana i popularna krzewinka o pachnących, fioletowych kwiatach i szaro-zielonych (srebrzystych) omszonych pędach i liściach; preferuje słoneczne miejsca i przepuszczalne gleby; najbardziej dekoracyjna w sezonie, ale prawidłowo cięta, będzie także ozdobą po sezonie (szaro-zielone liście).

Fot. iVerde, Lubos Chlubny / AdobeStock

1 – turzyca włosista 'Bronze Form', 2 – turzyca Morrowa 'Variegata', 3 – kostrzewa sina, 4 – tymianek, 5 – rozmaryn

Wieczniezielone ozdobne trawy i zioła

Wśród ogrodowych bylin znajdziemy też ciekawe gatunki i odmiany traw ozdobnych oraz ziół niezrzucających liści na zimę. W licznej grupie ozdobnych traw uwagę zwracają między innymi turzyce (Carex), tworzące zwykle kępy wąskich liści o różnych barwach. Warto wspomnieć o turzycy włosistej (Carex comans) o bardzo wąskich i lekko poskręcanych liściach czy turzycy Morrowa (Carex morrowii) o ładnych, równowąskich liściach (u odmiany `Ice Dance` z kremowym obrzeżeniem).

Zimozielone są także tworzące niskie gęste kępy kostrzewy (Festuca), a wśród nich, np. dekoracyjna kostrzewa sina (F. glauca) o ładnych, srebrzystych źdźbłach.

Do roślin wieloletnich, których liście są zimozielone, należą także niektóre gatunki popularnych ziół, lubiących słoneczne miejsca i suche gleby, a służących w kuchni jako przyprawy.

Przykładem może być pachnący tymianek (Thymus vulgaris), tworzący niskie kępy pędów z drobniutkimi liśćmi, a także pełen prozdrowotnych właściwości i pachnący rozmaryn (Rosmarinus officinalis), który można poznać po wyprostowanych, drewniejących pędach z igiełkowatymi, sztywnymi i charakterystycznie pachnącymi liśćmi.

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcia tytułowe Delphotostock, LianeM / AdobeStock, iVerde, ksplichal / Pixabay