Uprawa dereni w ogrodzie – polecane gatunki i odmiany

Derenie (Cornus) to jedne z najpopularniejszych ogrodowych krzewów ozdobnych. Są bardzo uniwersalne i pasuję do każdego stylu i rozmiaru. Wśród wielu gatunków i odmian z łatwością znajdziemy te dekoracyjne z liści, pędów, a nawet rodzące jadalne owoce.

Derenie o dekoracyjnych pędach i liściach – polecane gatunki i odmiany

Najczęściej uprawianym gatunkiem derenia jest dereń biały (Cornus alba). Ten rozłożysty krzew osiąga do około 3 m wysokości i wyróżnia się sezonowymi liśćmi, przebarwiającymi się jesienią w odcieniach czerwieni. Późną wiosną rozpoczyna się kwitnienie – kwiaty są liczne, ale skromne, zebrane w baldachogrona – a późnym latem i jesienią pojawiają się białe owoce. Wielką zaletą tego gatunku są czerwone pędy, które najładniej wybarwiają się, gdy krzew zrzuci już liście, i stają się podstawą kolorystyki w zimowym ogrodzie.

W sprzedaży dostępnych jest wiele odmian tego gatunku o dekoracyjnych pędach i liściach, m.in. 'Aurea' (jasnożółte liście), 'Elegantissima' (liście zielone z białym obrzeżem), 'Gouchaultii' (liście zielone z żółtym obrzeżem) 'Sibirica Variegata' (liście białoobrzeżone), 'Kesselringii' (pędy ciemnoczerwone do brązowych), 'Sibirica' (pędy czerwone), 'Spaethii' (liście z żółtym, nieregularnym obrzeżem).

Fot. iVerde Dereń biały (Cornus alba)	Fot. iVerde Dereń biały 'Aurea'
Fot. iVerde Dereń biały 'Elegantissima'	Fot. iVerde Dereń biały 'Sibirica'

Ceniony ze względu na kolorowe pędy jest także dereń rozłogowy (Cornus sericea). Osiąga do około 2 m wysokości i dużo większą szerokość, gdyż jego pokładające się, czerwone pędy w sprzyjających warunkach łatwo się ukorzeniają. Wśród zielonych liści pojawiają się niepozorne kwiaty, zebrane w baldachogrona, a później białe owoce.

W ogrodach najczęściej uprawia się odmianę 'Flaviramea' o żółtozielonych pędach – bardzo ładnie zaprezentuje się zimą w towarzystwie dereni o czerwonych pędach. Inne polecane odmiany derenia rozłogowego to m.in. 'Kelseyi' (niska, dorasta do 80 cm, ma czerwonobrązowe pędy), 'Cardinal' (pędy czerwonawe) oraz 'Budd’s Yellow' (pędy żółtozielone).

Fot. iVerde Dereń rozłogowy 'Kelseyi'

Ładnie wybarwionymi pędami wyróżnia się również dereń świdwa (Cornus sanguinea). To gatunek rodzimy, osiągający nawet do kilku metrów wysokości. Jego zielone liście w okresie jesieni ładnie przebarwiają się na czerwono. Białe kwiaty ukazują się późną wiosną, tworząc baldachogrona, a późnym latem na krzewie dojrzewają prawie czarne owoce.

W ogrodach zazwyczaj spotykamy odmiany 'Midwinter Fire' (około 2 m wysokości, potrzebuje słonecznego stanowiska, młode pędy zachwycają odcieniami pomarańczu i czerwieni) i 'Winter Beauty' (zimowe barwy podobne jak u 'Midwinter Fire', jednak jest od niej niższa). Warto polecić także odmianę 'Compressa' o wzniesionym pokroju i dekoracyjnych liściach, dostępną również w formie piennej.

Dereń biały, rozłogowy i świdwa nie sprawiają problemów w uprawie, nie mają większych wymagań i są w pełni mrozoodporne. By były ładnie wybarwione, należy je każdego roku przycinać. Najlepiej rosną na podłożu żyznym, próchniczym i wilgotnym, na stanowisku słonecznym do półcienistego. Sprawdzają się zwłaszcza w średnich i większych ogrodach, posadzone w grupach, by podkreślić kolorystykę pędów.

Fot. iVerde Dereń świdwa (Cornus sanguinea)

Fot. iVerde Dereń świdwa 'Winter Beauty'

Derenie o dekoracyjnych podsadkach – polecane gatunki i odmiany

Tu prym wiedzie dereń kousa (Cornus kousa). Wczesną wiosną przyciąga wzrok dużymi, białymi podsadkami (czterema w kwiatostanie), choć jego główkowate kwiaty są mało dekoracyjne. Potem zawiązuje egzotycznie wyglądające, osadzone na długich szypułkach owoce. Dojrzewają jesienią, przebarwiając się na czerwono.

Krzew osiąga do kilku metrów wysokości. Preferuje stanowiska słoneczne do lekko półcienistych, podłoże żyzne, próchnicze, głęboko uprawione, przepuszczalne, a przy tym umiarkowanie wilgotne. Nie jest tak mrozoodporny jak gatunki o kolorowych pędach, ale zimuje w Polsce dość dobrze, choć czasem może przemarzać.

Polecane odmiany do uprawy w ogrodach to m.in. 'Milky Way' (mleczno-białe podsadki) i 'Satomi' (różowe).

Fot. iVerde Dereń kousa (Cornus kousa)	Fot. iVerde Dereń kousa 'Milky Way'
Fot. Marta Jozsa/Pixabay Dereń kwiecisty (Cornus florida)

Bardzo dekoracyjnymi białymi podsadkami wyróżnia się także dereń kwiecisty (Cornus florida). Ten pochodzący z Ameryki Północnej rozłożysty krzew w swoich ojczystych stronach zachwyca niezwykle obfitym kwitnieniem, jeszcze przed rozwojem liści. W sprzedaży dostępne są egzemplarze o różowo wybarwionych podsadkach. Należy jednak pamiętać, że ze względu na większe wymagania i niepełną mrozoodporność dereń kwiecisty w Polsce zakwita dużo skromniej i rzadziej.

Derenie o atrakcyjnych owocach – polecane gatunki i odmiany

Dojrzewające późnym latem i jesienią owoce derenia jadalnego (Cornus mas) nie dość, że ładnie wyglądają, to jeszcze można je wykorzystać na przetwory (galaretki, wina, soki, konfitury) lub... Zostawić ptakom na zimową porę. Jego ozdobą są również żółte kwiaty, które pojawiają się wczesną wiosną, jeszcze przed liśćmi, i ładnie pachną.

Dereń jadalny dobrze rośnie na stanowisku słonecznym do półcienistego. Lubi próchnicze, przepuszczalne i umiarkowanie wilgotne podłoże, ale poradzi sobie i na gorszym podłożu. Jest w pełni mrozoodporny.

Fot. iVerde Dereń biały 'Siberian Pearls'	Fot. iVerde Dereń kousa var. chinensis
Fot. Kristine Paulus/Flickr ↓ Dereń jadalny (Cornus mas)

Derenie o wyjątkowym pokroju

Wiele dereni ma ładny pokrój, choć najbardziej widowiskowy jest pochodzący z Azji dereń pagodowy (Cornus controversa), nazywany także drzewiastym. Ponadto to niewielkie drzewo lub wysoki krzew (osiąga do kilkunastu metrów wysokości) kwitnie niezwykle obficie. Białe kwiaty, zebrane są w baldachowate kwiatostany, ukazują się późną wiosną. Dereń pagodowy najlepiej zaprezentuje się jako soliter na tle trawnika, co podkreśli jego oryginalny pokrój. 

Niestety, w Polsce roślina może przemarzać, dlatego tak ważne jest zapewnienie jej osłoniętego od wiatrów stanowiska. Najlepsze będzie podłoże umiarkowanie wilgotne, przepuszczalne, żyzne, próchnicze o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego.

W ogrodach najczęściej uprawia się odmianę ‘Variegata’ o liściach z białym obrzeżem, osiągającą do kilku metrów wysokości. Choć także obficie kwitnie, to jednak kwiaty na tle biało-zielonych liściach są słabo widoczne.

Fot. iVerde Dereń pagodowy (C. controversa)	Fot. iVerde Dereń pagodowy 'Variegata'
Fot. iVerde Dereń kanadyjski (Cornus canadensis)

Dereń inny niż wszystkie

Dereń kanadyjski (Cornus canadensis) jest niewielką krzewinką (dorasta do zaledwie 20 cm wysokości), dekoracyjną z liści, kwiatów, a także owoców. Zielone liście ładnie przebarwiają się jesienią. Mimo że kwiaty są dość niepozorne, to jednak dzięki białym przysadkom, które je otaczają, prezentują się ciekawie. Po przekwitnięciu kwiatów i opadnięciu przysadek wykształcają się czerwone, jadalne owoce.

Dereń kanadyjski najładniej zaprezentuje się jako roślina okrywowa u podnóża drzew i krzewów. Aby jego uprawa zakończyła się sukcesem, niezbędne jest stanowisko półcieniste, podłoże próchnicze i umiarkowanie wilgotne, o lekko kwaśnym odczynie.

Tekst: Grzegorz Bugucki, zdjęcie w tekście: Kristine Paulus/Flickr/CC BY 2.0, zdjęcie tytułowe: iVerde