Streszczenie artykułu
Powszechne choroby kapusty – jakie są objawy?
Powszechną chorobą roślin ogrodowych, która jednocześnie pojawia się u kapusty jest mączniak prawdziwy. W wyniku infekcji początkowo na liściach pojawiają się okrągłe bądź nieregularne skupiska grzybów w postaci delikatnego, białego nalotu. Z czasem przebarwienia są większe i bardziej wyraziste. Mogą obejmować całą powierzchnię liści. Prowadzi to do zniekształcenia i więdnięcia organów. Liście od spodniej strony mogą przebarwiać się na czerwonawo.
Inna pospolita choroba to szara pleśń. Liście zmieniają barwę na biało-żółtą, a następnie brązową. Porażone tkanki stają się wodniste. W warunkach silnej infekcji bądź dużej wilgotności w miejscach plam pojawia się obfity szaro-fioletowy nalot. Porażane liście obumierają. Choroba jest często widoczna na fragmentach zawiązywanych główek.
Latem, najczęściej w sierpniu, uwidaczniają się objawy choroby roślin kapustowatych – czerni krzyżowych (alternariozy). Są charakterystyczne: na liściach występują koncentryczne, brązowe lub brunatne plamy otoczone żółknącą tkanką. Przy dużej wilgotności powietrza na porażonych organach pojawia się ciemnobrązowy nalot (zarodniki grzyba).
Kiła kapusty prowadzi do więdnięcia roślin bądź mocno zaburza rozwój (kapusta może nie zawiązać główki, ponadto jest skarłowaciała). Choroba grzybowa szkodzi warzywom na etapie produkcji rozsady. Prowadzi do deformacji systemu korzeniowego. Na korzeniach występują narośla i zgrubienia, co powoduje zaburzenia w pobieraniu wody i składników pokarmowych. Kile kapusty sprzyja duża wilgoć i zakwaszone podłoże.
Uprawom kapusty zagrażają również choroby bakteryjne, np. mokra zgnilizna bakteryjna. Początkowym objawem są wodniste plamy u nasady liści. Z czasem powiększają się, mogą obejmować całą powierzchnię. Dochodzi do gnicia rośliny. Kapusta wydziela intensywny, nieprzyjemny zapach. W przypadku innej choroby bakteryjnej – czarnej zgnilizny kapustnych – pierwsze symptomy są widoczne w fazie tworzenia główek. Na obrzeżach liści występują żółknące plamy w kształcie litery V. Wiązki przewodzące czernieją (zaburzenie transportu „zasobów”).
Jak je zwalczać?
Choroby grzybowe zwalcza się korzystając z fungicydów – profilaktycznie i doraźnie. Na choroby bakteryjne nie ma skutecznego środka, pozostają sposoby zapobiegawcze. W ochronie kapusty, także w warunkach przydomowego ogrodu, powinno się stosować szeroko zakrojone działania profilaktyczne (o tym poniżej).
Najgroźniejsze szkodniki kapusty – jak wyglądają?
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych szkodników kapusty jest bielinek kapustnik. To motyl o białych skrzydłach, z czarnymi kropkami i plamkami. Jest łatwy do rozpoznania. Stadium szkodliwym są jego larwy – gąsienice. Mają żółtawo-czarne ubarwienie ciała. Występują masowo. Wygryzają dziury w liściach, przy okazji zanieczyszczając je odchodami. Mogą doprowadzić do szkieletowania blaszek liściowych. W ciągu roku występują dwa, czasem trzy pokolenia szkodnika. Zagrożenie można również rozpoznać po złożach żółtych jaj na spodniej stronie liści.
Dużym problemem dla większości warzyw, w tym kapusty są mszyce. To drobne owady o długości ciała do 3 mm i różnym zabarwieniu ciała, w zależności od gatunku (szare, zielonkawe, zielonożółte). Mszyce wysysają sok z liści powodują powstawanie przejaśnień. Docelowo liście zwijają się łyżeczkowato. W przypadku, gdy żerują na środkowych liściach, kapusta nie zawiązuje główki. W czasie żerowania wydzielają lepką spadź (niestrawione związki cukru), która jest pożywką dla grzybów sadzakowych.
Na kapuście żerują różne gatunki pchełek, drobnych chrząszczy (2,5-3 mm) z rodziny stonkowatych. Wygryzają okrągłe lub nieregularne otwory w liściach. W szczególności zagrażają młodym warzywom – rozsadzie posadzonej do gruntu. Zaburzają wzrost roślin, mogą również prowadzić do ich zamierania.
Inne, groźne chrząszcze, które mogą wystąpić w warzywniaku i na polu kapusty to chowacze. Wygryzają dziury w liściach i ogonkach liściowych. Larwy wgryzają się w łodygę. Uszkadzają i zanieczyszczają warzywa. Osłabiają ich rozwój. Mogą doprowadzić do braku zawiązywania główek u kapusty. Czasem uszkadzają stożek wzrostu– w tym wypadku uaktywniają się pąki boczne, a kapusta zawiązuje liczne, ale małe główki.
Jak je zwalczać?
Szkodniki zwalcza się insektycydami, np. Karate Zeon. W uprawie na mniejszej powierzchni gąsienice bielinka można wybierać również ręcznie. Jednocześnie w walce z gąsienicami, a także mszycami dość dobrze sprawdzają się preparaty domowej roboty oparte na bazie szarego mydła.
Jak chronić kapustę przed chorobami i szkodnikami?
W ochronie warzyw dobrze sprawdza się powiedzenie "lepiej zapobiegać niż leczyć". Pewnymi działaniami można zmniejszyć ryzyko występowania chorób i szkodników, a także ograniczyć potencjalne szkody.
- Najważniejsze jest stosowanie zasad zmianowania / płodozmianu. Na danych zagonach nie powinno się corocznie uprawiać warzyw należących do tej samej rodziny (w tym wypadku kapustowatych).
- Należy zachować kilkuletnią przerwę. Każdego roku warto przeznaczyć część warzywniaka (np. 20% powierzchni) na uprawę nawozów zielonych i roślin fitosanitarnych. Cenna jest m.in. gryka, która zwalcza pędraki oraz aksamitka zwalczająca chorobotwórcze nicienie glebowe.
- Należy zachować porządek w warzywniaku. Resztki po zbiorach należy zebrać. Jeśli nie mają śladów chorób i szkodników można wykorzystać je w kompostowniku, w przeciwnym wypadku trzeba je utylizować.
- Warzywnik należy jesienią przekopać. Zmniejszy to populację zimujących stadiów szkodników, a po części zlikwiduje typowe szkodniki glebowe (np. pędraki). Owady giną na skutek wysuszenia, zimna lub są zjadane przez ptaki.
- Rośliny należy nawozić w sposób zrównoważony (nie stosować nadmiernych dawek azotu) i podlewać w czasie susz (nie mocząc nadziemnych części).
- Niektórzy polecają umieszczać przy warzywniaku tablice lepowe, które służą do monitoringu szkodników.
Jakie nasiona kapusty najlepiej wybrać? Które odmiany są najbardziej odporne na choroby i szkodniki?
Wybór odpowiednich nasion kapusty ma kluczowe znaczenie w zapewnieniu jej ochrony przed chorobami i szkodnikami. Odpowiednio dobrane odmiany mogą być naturalnie bardziej odporne na specyficzne zagrożenia, co znacznie ułatwia późniejszą pielęgnację i ochronę roślin. Nasiona kapusty o wysokiej jakości i z atestowaną odpornością na choroby można nabyć w specjalistycznych sklepach ogrodniczych, zarówno stacjonarnie, jak i online.
Kupując nasiona, zwróć uwagę na informacje na opakowaniu dotyczące odporności na choroby i preferencji danej odmiany, aby zapewnić kapuście najlepsze warunki do wzrostu i rozwoju.
Zdjęcie tytułowe: 7monarda / AdobeStock
Ochrona przed mrozem 
Choroby i szkodniki 
Nawozy 
Ziemia / podłoża 
Chwasty 
Środki ochrony roślin 
Ogród bez chemii 
Gryzonie 
Insekty domowe 
