Michał Mazik Publikacja: 20-01-2023Aktualizacja: 20-01-2023
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że ich ulubione rośliny mogą być trujące. Z reguły bowiem rosną w danym miejscu od lat i nie stwarzają żadnego zagrożenia. Problem może nastąpić, jeżeli w ogrodzie bawią się małe dzieci i przez nieuwagę opiekunów „zainteresują się” nimi.
Rośliny, które zawierają szkodliwe dla organizmu człowieka związki, obejmują setki a nawet tysiące gatunków. Nie znaczy to jednak, że należy pozbywać się każdej rośliny, która została uznana za trującą. W taki sposób w ogrodzie pozostałoby niewiele zieleni, nawet popularne konwalie, narcyzy a nawet tulipany musiałyby być usunięte.
W większości przypadków rośliny trujące nie stwarzają żadnego zagrożenia, bowiem ich wygląd nie powoduje chęci spożywania poszczególnych organów. Część z nich ma trujące korzenie lub kłącza a wątpliwe jest, aby dziecko próbowało wyrywać lub odkopywać rośliny właśnie w celu spożycia. Dlatego najlepiej jest zachować zdrowy rozsądek.
Warto zrezygnować z sadzenia roślin silnie toksycznych (na wszelki wypadek) oraz tych wytwarzających trujące owoce, które mogą stać się obiektami zainteresowania dzieci. W przypadku zatrucia nie należy stosować domowych sposobów, lecz natychmiast trzeba skonsultować się z lekarzem. Warto przy tym zabrać fragment rośliny, która stała się przyczyną zatrucia!
Trujące rośliny ogrodowe o atrakcyjnych kwiatach
Fot. Hans Braxmeier / Pixabay
Tojad mocny (Aconitum napellus)
Wygląd: Bylina osiągająca wys. 100-200cm. Wykształca pięcio- lub siedmiodzielne liście oraz fioletowe kwiaty zebrane w grona. Wykorzystanie: W ogrodach naturalistycznych, „górskich”, na wysokie rabaty. Trujące organy: Cała roślina (jednakże najbardziej toksyczne są korzenie i nasiona). Działanie: Tojad zawiera bardzo silną toksynę – akonitynę. Spożycie nawet 2-5g tej rośliny może być śmiertelne. Spożyta natomiast w mniejszych ilościach działa pobudzająco a później paraliżująco. Może wnikać przez skórę. Kiedyś tojad był wykorzystywany do zatruwania strzał.
Wygląd: Bylina osiągająca wys. 15-25cm. Wykształca równowąskie liście i miseczkowate, żółte kwiaty. Wykorzystanie: Dekoracja ogrodów skalnych. Roślina wykorzystywana w farmaceutyce do produkcji preparatów nasercowych. Trujące organy: Cała roślina Działanie: Przy spożyciu występują mdłości, wymioty, zaburzenia widzenia i paraliż. W większej ilości może zatrzymać akcję serca i doprowadzić do śmierci.
Wygląd: Bylina osiągająca zwykle 100-200cm wysokości. Wytwarza jajowate, ale ostro zakończone liście i trąbkowate kwiaty o barwie zależnej od gatunku i odmiany. Wykorzystanie: Popularna roślina na rabaty oraz do dekoracji balkonów i mieszkań. Trujące organy: Cała roślina. Działanie: Roślina potocznie jest nazywana „anielską trąbą” i rzeczywiście spożycie jej liści, kwiatów czy nasion może zapewnić bilet...w jedną stronę. Bieluń jest silnie trujący a objawy mogą być zróżnicowane (mdłości, pobudzenia, ataki szaleństwa, halucynacje, zaburzenia widzenia i ostatecznie paraliż układu oddechowego).
Wygląd: Bylina osiągająca 80-150cm wysokości. Wykształca lancetowate liście i kapturowate, fioletowe kwiaty zebrane w grona. Wykorzystanie: Popularna roślina na wysokie rabaty. Chętnie sadzona w ogrodach naturalistycznych i wiejskich. Jest wykorzystywana do produkcji preparatów nasercowych. Trujące organy: Cała roślina Działanie: Może powodować mdłości wymioty, zaburzenia widzenia, paraliż i śmierć poprzez zatrzymanie pracy serca.
Wygląd: Bylina osiągająca zwykle 30-60cm. Wykształca pierzaste, podłużne liście i miseczkowate, pojedyncze kwiaty. Owocem jest charakterystyczna jednokomorowa torebka. Wykorzystanie: Na rabaty kwiatowe, w mieszankach traw łąkowych. Roślina wykorzystywana w farmaceutyce. Trujące organy: Cała roślina, jednakże ze względu na „powszechną wiedzę” objawy zatruć najczęściej pojawiają się przy spożyciu niedojrzałych części owoców. Działanie: Najczęściej występującymi objawami są wymioty i bóle brzucha.
Wygląd: Krzew osiągający 200-300cm wysokości. Wykształca ciemnozielone, błyszczące eliptyczne liście i wiechowate kwiaty, z których później powstają czerwone pestkowce. Wykorzystanie: Ozdoba ogrodów różnego typu (w tym orientalnych) oraz parków. Nadaje się na żywopłoty. Trujące organy: Cała roślina Działanie: Spożycie aukuby z reguły nie jest groźne dla zdrowia, ale może powodować biegunkę, wymioty i zapalenia przewodu pokarmowego. Roślina jest o tyle niebezpieczna dla dzieci, że wytwarza atrakcyjne owoce
Fot. H. Zell / Wikimedia Commons
Trzmielina pospolita (Euonymus europaeus)
Wygląd: Krzew osiągający kilka metrów wysokości. Wykształca jajowate lub eliptyczne liście, zielonkawe, niepozorne kwiaty oraz różowe torebki z owocami. Wykorzystanie: Nadaje się do ogrodów naturalistycznych i wiejskich. Czasem sadzona jest na nieformowane żywopłoty. Trujące organy: Cała roślina. Działanie: Spożycie trzmieliny może spowodować biegunkę, zaburzenia pracy serca, paraliż i śmierć. Szacuje się, że śmiertelna dawka dla dorosłego człowieka to 35 owoców.
Wygląd: Krzew osiągający 2-3m wysokości. Wytwarza liście o jajowatym kształcie, tępo zakończone. Kwiaty są niepozorne, zielono-białe, owoce początkowo czerwone, czernieją wraz z dojrzewaniem. Wykorzystanie: Roślinę można sadzić na nieformowane żywopłoty, szczególnie polecana jest w nasadzeniach naturalistycznych. Korę kruszyny wykorzystuje się w ziołolecznictwie. Trujące organy: Liście, owoce. Działanie: Zatrucie może wystąpić przez spożycie małych, „jagodowych” owoców. Nie stanowi to zagrożenia dla życia, ale objawy są nieprzyjemne: mogą wystąpić silne wymioty i biegunka.
Wygląd: W naszych warunkach to wysoki krzew osiągający kilka metrów wysokości. Błyszczące, zimozielone liście są eliptyczne i mają ostro zakończone brzegi. Kwiaty są niepozorne (męskie i żeńskie), owoce zaś są okrągłe, czerwone, zebrane po kilka. Wykorzystanie: Krzew ozdobny wykorzystywany także w ziołolecznictwie. Trujące organy: Ze względu na atrakcyjny wygląd zagrożeniem mogą być owoce. Dla ludzi trujące są także liście, zwierzęta z reguły mogą je spożywać. Działanie: Spożycie ostrokrzewu może powodować najpierw wymioty i biegunkę a później paraliż i zaburzenie pracy serca.
Wygląd: Krzew osiągający zwykle kilka metrów wysokości. Igły są ciemnozielone z wierzchu i jaśniejsze od spodu, owoce natomiast są charakterystyczne – to miękkie, czerwonawe osnówki. Wykorzystanie: Dekoracyjny krzew o wszechstronnym wykorzystaniu w ogrodzie, dostarcza pokarmu wielu gatunkom ptaków. Trujące organy: Wszystkie części rośliny są trujące poza owocem (uwaga - nasiona są trujące). Osnówki są niejadalne, ale nie zawierają dużych ilości substancji toksycznych. Gatunek został więc uwzględniony w tej grupie dla sprostowania powszechnej i błędnej wiedzy. Działanie: Objawami zatrucia (np.: na wskutek spożycia igieł) mogą być wymioty, biegunka, zakłócenia pracy serca i w ekstremalnych sytuacjach także śmierć.
Na oddzielną uwagę zasługują rośliny, które mogą powodować podrażnienia skóry. Część z nich może wywołać takie objawy jedynie przy uszkodzeniu (np.: podczas zabiegów pielęgnacyjnych), innym wystarczy kontakt ze skórą.
Niektóre z roślin mają działanie fototoksyczne – oznacza to, że mogą uczulać (przy kontakcie ze skórą) jedynie w czasie słonecznej pogody. Zwykle podrażnienie nie stanowi niebezpieczeństwa (podrażnione miejsca trzeba obmyć wodą z mydłem). Do pielęgnacji roślin warto też używać ochronnych rękawic.
Rośliny, które mogą uczulać przez kontakt ze skórą: zawilec żółty, aralia chińska, aralia wysoka, bukszpan zwyczajny, kleome ciernista, wilczomlecze (sok mleczny), narcyz trąbkowy, runianka japońska, jaskier, dyptan jesionolistny, gryka zwyczajna, ruta zwyczajna.
Ciekawostka: Film o roślinach trujących w Polsce
Źródła Szczęścia - według Chmielewskiego / Youtube
Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: fot. lilmedia Asa Lundqvist Pixabay
Spis treści
Jesienne kwiaty 
Dzikie zwierzęta 
Ochrona przed mrozem 
Iglaki 
Owoce 
Warzywa 
Trawy ozdobne 
Ptaki 
Filmy ogrodnicze 
