Bylinowy ogród w mieście

Ogród Barbary i Ryszarda jest mały, a dookoła niego stoją osiedlowe domy. Jakby na przekór warunkom tworzy ukwieconą i wesołą przestrzeń. Jest pełen kolorów i słońca, bo królują w nim byliny.

Kameralny, choć w gęstej zabudowie

Ogród rzeczywiście nie jest duży. Zieleń zajmuje zaledwie 450 m2. Mimo to, właściciele są zadowoleni z jego wielkości, ponieważ tylko taki obszar są w stanie pielęgnować, czerpiąc z tego przyjemność. Większy wymagałby od nich zbyt wiele pracy i troski, a przecież ludziom pracującym zawodowo chodzi głównie o możliwość wypoczynku w ogrodzie, a nie o utrapienie z roślinami. Tej opinii nie zmienili od 11 lat, choć pani Basia w międzyczasie przeszła na emeryturę i potencjalnie ma trochę więcej czasu niż dawniej. Ogrodowe zainteresowania woli jednak łączyć z innymi zajęciami.

Warunki na działce, jakim przyszło stawić czoła podczas tworzenia ogrodu, nie ułatwiały właścicielom realizacji ambitnego zadania. Główną przeszkodą był od początku brak intymności, ponieważ domy sąsiadów znajdują się bardzo blisko. Kolejnym utrudnieniem był „kiszkowaty” kształt, a przede wszystkim niedostateczna szerokość działki (zaledwie 17,5 m).

Poruszanie się między strefą frontalną a wypoczynkową za domem może odbywać się tylko wzdłuż bocznej wschodniej elewacji budynku, ponieważ zachodni bok „bliźniaka” przylega do domu sąsiadów. Z powodu wybrukowanego podjazdu ogród przed domem jest mniejszy od ogrodu wypoczynkowego i trudno było tu zbudować inną przestrzeń niż powitalną.

W ogrodzie Barbary i Ryszarda rosną setki bylin. Taką aranżację uzupełniają dziesiątki drzew i krzewów – liściastych oraz iglastych. Dla większości ogrodów to żadna nowość i raczej typowe rozwiązanie, ale temu ogrodowi warto się dokładniej przyjrzeć. Jest bowiem w rękach miłośników roślin, którzy na małej powierzchni potrafili stworzyć intymne i nastrojowe miejsce. I nie przeszkadza to, że znajduje się na osiedlu domów-bliźniaków.

Otoczenie posesji zwartym parkanem rozwiązało problem niedogodnego kształtu i braku intymności. Parkan, pomalowany na ciepły rudobrązowy kolor, dał przyjazne tło dla świeżo posadzonych roślin oraz optycznie skrócił perspektywę działki o długości 35 m. Choć znad ogrodzenia w pierwszych latach po przeprowadzce nadal wystawały ściany i dachy pobliskich domów, właściciele mieli większe poczucie prywatności niż w ogrodzie z ażurową siatką. Obecnie parkan ledwie prześwituje zza roślin. Na granicy przylegających do siebie tarasów, po sąsiedzkiej konsultacji, powstał wysoki lity mur, tłumiący odgłosy oraz zatrzymujący zachodnie wiatry. To idealne rozwiązanie do mniejszych działek.

Więcej bylin niż trawnika

W fazie projektowania ogrodu właściciele toczyli ze sobą spór o wielkość trawnika. Pani Basia uważała, że jest niepotrzebny, bo wymaga regularnego koszenia i zabierze cenne miejsce, które przewidywała dla roślin. Pan Ryszard natomiast chciał mieć jak największą powierzchnię trawnika, twierdząc (poniekąd słusznie), że doda małemu ogrodowi przestrzeni i oddechu. Skończyło się na kompromisie.

Trawnik powstał przy tarasie wypoczynkowym i rozciąga się na 100 m2. Można z niego oglądać poszczególne rośliny bądź większe fragmenty aranżacji z bliższej lub dalszej perspektywy. Pan Ryszard właśnie tak widział jego rolę. Niewielki skrawek murawy powstał również przed domem. Nie ma jej natomiast w bocznej części ogrodu, gdzie wije się ścieżka wykonana z płyt betonu imitującego piaskowiec. Tu królują tylko byliny i krzewy.

Zasadę budowania przestrzeni z roślin w małym ogrodzie najlepiej widać właśnie przy tej ścieżce. Charakteryzuje ją piętrowy układ i łączenie różnorodnych faktur. Po kilkunastu latach pierwotne założenie jest jeszcze bardziej czytelne, bo większość roślin już ostatecznie urosła. Dobrano je umiejętnie i konsekwentnie, a potem jeszcze prawidłowo posadzono, uwzględniając docelowe rozmiary oraz rodzaj podłoża. Kompozycja roślin jest dowodem na to, że byliny mają idealną skalę do mniejszych ogrodów!

Na bylinowo

Do bylin przekonała nas architekt krajobrazu, Katarzyna Nojszewska, którą poprosiliśmy o pomoc podczas zagospodarowywania przestrzeni przy domu. – opowiada pani Basia, właścicielka

Od kiedy projektantka wszczepiła właścicielom miłość do bylin, w ciągu kolejnych lat w ogrodzie powstała wspaniała kolekcja funkii (Hosta), licząca obecnie 80 gatunków i odmian. Jest też kolekcja ciemierników, szałwii omszonej i traw ozdobnych.

Są wyjątkowo pięknie zestawione. Na rabatach można wypatrzeć kolekcjonerskie byliny takie jak pustynniki, a jednocześnie doceniać urok swojskich macierzanek i dziewann. Wystarczyło kilka impulsów od fachowca, by Barbara i Ryszard samodzielnie kontynuowali rozpoczęte wspólnie dzieło, odnajdując w tym radość tworzenia. Robią to nadal, choć oczywiście w mniejszej skali niż na początku, nie zrażeni tym, że nawet wytrzymałe byliny i krzewy trzeba nawozić, podlewać, strzyc, ogławiać przekwitłe kwiaty – słowem, doglądać przez cały sezon wegetacyjny.

Mieliśmy już sporą wiedzę na temat roślin ozdobnych, ale sami nie posadzilibyśmy ich w takim zestawie. Gustowaliśmy w roślinach iglastych, na przykład zamierzaliśmy posadzić świerk odwrócony i świerk serbski, oraz w wybranych drzewach i krzewach liściastych – magnoliach, perukowcach, ozdobnych wiśniach i niskich klonach. Początkowo nie docenialiśmy bylin. Tymczasem to one sprawiają, że kameralny ogród jest ciekawy i kolorowy.

Więc chodź, pomaluj mój świat…

Celem właścicieli było stworzenie ogrodu pełnego kolorów, słońca i kwiatów. Przykładali szczególną wagę do kolorystyki. Zgodnie z zaleceniami autorów książek, które czytali na długo przed zakładaniem ogrodu, spodziewali się, że doskonały efekt przyniesie grupowanie roślin w duże jednobarwne plamy. Ale w praktyce nie było to proste na tak małej przestrzeni. Oprócz kolorów trzeba było zważać na wielką liczbę szczegółów oraz reguł projektowania ogrodów.

Projektowanie ogrodu jest bardzo podobne do malowania obrazu. Należy umiejętnie dobierać barwy, ustawiać plany, budować głębię obrazu. A i tak trudno przewidzieć, jaki osiągnie się efekt. – mówi pan Ryszard, właściciel

Przy fachowym wsparciu, udało się zapanować nad ponad tysiącem sztuk bylin, nie wspominając już o dziesiątkach drzew i krzewów. Podstawowymi kolorami ogrodu, oczywiście oprócz różnych odcieni zieleni, są: biały, niebieski, różowy, fioletowy. Tylko gdzieniegdzie przebija żółty. Dzięki uważnemu doborowi roślin i ich kolorystyki, przestrzeń przy domu nawet w ponure dni sprawia wrażenie wesołej i jasnej. Nie ma w niej kakofonii barw, choć jest pełna kwiatów!

Sporym niebezpieczeństwem dla małej działki jest nadmiar roślin. Ale nie grozi to ogrodowi Basi i Ryszarda, ponieważ od kilku lat właściciel systematycznie prześwietla drzewa i krzewy (również iglaste). Argumentuje, że w naszej strefie klimatyczne nie jesteśmy przystosowani do życia w dżungli. W zimie, kiedy byliny zamierają, uwidaczniają się gołe pnie drzew i rysunek konarów. Wtedy one, w miejsce kwiatów, stają się główną ozdobą ogrodu.


 Fot. R. Jędrych

Dobrym sposobem na kameralny ogród okazały się byliny. W ogrodzie rośnie 80 gatunków funkii (Hosta). Te długowieczne i wytrzymałe rośliny mają bardzo dekoracyjne liście.

Fot. Lilianna Jampolska

Właściciele szukali tylko takiej działki, której układ pozwoli zbudować taras skierowany na południe. Sprawdza się płyta tarasu na poziomie gruntu oraz murek – wiatrochron, obłożony płytkami piaskowca.

Fot. R. Jędrych

Ze względu na małe rozmiary ogrodu zastosowano zabiegi, które optycznie go powiększają. Wąska ścieżka, biegnąca od furtki w głąb ogrodu, skutecznie wydłużyła jego perspektywę.

Wrażenia z użytkowania ogrodu

Drenaż
Pierwszy gwałtowny deszcz wykazał, że trzeba zdrenować grunt. Zmył warstwę dowiezionej z naszej inicjatywy ziemi na osiedlową ulicę i przez 2 tygodnie woda nie wsiąknęła w podłoże (gliniaste, jak wykazało badanie). Poprosiliśmy o interwencję architekt krajobrazu, bo sprawa była poważna. Przed domem i wzdłuż granicy działki zleciła wykopanie rowów odwadniających, które wypełniono piaskiem i żwirem, a na nich położono rury drenujące. Pomogło! Dopiero po zdrenowaniu terenu ponownie nawieźliśmy 80 ton żyznej ziemi.

Narzędzia
Do koszenia trawnika używamy kosiarki z poduszką powietrzną. Jest zwrotna, lekka i cicha. Nie musimy dźwigać kosza z trawą. Idealna do małych ogrodów! Niezbędny jest rozdrabniacz do gałęzi oraz sekatory i nożyce do strzyżenia. Resztki roślinne, po przekompostowaniu, to świetna ściółka. Brakuje narzędzi do rozdrabniania miękkich części roślin. Myjka wysokociśnieniowa idealnie czyści taras, podjazd. Uciążliwe i kosztowne jest odnawianie parkanu.

Pielęgnacja
Rośliny i trawnik podlewamy automatycznie mikrozraszaczami. Odradzano nam linie kroplujące i słusznie, bo przesadzając rośliny często trafiamy łopatą na przewody nawadniania wkopane w podłożu. W ogrodzie bylinowym nie sprawdzają się geowłókniny, ponieważ byliny trzeba systematycznie przesadzać, by dobrze kwitły. Na początku rabaty wyściółkowaliśmy korą ogrodniczą. Młode rośliny dobrze się ukorzeniły. Obecnie jej nie stosujemy, ponieważ rośliny zasłaniają podłoże. Kora nie sprawdza się przy naszym typie kosiarki, która ją rozwiewa oraz przy odkurzaczu do liści.


Fot. R. Jędrych

Celem właścicieli było stworzenie ogrodu pełnego kolorów, słońca i kwiatów. Chcieli, by na przekór warunkom środowiskowym, stał się ostoją zieleni i spokoju. Zadanie powiodło się, choć dookoła stoją osiedlowe domy. Wczesną wiosną widoczne są podkrzesane pnie i konary drzew i krzewów. Latem zasłaniają je wyższe byliny. To właściciel pilnuje, by ogród nie udusił się od nadmiaru zieleni.

Ile kosztuje pielęgnacja ogrodu?

Ogród bylinowy z krzewami liściastymi generuje wyjątkowo dużo prac. Rośliny trzeba nawozić, strzyc, ogławiać kwiaty, podlewać, pielić. Pielęgnacja trawnika polega na systematycznym koszeniu oraz na jednorazowym wiosennym nawożeniu krótko działającym nawozem mineralnym (np. Azofoską). Tylko na początku trawnik nawożono kilkakrotnie w ciągu sezonu. Do nawożenia roślin ozdobnych używa się nawozów długo działających (np. Substral). Byliny, szczególnie funkie, wymagają zwalczania ślimaków, a drzewa i krzewy – strzyżenia i formowania. Wszystkie prace właściciele wykonują samodzielnie. Nawozy chemiczne – 400 zł. Preparaty przeciwko ślimakom – 100 zł. Dosadzanie roślin jednorocznych i wieloletnich – 1000 zł. Preparaty do renowacji parkanu – 500 zł + robocizna (co 5 lat).

Koszty założenia ogrodu

Wykonanie ogrodu w 2001 r. łącznie sięgnęło kwoty 40 000 zł. Kwota zawiera: wykonanie projektu ogrodu – 1000 zł; odwodnienia ogrodu – 1000 zł; systemu nawadniania 3000 zł. Sadzenie roślin i zakładanie trawnika – 6000 zł.

Tekst : Lilianna Jampolska; zdjęcia tytułowe: Lilianna Jampolska, Ryszard Jędrych