Jakie warunki lubi jabłoń?
Pomimo iż jabłoń domowa jest naturalną krzyżówką, została tak zmodyfikowana, że w naturalnym środowisku już nie występuje (z wyjątkiem zdziczałych uciekinierów z upraw). Ponieważ jednak jej protoplastami są gatunki pochodzące z klimatu umiarkowanego (zwykle z Azji), drzewa doskonale radzą sobie w polskich warunkach, mimo iż mają dość wysokie wymagania siedliskowe.
Miejsce
Jabłonie najlepiej rosną i plonują na stanowiskach słonecznych, ciepłych i osłoniętych od wiatru. Ich mrozoodporność jest zadowalająca, ale pąki kwiatowe mogą być uszkadzane przez wiosenne przymrozki. Drzewa źle znoszą też mroźne, zimowe wiatry.
Ziemia
Jabłoń domowa preferuje gleby żyzne, głębokie, próchnicze, umiarkowanie wilgotne, najlepiej o lekko kwaśnym lub obojętnym odczynie pH. Nie lubi gleb zimnych, mokrych, jałowych i piaszczystych. Stosunkowo dobrze znosi przejściową suszę, ale przedłużające się okresy bezdeszczowe niekorzystnie wpływają na jej plonowanie, dlatego w czasie suchej wiosny lub gorącego lata rośliny dobrze jest ją nawadniać.
Jak dbać o jabłoń?
Jabłonie do prawidłowego rozwoju wymagają wielu zabiegów pielęgnacyjnych. Do najważniejszych należy ochrona przed chorobami i szkodnikami, nawożenie oraz cięcie, ale też odchwaszczanie podłoża (w ograniczeniu zachwaszczenia pomoże ściółkowanie gleby np. ściętą trawą). Warto również pamiętać, że jabłonie z reguły są obcopylne i do obfitego owocowania potrzebują zapylenia pyłkiem pochodzącym z kwiatów innego drzewa tego samego gatunku, dlatego w przydomowym ogrodzie powinno sadzić się co najmniej dwie odmiany jabłoni, w tym jednego, dobrego zapylacza.
Sadzenie
Jabłonie najlepiej sadzić jesienią (X-poł. XI), gdyż o tej porze roku temperatury są bardziej umiarkowane, a opady częstsze, co sprzyja ukorzenianiu się młodych drzewek. Z jesiennym terminem sadzenia nie należy jednak zwlekać, gdyż jabłonie posadzone zbyt późno mogą nie zdążyć odpowiednio przygotować się do zimy, co naraża je na przemarznięcie.
- Przed sadzeniem drzewek, na wybranym dla nich stanowisku należy wykopać dość duży dołek (nieco większy, niż bryła korzeniowa),
- umieścić w nim drzewko na takiej samej głębokości, jak rosło dotychczas (miejsce szczepienia powinno znajdować się ok. 10 cm nad ziemią),
- zasypać korzenie dobrą ziemią ogrodniczą i solidnie podlać.
- Po posadzeniu drzewko dobrze jest też ustabilizować, przywiązując jego pieniek elastycznym wiązadłem do palika.
Nawożenie
Ważnym zabiegiem w uprawie jabłoni jest nawożenie, gdyż drzewa lubią żyzne podłoże. Należy jednak unikać stosowania nawozów mineralnych jednoskładnikowych, bo bez przeprowadzenia analizy składu gleby łatwo przenawozić rośliny. Lepiej jest zdecydować się na wieloskładnikowe nawozy dedykowane drzewom owocowym lub nawozy ekologiczne (np. Eko nawóz do drzew i krzewów owocowych – Target), które stosuje się zgodnie z zaleceniami producenta. Jesienią można też wykorzystać obornik, rozkładając go wokół drzewka (nie powinien dotykać pnia drzewa) i delikatnie mieszając z wierzchnią warstwą ziemi.
Przycinanie
Cięcie to ważny zabieg w uprawie jabłoni. Technika jego wykonania uzależniona jest jednak od typu podkładki oraz preferowanego kształtu korony, dlatego przed uprawą danej odmiany należy bliżej poznać sposób jej przycinania. Istnieją też jednak ogólne zasady, dotyczące cięcia jabłoni, o których także należy pamiętać.
Jabłonie zwykle przycina się dwukrotnie w ciągu roku, pierwszy raz na przedwiośniu lub bardzo wczesną wiosną (k. II- pocz. IV cięcie prześwietlające i sanitarne), drugi raz latem (VII-pocz.VIII usuwa się najsilniejsze pędy tegoroczne tzw. „wilki” i wykonuje korektę korony, pamiętając, że jabłoń najlepiej owocuje na 2-4 letnich pędach). Letnie ciecie powinno być przeprowadzone nie później niż na ok. 4 tyg. przed planowanym terminem zbioru owoców. Rany po cięciu należy zabezpieczyć maścią ogrodniczą.
Ochrona przez chorobami i szkodnikami
Jabłonie to drzewa podatne na choroby i szkodniki. Do największych problemów w ich uprawie należą takie choroby jak parch jabłoni, drobna plamistość liści, brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych, gorzka zgnilizna jabłek czy mączniak jabłoni oraz szkodniki, w tym min. kwieciak jabłkowiec, owocnica jabłkowa, namiotnik jabłoniowy, owocówka jabłkóweczka oraz mszyce i przędziorki.
Aby uniknąć stosowania w ogrodzie nadmiaru środków ochrony roślin, po które musimy sięgać w przypadku wystąpienia problemów, warto zadbać o profilaktykę, polegającą głównie na uprawie odmian jak najbardziej odpornych na pospolite choroby jabłoni, grabieniu i usuwaniu spod drzew opadłych liści oraz zapewnianiu roślinom optymalnych warunków uprawy (min. unikaniu nadmiernego zagęszczenia).
W przypadku wystąpienia w sadzie parcha jabłoni, warto też pokusić się o przeprowadzenie jesienią oprysku drzew mocznikiem (0,5 kg mocznika na 10 l. wody). Zabieg musi być jednak wykonany o ściśle określonej porze (po zbiorach, ale tuż przed opadnięciem liści z drzew, zwykle IX – pocz. XI). Mocznik nie jest wprawdzie preparatem ochrony roślin, ale przyspiesza proces rozkładu liści, przez co grzyby tracą miejsce zimowania.
Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcie tytułowe: Jill Wellington / Pixabay