Kabaczki i cukinie – czym się od siebie różnią, jak je uprawiać?

Czy cukinia i kabaczek różnią się od siebie?

Cukinia i kabaczek to jedna i ta sama roślina, która w zależności od regionu jej uprawy występuje pod jedną lub druga nazwą.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że do botanicznego rodzaju dynia (Cucurbita), należy wiele gatunków i odmian roślin, które znamy jako popularne w naszej kuchni warzywa. W tej grupie znajduje się także cukinia (Cucurbita pepo convar. giromontiina), będąca po prostu podgatunkiem dyni, a więc jej bardzo bliskim krewnym.

Historia i nazewnictwo

Kiedy dynia i różne jej odmiany, w tym także te o wydłużonym, maczugowatym kształcie trafiły w XVII wieku z Ameryki Południowej do Włoch, w Europie przyjęła się ich włoska nazwa "zucchino" lub "zucchina", co oznacza po prostu małą dynię ("zucca" – dynia). Stąd właśnie wywodzi się polska nazwa, czyli popularna cukinia.

Z kolei w południowo-wschodnich rejonach Europy, dynia nazywana jest "kabak", a jej zdrobnienie przyjęte także w niektórych rejonach Polski to kabaczek (za naszą wschodnią granicą także kabaczok).

A jednak różnice?

Można spotkać się także z opinią, iż cukinię i kabaczek należy rozdzielić, ponieważ to kabaczek był wcześniej hodowanym warzywem i z niego otrzymano cukinię. Ponadto, uważa się, że można odróżnić je po pokroju – kabaczek ma bardziej płożący, a cukinia raczej krzaczasty, choć często te cechy wzajemnie się przenikają.

Czasami stosowany jest także umowny podział na cukinie i kabaczki ze względu na rozmiar i stan dojrzałości – kabaczkami nazywane są okazy już dojrzałe, duże, z pestkami i grubą skórką, a cukiniami te młodsze z delikatniejszym, jednolitym miąższem.

Jeszcze innym, spotykanym podziałem jest ich rozróżnienie ze względu na kolor skórki – kabaczkami nazywane są te żółte i pomarańczowe, zaś cukiniami tylko te o zielonej skórce.

Jak widać, kabaczki i cukinie, uważane są za dwa różne lub to samo warzywo, będące jednocześnie także dynią "z pochodzenia". Dla przeciętnych użytkowników ogrodów lub działek, nie zajmujących się na co dzień botaniką, liczy się jednak głównie smak owocu, a nazwa jest sprawą dość umowną.

Fot. Robert Jones / Pixabay

Cechy i zalety cukinii / kabaczka?

Najbardziej znane są klasyczne cukinie, czyli ciemnozielone podłużne warzywa, o kształcie zbliżonym do maczugi, czasami lekko żebrowane i osiągające nawet ponad 50 cm długości. Warto jednak zbierać cukinie nieco młodsze, gdy osiągają około 20 cm – ich miąższ jest wtedy delikatniejszy i najsmaczniejszy.

W uprawie spotkać można jednak nie tylko podłużne, czy walcowate, ale także okrągłe cukinie. W zależności od formy i odmiany, cukinie/kabaczki mogą mieć oprócz zielonej także barwę kremową, żółtą lub pomarańczową, czasem z dodatkiem jaśniejszych plam lub pasm.

Młode cukinie mogą przypominać ogórka, jednak wewnątrz ich miąższ jest wyraźnie mniej soczysty i twardszy. Tak samo, jak w przypadku dyni, także pestki cukinii są jadalne.

Niezależnie od nazwy jest to cenione warzywo, ponieważ ma wszechstronne zastosowanie w kuchni – jest używane w różnych formach (na surowo, pieczone, gotowane, smażone, grillowane) do przyrządzania między innymi zup, sałatek, przecierów, napojów, ale najbardziej znane danie, którego składnikiem jest cukinia, to oczywiście leczo. Ponadto, cukinie/kabaczki są cenione także za niską wartość kaloryczną, przy jednoczesnym bogactwie składników odżywczych – zawierają między innymi:

• karoten,
• przeciwutleniacze,
• witaminę A, C oraz PP i B1,
• sole mineralne,
• mikroelementy, np. wapń, potas, mangan i żelazo.
  
  

Jak uprawiać cukinię / kabaczka?

TEMPERATURA
Należy pamiętać przede wszystkim, że cukinia (podobnie, jak dynia i ogórek) jest rośliną ciepłolubną, nie lubiącą chłodu i nie tolerującą przymrozków. Z tego względu najlepsze efekty daje uprawa pod osłonami – w tunelach foliowych lub szklarniach, gdzie najłatwiej zapewnić im wymaganą temperaturę, czyli pomiędzy 20, a 25 stopni Celsjusza.

WYSIEW
W warunkach uprawy pod osłonami cukinie można wysiać w połowie kwietnia, aby uzyskać rozsadę. Kiedy rośliny wzejdą, można przenieść gotową rozsadę do gruntu na przełomie maja i czerwca.

Można uprawiać cukinię także z siewu bezpośrednio do gruntu w ogrodzie, ale najwcześniej po 15 maja lub w czerwcu, aby uniknąć przymrozków.

STANOWISKO
Najlepiej wybrać dla niej stanowisko słoneczne lub półcieniste i jednocześnie osłonięte od silnych wiatrów. Najlepiej rośnie na żyznej, bogatej w próchnicę i przepuszczalnej glebie o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym (pH 6,5-7).

PIELĘGNACJA
Najkorzystniej jest dobrze przygotować glebę przed uprawą roślin, czyli na przykład przekopać ją (na głębokość 20-30 cm) z dodatkiem nawozów organicznych – obornika lub kompostu (jesienią poprzedniego roku lub wczesną wiosną). Cukinie dość płytko się korzenią, dlatego przez cały okres uprawy, oprócz ciepła wymagają regularnego podlewania, aby mogły wytworzyć dorodne owoce, które dojrzewają od lipca do października.

Zapylanie a owocowanie cukinii

Warto pamiętać, że dynie (w tym także cukinia) są roślinami rozdzielnopłciowymi, co oznacza, że oddzielnie powstają na roślinie kwiaty męskie i żeńskie. Z tego powodu, aby powstały owoce potrzebne jest zapylenie, ładnych dużych kwiatów tej rośliny. Najczęściej zapylają je pożyteczne owady, czyli trzmiele lub pszczoły. Często jednak zapylanie jest słabsze, co jest powodem wytworzenia mniejszej liczby owoców.

Można stosować także ręczne zapylenie kwiatów, które w skrócie polega na usunięciu kwiatów męskich, zebraniu z nich pyłku i umieszczeniu go (za pomocą małego pędzelka lub patyczka higienicznego) wokół słupków w kwiatach żeńskich (tylko z nich powstają owoce).

Oba rodzaje kwiatów są zwykle żółte, ale męskie zwykle są umieszczone na krótkich ogonkach, a żeńskie mają podłużną zalążnię (przypominającą już młody owoc cukinii).

Fot. Peggychoucair / Pixabay

Popularne odmiany cukinii / kabaczka

Wyhodowano liczne odmiany różniących się od sienie kształtem, barwą, jak i smakiem miąższu. Warte polecenia do uprawy w ogrodach są między innymi:

• 'Soraya' – jedna z najpopularniejszych odmian cukinii, która szybko zawiązuje owoce i wyróznia się ciemnozieloną barwą skórki.
• 'Nefretiti' – odmiana o regularnych i kształtnych, wydłużonych owocach, o gładkiej, zielonej i błyszczącej skórce.
• 'Astra Polka' – odmiana o wydłużonym kształcie i zielonej skórce, dość łatwa w uprawie i smaczna.
• 'Atena Polka' – polska mieszańcowa odmiana o klasycznym, podłużnym kształcie i dekoracyjnej, żółtopomarańczowej barwie skórki.
• 'Nimba' – odmiana o podłużnym, maczugowatym kształcie; skórka jest jasnozielona z ciemniejszymi, zielonymi smugami lub cętkami.
  
  

Tekst: Maciej Aleksandrowicz, zdjęcie tytułowe: Andy M. / Pixabay