Uprawa perukowców | Co lubią? Jak dbać, by miały piękne peruki?

Co o perukowcach warto wiedzieć?

W stanie dzikim występują dwa gatunki perukowca: perukowiec podolski (Cotinus coggygria) oraz perukowiec amerykański (Cotinus obovatus). Pierwszy gatunek występuje w południowej Europie, a także w Azji, natomiast perukowiec amerykański w Ameryce Północnej. Należące do rodziny nanerczowatych (Anacardiaceae) są blisko spokrewnione z dobrze nam znanym sumakiem octowcem (Rhus typhina), należącym do tej samej rodziny. 

Perukowiec podolski charakteryzuje się szerokim, krzaczastym, a zarazem zaokrąglonym pokrojem i może osiągać do kilku metrów wysokości (3-5 m) przy podobnej szerokości. Dekoracyjny jest przede wszystkim z liści i owocostanów. Liście zielone (gatunek) osiągające około 3-8 cm długości. Krzew kwitnie pod koniec wiosny i na początku lata. Pojedyncze, drobne kwiaty nie są jakoś szczególnie dekoracyjne, ale tworzą spore wiechy, które całkiem ciekawie prezentują się na tle liści. Po przekwitnięciu ukazują się tzw. peruki. Za tak wyglądające owocostany, odpowiadają wydłużające się szypułki, dodatkowo pokryte włoskami. Samych owoców nie ma wiele w kwiatostanie. Mimo to w sprzyjających warunkach w pobliżu krzewu mogą pojawić się siewki.  

Fot. Perennial Power

Najciekawsze odmiany perukowców

W polskich ogrodach uprawia się przede wszystkim odmiany perukowca podolskiego. W sprzedaży nie ma ich za wiele, ale jest kilka, na które warto zwrócić uwagę. Odmiany różnią się pod wieloma względami, a najbardziej istotne różnice to siła wzrostu, kolor liści oraz owocostanów. Odmiany, na które warto zwrócić uwagę to m.in.: 

● Golden Spirit ‘Ancot’ [1] - bardzo ładna odmiana o złotożółtych liściach i różowych owocostanach. Jesienią jej liście przebarwiają się na pomarańczowo.

● ‘Royal Purple’ [2] - jedna z najpopularniejszych odmian perukowca podolskiego. Osiąga około 3 metry wysokości, liście ciemnobordowe, kwiaty drobne, żółtawe, zebrane w kwiatostany, ładnie odbijają się na tle ciemnych liści, pierzaste owocostany czerwonawe. W okresie jesieni krzew przyciąga uwagę szkarłatnymi liśćmi.

● ‘Young Lady’ [3] obficie kwitnąca, holenderska odmiana o zielonych liściach, ładnie przebarwiających się jesienią (w odcieniach koloru żółtego i pomarańczowego). Owocostany bardzo dekoracyjne, różowawe, malownicze. Osiąga do około 1,8 m wysokości przy trochę mniejszej szerokości. Nadaje się do uprawy także w małych ogrodach, a nawet w dużym pojemniku na tarasie.

● ‘Velvet Cloak’­ - odmiana o fioletowo bordowych liściach, osiągająca do około 4 m wysokości. Skrzyżowana z perukowcem amerykańskim dała początek nowej odmianie ‘Grace’ [4] silnie rosnącej o dużych zielonobordowych liściach.

● Dużymi jasnozielonymi liśćmi charakteryzuje się odmiana ‘Flame’, [5] osiągająca do około 5 m wysokości.

● ‘Kanari’- niższa od ‘Flame’, charakteryzująca się seledynowymi liśćmi, wiosną bardziej żółtymi. Osiąga do około 3 m wysokości.

● Purpurowymi liśćmi charakteryzują się odmiany: ‘Follis Purpureis’, ‘Lilla’ oraz ‘Nordine’ [6].

Gdzie posadzić perukowiec w ogrodzie?

Perukowiec podolski ze względu na rozmiary, jakie osiąga, nadaje się przede wszystkim do uprawy w średnich i większych ogrodach. Wybierając bardziej kompaktowe odmiany, można uprawiać go także w mniejszym ogrodzie, a nawet wykorzystać do dekoracji balkonu i tarasu, sadząc krzew w dużym pojemniku np. odmianę ‘Lilla’. 

Krzewy warto sadzić w luźniejszej grupie, a także jako soliter. Tworząc z nich szpaler, należy pamiętać, że późno zaczynają wegetację. Stanowią dobre tło dla bylin, ładnie komponują się z iglakami, stanowiąc mocny akcent kolorystyczny w ogrodzie. Dekoracyjne owocostany można wykorzystać przy tworzeniu suchych bukietów.

Co lubią perukowce?

Stanowisko 

Tak jak w naturze, perukowiec będzie wdzięczny za stanowisko w pełni nasłonecznione, osłonięte i ciepłe. Odmiany o kolorowych liściach, nawet w lekkim cieniu, nie wybarwią się tak intensywnie, jak na stanowisku słonecznym. Słoneczne stanowisko przełoży się także na jakość jesiennego przebarwiania się liści. Perukowce należą do roślin, których jesienna szata potrafi zachwycić. Przebarwiają się na czerwono, pomarańczowo i żółto, zależnie od odmiany. 

Podłoże 

Perukowce wymagają podłoża lekkiego, przepuszczalnego, piaszczysto- gliniastego, niezbyt żyznego, koniecznie wapiennego. W takim podłożu ładniej się wybarwiają i są mniej podatne na przemarzanie. Unikamy gleb ciężkich, mokrych, zimnych, narażonych na zaleganie wody. W takiej glebie łatwo o porażenie przez grzyb odpowiedzialny na werticiliozę. W przypadku cięższych gleb konieczne będzie rozluźnienie podłoża, a także zastosowanie drenażu. 

Sadzenie 

Wybór miejsca dla perukowca musi być dobrze przemyślany. Młode okazy można przesadzić z dużą bryłą, ale stare okazy z bardzo rozbudowanym, głębokim systemem korzeniowym raczej nie nadają się do przesadzenia. 

Jak dbać o perukowce?

Podlewanie 

Krzewy będą wymagać podlewania tylko po posadzeniu, a więc w okresie ukorzeniania się i aklimatyzacji na nowym stanowisku. Dobrze ukorzenione perukowce nie wymagają podlewania, ponieważ ich korzenie mogą sięgać nawet do kilku metrów w głąb podłoża, dlatego bardzo dobrze sobie radzą w okresie suszy. 

Nawożenie

Perukowiec podolski nie ma większych wymagań, jeżeli chodzi o nawożenie, jesienią wystarczy podsypać krzew dobrze przerobionym kompostem. W razie potrzeby w okresie wiosennym można zastosować nawóz mineralny. 

Cięcie 

Zabieg cięcia wykonuje się zależnie od potrzeby w okresie wiosennym przed rozpoczęciem wegetacji. Młode krzewy, dopiero co posadzone warto przyciąć, aby się lepiej rozkrzewiły. Starsze krzewy nie wymagają za bardzo cięcia. Jeżeli mają na tyle miejsca, że mogą swobodnie się rozrastać, nie ma potrzeby ich przycinania, chyba że zaistnieje konieczność usunięcia pędów uszkodzonych, przemarzniętych, wybujałych czy też zbyt zagęszczających krzew. W przypadku gdy ogród jest niewielki, cięcie krzewu jest zazwyczaj nieuniknione. Warto dodać, że cięcie odmian o kolorowych liściach, przekłada się na ładnie wybarwione, a zarazem większe liście. Niestety silne cięcie to także brak bądź skąpe kwitnienie przez około dwa sezony. Poprzez zabieg cięcia można uzyskać z perukowca ładnie prezentujące się drzewko. Wystarczy tylko wybrać jeden pęd główny, resztę usunąć i uformować na nim zwartą koronę. 

Mrozoodporność 

Perukowce posadzone na odpowiednim stanowisku dość dobrze zimują, a ich mrozoodporność ustalona jest na poziomie strefy 6a, a więc w granicach -23°/-21°C. Nawet jeśli w ostrzejsze zimy przemarzną po wiosennym przycięciu, bardzo dobrze się regenerują. Przez pierwsze lata, młode krzewy w ostrzejsze zimy warto okryć, zwłaszcza w chłodniejszych regionach Polski. 

Na co chorują perukowce?

Najczęstsze problemy to brak kwitnienia oraz werticilioza. Brak kwitnienia może być efektem silnego cięcia, a także zbyt zacienionego stanowiska oraz nieodpowiedniego podłoża. 

Werticilioza perukowca to bardzo niebezpieczna choroba grzybowa, która bardzo często prowadzi do zamierania całych krzewów. Mokre lata, ciężkie, mało przepuszczalne podłoże sprzyja pojawieniu się tej choroby. Objawia się ona zamieraniem pędów, liście więdną i zasychają. Aby mieć pewność, że mamy do czynienia z tą chorobą, należy odciąć porażony pęd i sprawdzić, czy w miejscu cięcia widoczne są brązowawe zmiany (zbrunatniałe wiązki naczyniowe). Jeżeli tak, mamy pewność, że to werticilioza. W przypadku silnie porażonych krzewów najlepiej je wykopać i spalić, a miejsce, gdzie rosły odkazić i nie sadzić ponownie w tym miejscu perukowca. Walka z tą chorobą polega na wycinaniu porażonych pędów aż do zdrowego miejsca oraz stosowanie odpowiednich fungicydów, którymi opryskuje się krzew, a także podlewa po to, aby środek został pobrany również przez korzenie.

Inną chorobą grzybową, która może pojawić się na perukowcu, jest mączniak prawdziwy. W przypadku tej choroby na porażonych liściach widoczny będzie biały nalot. 

Jak rozmnażać perukowce?

Gatunek można rozmnożyć z nasion (wysiewamy je zaraz po zbiorze), a odmiany najlepiej wegetatywnie poprzez odkłady płaskie, odrosty korzeniowe, a także sadzonki zielne. 

Tekst: Grzegorz Bogucki, zdjęcie tytułowe: kolaż – ClaudiaRMImages, imamchits / Adobe Stock, zdjęcia odmian perukowców: Perennial Power