Owocowe żywopłoty. Piękne, bezpieczne i pożyteczne

Funkcje żywopłotu w ogrodzie

Żywopłot może spełniać w ogrodzie wiele ważnych funkcji. Znakomicie sprawdza się jako ochrona przed wzrokiem sąsiadów, dobrze radzi sobie z nieproszonymi gośćmi, może osłaniać mniej atrakcyjne fragmenty ogrodu, a także stanowić ważny akcent dekoracyjny. Gdy stworzymy go z gatunków owocujących, będzie stołówką dla ptaków. W gąszczu żywopłotu małe ssaki mogą znaleźć dla siebie schronienie, a ptaki miejsce do gniazdowania.

Atrakcyjna, jesienno-zimowa ozdoba

Ognik szkarłatny

Do jednych z najpiękniejszych krzewów owocowych nadających się na żywopłoty należy ognik szkarłatny (Pyracantha coccinea). Jego kuliste, zebrane w wiszące grona owoce, zaczynają dojrzewać już pod koniec lata, zdobiąc ogród jaskrawo czerwonymi ('Red Cushion', 'Red Column'), pomarańczowymi ('Orange Glow', 'Teton') lub żółtymi owocami ('Soleil d'Or', 'Golden Charmer').

Owoce ognika bardzo długo pozostają na pędach, dlatego są dekoracyjne także zimą. Krzew posiada też liczne, ostre, długie ciernie, dzięki czemu może spełniać w ogrodzie rolę żywopłotu obronnego.

Niestety, ognik szkarłatny nie jest zbyt mrozoodporny, dlatego w surowe zimy może przemarzać, a jego pąki kwiatowe mogą być uszkadzane przez wiosenne przymrozki. Dlatego też rośliny te powinny być sadzone w najcieplejszych rejonach kraju, na stanowiskach zacisznych i osłoniętych od wiatru. Owoce ogników nie bardzo nadają się do spożycia dla ludzi, ale zimą stanowią piękną dekorację i są wartościowym pokarmem dla ptaków.

Ligustr pospolity

Pięknymi owocami, może pochwalić się także ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), będący jedną z najważniejszych roślin żywopłotowych. Jego czarne, okrągłe, zebrane w luźne grona owoce, pozostają na pędach przez całą zimę. Dla człowieka są trujące, ale dla ptaków mogą stanowić wartościowy pokarm.

Owoce wielu krzewów dla ludzi są niejadalne, ale zimą stanowią piękną dekorację i są wartościowym pokarmem dla ptaków.

Śnieguliczka

Ciekawy żywopłot możemy też stworzyć z krzewów śnieguliczki Doorenbosa (Symphoricarpos ×doorenbosii), śnieguliczki białej (S. albus) czy koralowej (S. orbiculatus), której okrągłe, białe, różowe lub czerwone owoce, zebrane w niewielkie pęczki, pojawiają się już w drugiej połowie lata i pozostają na pędach aż do pierwszych, silniejszych mrozów. Podobnie jak w przypadku poprzednich gatunków, nie są jadalne dla ludzi, za to chętnie spożywane przez ptaki.

Cis pospolity

Pięknymi, czerwonymi i dużymi jagodami, może się też pochwalić cis pospolity (Taxus baccata), tworzący gęste, zimozielone krzewy. Cisy rosną wolno i mogą być uprawiane w miejscach zacienionych, należy jednak pamiętać, że z wyjątkiem mięsistej osnówki, wszystkie ich części są silnie trujące, dlatego nie należy sadzić roślin w miejscach odwiedzanych przez dzieci.

Kalina koralowa

Piękne owoce w żywopłocie zapewni nam także kalina koralowa (Viburnum opulus). Jej jaskrawoczerwone, okrągłe, dość duże jagody zebrane w gęste, wiszące grona, pojawiają się na pędach już pod koniec lata i długo pozostają na krzewach. Ich wartość użytkowa jest dyskusyjna (traktowane są jako trujące, ale uważa się, że po przemrożeniu lub zagotowaniu, stają się jadalne), ale dla ptaków pozostają wartościowym pokarmem.

Pięknotka Bodiniera

Wyjątkowo oryginalny, nieformowany żywopłot uzyskamy też dzięki pięknotce Bodiniera (Callicarpa bodinieri), której okrągłe, błyszczące owoce, zebrane wzdłuż pędów w gęste kępki, pojawiają się na roślinie wczesną jesienią. Ich największą atrakcją jest nietypowy, wspaniały, liliowo-fioletowy kolor, rzadko spotykany wśród roślin owocujących.

Mahonia i ostrokrzew

Na niewielkie żywopłoty nadają się także inne rośliny o pięknych, choć niejadalnych owocach jak np. mahonie pospolite (Mahonia aquifolium), wydające latem dekoracyjne, fioletowo-czarne owoce oraz znacznie od nich wyższe ostrokrzewy Meservy (Ilex ×meserveae) – czerwone, ozdobne owoce wydają odmiany żeńskie np. 'Blue Girl', 'Blue Princess'.

Piękny i smaczny

Jeśli pragniemy posiadać w ogrodzie piękny, ale też praktyczny żywopłot, możemy zdecydować się na wykorzystanie do jego utworzenia roślin o jadalnych owocach. W ten sposób nie tylko zyskamy atrakcyjny żywopłot, ale będziemy mogli liczyć też na wartościowe owoce.

Rokitnik pospolity

Pierwsze miejsce, wśród roślin żywopłotowych o jadalnych owocach, zajmuje rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides), zwany też wąskolistnym. Wprawdzie nie za dobrze znosi cięcie i lepiej prezentuje się w postaci obronnego żywopłotu nieformowanego (roślina posiada kolce), ale za to jego pomarańczowe, okrągłe, gęsto oblepiające gałązki owoce, zawierają w swoim składzie ogromne bogactwo witamin, soli mineralnych i wartościowych substancji odżywczych.

Na surowo są cierpkie i kwaśne, ale po przemrożeniu doskonale nadają się na przetwory i do suszenia. Jeśli jednak mają pojawić się na pędach, w pobliżu roślin żeńskich, musi rosnąć przynajmniej jeden egzemplarz męski, gdyż rokitnik jest dwupienny.

Ałycza i mirabelka

Kolejną ciekawą rośliną o jadalnych owocach, doskonale nadającą się na żywopłoty jest ałycza (Prunus cerasifera) i blisko z nią spokrewniona i często z nią mylona mirabelka (Prunus domestica subsp. syriaca). Ich gęste, mocno ulistnione pędy, znakomicie znoszą cięcie i formowanie, a dodatkowo wydają latem pyszne, okrągławe, duże owoce, przypominające smakiem i wyglądem małe śliwki. Owoce są smaczne i soczyste, dlatego można spożywać je na surowo lub przeznaczać na przetwory (np. kompoty, dżemy, konfitury, soki).

Głóg

Bardzo ciekawym krzewem, który również może służyć do utworzenia żywopłotu jest głóg szkarłatny (Crataegus coccinea), głóg jednoszyjkowy (C. monogyna), dwuszyjkowy (C. laevigata). Roślina doskonale znosi cięcie (bez zabiegu osiąga duże rozmiary) i może być traktowana jako żywopłot obronny, gdyż posiada długie, sztywne, ostre ciernie. Jego owoce (IX-X) są jadalne i bardzo wartościowe, dlatego wykorzystuje się je zarówno do spożycia na surowo jak i do przygotowywania przetworów.

Berberys

Znacznie niższym, ale równie atrakcyjnym i wartościowym gatunkiem krzewu o jadalnych owocach jest berberys pospolity (Berberis vulgaris). Pod koniec lata obsypuje się mnóstwem podłużnych, jaskrawo ubarwionych, czerwonych owoców, które zwisają z pędów jak sznury korali. W ich składzie znajduje się wiele wartościowych substancji odżywczych i leczniczych, dlatego są bardzo cenione zarówno przez ludzi jak i przez ptaki.

Pozostałe gatunki owocowe na żywopłot

Na żywopłoty nadają się także inne gatunki roślin o jadalnych owocach jak np. pigwowiec japoński (Chaenomeles japonica), dzika róża (Rosa canina), róża pomarszczona (Rosa rugosa), śliwa tarnina (Prunus spinosa), dereń jadalny (Cornus mas) czy świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia) i kanadyjska (A. canadensis), nazywana też lamarcką.

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia w tekście: Andy Mabbett / CC BY-SA 3.0 / Link, Jean-Pol GRANDMONT / CC BY 3.0 / Link, zdjęcia tytułowe: JA2020, NickyPe, DEZALB, Peggychoucair, Willfried Wende/Pixabay, EvgeniiAnd/Fotolia